Zeytinyağının faydaları: Nelere iyi gelir ve nasıl kullanılır?

Zeytinyağının faydaları çok eski dönemlerden beri biliniyor. Öyle ki her derde deva olarak nitelendirilen bu sağlıklı yağ “sıvı altın” olarak da anılmakta. En çok Akdeniz topraklarında üretiliyor ve kalp sağlığına dost olması sebebiyle sofralardan eksik olmuyor. Ülkemizde de zeytinyağının en güzel örnekleri Balıkesir, Çanakkale, İzmir gibi şehirlere ait… Peki zeytinyağının faydaları neler? Zeytinyağının faydaları ve kullanımı, zeytinyağının zararları, zeytinyağının cilde faydaları gibi merak ettiğiniz tüm konular için yazımızı okumaya devam edin.

Not: Bu yazıda yer verilen tüm bilgi ve öneriler bilimsel destekli makaleler baz alınarak, genel bilgilendirme amaçlı hazırlanmış olup herhangi bir uzman tavsiyesi içermemektedir. Her bireyin beslenme ihtiyaçları ve çeşitli besin gruplarına gösterdiği tolerans ve hassasiyet kendi metabolizma işleyişine göre farklılıklar gösterebilir. Olası risk durumlarına karşın sağlığınızı ilgilendiren her türlü konuda mutlaka uzman görüşüne başvurun.

Zeytinyağının tarihçesi

Zeytin meyvesinin ve zeytinyağının adı dört kutsal kitapta ve çeşitli efsanelerde geçtiği için çok eski dönemlerden beri bilindiği düşünülüyor. Üstelik MÖ. 5800’lerden kalma çanaklarda zeytinyağı tortusu olduğunu gösteren çeşitli araştırmalar da var. Dolayısıyla ilk zeytinyağı üretiminin yaklaşık 8 bin yıl önce yapıldığını söylemek mümkün. Ticaretin ve tarımın gelişmesiyle birlikte ise tüm dünyaya ulaştığını söyleyebiliriz.

Zeytinyağının ilk ticaretine ilişkin bilgilere ise Sümer kent devletlerinden Marililere ait Mari belgelerinde rastlıyoruz. Bu belgelerde Halep şehrinden ihraç edilen zeytinyağları ile ilgili birçok bilgi yer alıyor. Tüm bunlar bir kenara; Antik Yunan’a baktığımızda Hipokrat’ın yıkanamayan insanlara vücutlarını zeytinyağı ile ovmalarını tavsiye ettiği bilinmekte. Hatta o dönemde sporcular da kaslarını yumuşatmak için bu doğal yağdan yararlanıyordu… Tüm bu veriler, zeytinyağının geçmişten bugüne ne kadar değerli ve kutsal kabul edildiğini gösteriyor.

Zeytinyağının faydaları nelerdir?

Bu sağlık deposu yağın geçmişten beri farklı amaçlarla kullanılıyor olması aslında sağlığınız için ne kadar faydalı olabileceğinin de bir göstergesi. Peki, zeytinyağının sağlığınıza faydaları neler?

Sağlıklı doymamış yağlar içerir

Zeytinyağı, zeytin ağacının meyvesi olan zeytinden elde edilen doğal bir yağ çeşidi. Bu yağın yaklaşık %14’ü doymuş yağ, %11’i ise omega-6 ve omega-3 yağ asitleri gibi çoklu doymamış yağlardan oluşur. Zeytinyağındaki baskın yağ asidi ise toplam yağ içeriğinin %73’ünü oluşturan ve “oleik asit” adı verilen tekli doymamış bir yağdır.

Araştırmalar, oleik asidin iltihabı azalttığını ve kanserle ilişkili genler üzerinde faydalı etkileri olabileceğini göstermekte(*). Tekli doymamış yağlar ayrıca yüksek ısıya oldukça dirençlidir. Bu da sızma zeytinyağını yemek pişirmek için sağlıklı bir tercih haline getirir.

Antioksidan açısından zengindir

Sızma zeytinyağı oldukça besleyicidir. Yararlı yağ asitlerinin yanı sıra az miktarda E ve K vitamini içerir. Ayrıca güçlü antioksidanlarla doludur. Bu antioksidanlar kronik hastalık riskini azaltabilir; iltihapla savaşır ve kötü kolesterolü dengelemeye yardımcı olarak kalp hastalıklarına karşı koruyucu bir etki sağlayabilir.

Güçlü anti-enflamatuar özellikler taşır

Sızma zeytinyağının sağlığınıza yararlarından biri de iltihabı azaltıcı etkileridir. Kronik iltihabın kanser, kalp hastalığı, metabolik sendrom, tip 2 diyabet, alzheimer, artrit ve hatta obezite gibi hastalıklara yol açabileceği düşünülmektedir.

Kalp sağlığını destekler

Kalp hastalığı dünyadaki en yaygın ölüm nedenleri arasında yer alır. Kalp hastalıklarının Akdeniz ülkelerinde daha az görüldüğünü ortaya koyan araştırmalar mevcut. Bu durum, Akdeniz diyeti üzerine daha kapsamlı araştırmalar yapılmasına yol açtı. Sızma zeytinyağı, bu diyetin temel bileşenlerinden biri ve kalp hastalıklarına karşı çeşitli şekillerde koruma sağlıyor.

Yukarıda açıkladığımız gibi enflamasyonu azaltma, kötü kolesterolü düşürme ve kan akışını iyileştirme gibi etkilere sahip.

Vücut ağırlığının korunmasına destek olur

Aşırı yağ tüketimi, kilo alımına neden olur. Çok sayıda çalışma zeytinyağı yönünden zengin Akdeniz diyetinin vücut ağırlığı üzerinde olumlu etkileri olduğunu gösteriyor. Bununla birlikte araştırmalar, fazla zeytinyağı tüketmenin kilo artışı ve obeziteyle ilişkili olmadığını ortaya koymakta. Hatta bu sağlıklı yağ bakımından zengin bir beslenme, kandaki antioksidan seviyelerini artırarak kilo kaybına dahi yardımcı olabilir.

Antibakteriyel özelliklere sahiptir

Zeytinyağı, zararlı bakterileri engelleyebilecek veya öldürebilecek birçok besin içerir. Bunlardan biri, midenizde yaşayan; mide ülserine ve mide kanserine neden olabilen bir bakteri türü olan Helicobacter pylori’dir. Yapılan bir araştırma, günlük alınan 30 gram sızma zeytinyağının, insanların %10-40’ında iki hafta kadar kısa bir sürede Helicobacter pylori enfeksiyonunu ortadan kaldırabileceğini gösterdi.

Sindirim sistemini güçlendirir

Zeytinyağının mideye faydaları, çoğu kişi tarafından bilinir. Metabolizmayı hızlandırır ve sindirimin gerçekleşmesine yardımcı olur. Kabızlık, hazımsızlık gibi sindirim problemlerine karşı doğal bir şifa kaynağı olarak yorumlanır. Antioksidan zengini olması besinlerin sindirilmesine ve atık gıdaların kolay atılmasına yardımcı olmasını sağlar.

Cilt sağlığına iyi gelir

Zeytinyağı cilde faydaları ile de bilinen bir doğal yağdır. E vitamini içeriğiyle cildi güneş ışınları, rüzgar gibi dış etkenlere karşı korur. Nemlendirme özelliği ile oldukça iyi bir nemlendiricidir.

Stresle mücadeleye yardımcıdır

Zeytinyağı, içerdiği yüksek polifenoller ve antioksidanlar sebebiyle günlük enerji ihtiyacının karşılanmasına yardımcı olur. Bununla birlikte yorgunluğu da azaltır. Tüm bunlar stres seviyesini azaltmaya katkıda bulunmasını sağlayabilir.

Zeytinyağının cinselliğe faydaları

Zeytinyağı son yıllarda cinselliğe olan faydalarıyla da gündeme geliyor. Yunanistan’da Atina Üniversitesi’nin yaptığı araştırmaya göre, zeytinyağı erkeklerin cinsel performansını artırmada Viagra’dan bile daha etkili olabilir. Zeytin zengini bir diyet benimsemek kalpteki kan akışını güçlendirerek cinsel sorunları azaltabilir. İngiltere’de yayınlanan Daily Telegraph gazetesinin haberine göre, 600 erkeğin katıldığı araştırma, günde en az 9 çorba kaşığı zeytinyağı tüketenlerde iktidarsızlık riskinin diğerlerine kıyasla daha az olduğunu gösteriyor(*).

Zeytinyağı seçerken nelere dikkat etmeli?

Görüldüğü üzere zeytinyağı faydaları saymakla bitmiyor. 300 yıla yakın bir süre yaşayabilen zeytin ağacının meyvesinden elde edilen bu mucizevi besin kaynağı, sağlıktan kozmetiğe kadar pek çok alanda kullanılabiliyor.

Ülkemizde, hangi şehirde yaşarsanız yaşayın zeytinyağına kolaylıkla erişebilirsiniz. Elbette faydalarından tam anlamıyla yararlanabilmek için katkı maddesi kullanılmamış olması, doğal koşullarda üretilmesi gibi noktaları göz önünde bulundurarak bir seçim yapmalısınız. İşte zeytinyağı seçerken dikkat etmeniz gerekenler:

Öncelikle üretim tekniğine bakın. Soğuk sıkım ve erken hasat zeytinyağları, sağlığa en faydalı olanlarıdır.
Yağın kalitesini sadece rengi belirlemez. Bu yüzden satın almadan önce mümkünse tadı ve dokusunu da deneyin.
Sanılanın aksine zeytinyağı yoğun bir kokuya sahip olmaz. Bu, fazla bekletilerek sıkıldığını gösterir. Kokusu taze çimen ve taze meyve kokusuna benzer bir koku olmalı.
Kaliteli bir zeytinyağı, yutulduğunda boğazda hafif acı bir tat bırakır.
Asit değerinin düşük olmasına dikkat edin. Bu, ne kadar iyi işlendiğini gösterir. İyi bir yağın asit değerinin genellikle 0.3’ün altında olması gerekir.

Zeytinyağı nasıl saklanır?

Zeytinyağı zamanla bozulabilen bir besindir. Satın alındıktan sonra koyu renkli cam şişelerde saklarsanız onu ışıktan korumuş olursunuz. Işık, daha kısa sürede bozulmasına yol açabilir. Özellikle taş baskı zeytinyağları ağzı kapalı bir şekilde, serin ortamlarda saklanmalıdır.

Zeytinyağı nasıl kullanılır?

Zeytinyağının faydaları ve kullanımı, sıklıkla mutfakta görülür. Bir Akdeniz ülkesi olmamızdan ötürü mutfağımızda zeytinyağlı pek çok lezzet bulunuyor. Farklı salata çeşitlerinden sebze yemeklerine ve hatta mezelere kadar her yerde bu sağlıklı içeriğe rastlamak mümkün.

Elbette zeytinyağının kullanımı sadece mutfakla sınırlı değil. İçeriğindeki E vitamini nedeniyle onu sabunlarda, şampuanlarda ve cilt bakım ürünlerinde de sıkça görebiliyoruz.

Kaynak: aboutoliveoil.org, healthline, webmd

İlginizi çekebilir: Hindistan cevizi yağı kilo verdirir mi?