Hint mutfağının meşhur körisinin temel baharatı olan zerdeçal (Curcuma longa) hastalıklara karşı savaşmada en etkili şifalı bitkilerden biridir. Yapılan on binlerce bağımsız araştırmanın gösterdiği üzere, içindeki kürkümin bileşeni nedeniyle zerdeçalın sayısız faydası mevcuttur.

Zerdeçal nedir?

Bazen Hint safranı ya da altın baharat olarak da isimlendirilen zerdeçal, Asya ve Orta Amerika’da yetişen uzun bir bitkidir. Market raflarında ve aktarlarda gördüğümüz zerdeçal, bu bitkinin köklerinden elde edilir. İşlenmiş zerdeçalın parlak sarı rengi, pek çok kültürü bu bitkiyi boya maddesi olarak kullanmaya teşvik etmiştir. Toz zerdeçal aynı zamanda körinin içindeki en önemli malzemelerden biridir. Kapsüller, çaylar, zerdeçal tozu ve zerdeçal özü, ticari olarak bulunabilecek zerdeçal ürünlerinden bazılarıdır.

Zerdeçalın içinde kürküminoid olarak bilinen pek çok kimyasal bileşen mevcuttur. İçindeki etken madde kürkümin, zerdeçalı “işlevsel gıdalar”dan biri haline getiren bir maddedir (Mayo Klinik, işlevsel gıdaları, temel beslenmenin ötesinde sağlığa olumlu etkileri bulunan gıdalar olarak tanımlar). Zerdeçalın en iyi yanı ise güvenli bir gıda olmasıdır: Yan etkileri çok azdır ve olan yan etkileri de son derece nadir görülen, genelde hafif yan etkilerdir.

Zerdeçalın faydaları

Zerdeçal kan pıhtılaşmasını yavaşlatır

Pek çok insan için kan pıhtılaşması önemli bir sorundur. Kan pıhtıları, trombositlerin bir bölgede yoğunlaşıp pıhtı haline geldiği “trombosit agregasyonu” olarak bilinen bir süreç içinde oluşur. Pek çok araştırmada, zerdeçal kullanımının trombosit agregasyonunu ve pıhtı oluşumunu büyük oranda azalttığı görülmüştür.

Zerdeçal depresyon belirtilerini azaltır

Her ne kadar bu konuda insanlar üzerinde yürütülen çalışmaların sayısı az olsa da laboratuvar hayvanları üzerinde yapılan pek çok araştırma, zerdeçalın faydalarından birinin depresyon belirtilerini azaltmak olduğunu göstermiştir. Zerdeçalın içindeki kürkümin bileşeni, beyin kaynaklı nörotrofik faktörler aracılığıyla nörotransmiter işlevi etkilemektedir. Pytotherapy Research dergisinde yayınlanan bir araştırmaya göre, Prozac ile birlikte kürkümin kullanan depresyon hastalarının daha fazla ilerleme kaydettiği görülmüştür.

İlginizi çekebilir: Zerdeçal sarısı depresyon tedavisinde kullanılabilir mi?

Zerdeçal iltihaplara karşı savaşır

Kuşkusuz, zerdeçalın en güçlü yanlarından biri, iltihaplanmayı kontrol edebilme becerisidir. Oncogene dergisinin yayınladığı bir araştırmaya göre, en bilinen iltihap önleyici ilaçlardan aspirin ve ibuprofen en az etkili olan ilaçlar arasındayken, zerdeçalın içindeki kürkümin dünyadaki en etkili iltihap önleyicilerden biri. İltihaplanmanın kanser, kalın bağırsak ülseri, arterit, yüksek kolesterol ve kronik ağrı gibi pek çok hastalığın nedeni olabildiğini düşündüğümüz zaman bunun önemi daha iyi anlaşılıyor.

Zerdeçal cilt sağlığına iyi gelir

Zerdeçalın faydaları arasında bulunan iltihap önleyici ve antioksidan özelliklerin pek çok cilt hastalığının tedavisinde etkili olduğu kanıtlanmıştır. Zerdeçalın cilde faydaları; cildin parlaklığını artırmak, yaraların iyileşmesini hızlandırmak, sivilce ve sivilce lekelerini azaltmak, sedef hastalığı nedeniyle oluşan kabarıklıkları kontrol etmek olarak sayılabilir.

Zerdeçal en bilinen arterit ilaçlarından daha etkili olabilir

Kürkümin iltihap önleyici ve ağrı kesici özellikleriyle bilinir. Romatizmal eklem iltihabı hastaları üzerinde yapılan bir çalışmada diklofenak sodyum kullanan hastalara nazaran kürkümin kullanan hastaların iyileşme oranlarının daha yüksek olduğu tespit edildi. Dahası kürkümin tedavisinin, diklofenak sodyumun aksine herhangi bir yan etkisi yoktu. Yapılan çalışmalara göre günde 1000 mg kadar zerdeçal özü tüketimi arterit tedavisinde oldukça faydalı.

Zerdeçal bazı kanser türlerini tedavi edebilir ve önleyebilir

Kanser hücreleri üzerine yapılan bir dizi laboratuvar çalışmasının gösterdiği üzere zerdeçalın içindeki kürkümin bileşeninin kansere karşı etkileri mevcut. Kürkümin kanser hücrelerini öldürebiliyor ve büyümelerini engelleyebiliyor. En etkili olduğu kanser türleri ise meme kanseri, bağırsak kanseri, mide kanseri ve cilt kanseri.

Zerdeçal diyabet hastalıklarına iyi gelir

Zerdeçalın içindeki kürkümin bileşeni, AMPK enzimlerini aktive etmede metforminden (yaygın bir diyabet ilacı) 400 kat daha etkili. Kürkümin fermantasyonu ile elde edilen tetrahidrokürkümin bileşeni ise bazı hücrelerde metmorfinden 100.000 kat daha fazla AMPK aktive edebiliyor. AMPK aktivasyonu ise araştırmacılar tarafından Tip 2 diyabet için “terapötik hedef” olarak görülüyor; yani, bu enzimi aktive etmek, insülin direncini azaltmada, diyabeti geriletmede oldukça etkili. Ayrıca zerdeçal, iltihap önleyici özelliğe sahip olduğu için TNF-α ve IL-6 gibi diyabetle ilişkili iltihapları azaltabiliyor.

Diyabet hastalıklarının en yaygın komplikasyonlarından biri diyabetik nefropati olarak bilinen, farklı biçimlerde ortaya çıkan ve vücutta kas zayıflığından körlüğe kadar ciddi sorunlara yol açabilen sinirsel zararlar. Fareler üzerinde yapılan bir çalışma, kürkümin takviyesinin diyabetik nefropatik ağrıları önemli ölçüde azalttığını gösteriyor. Diyabetik nefropati böbrek yetmezliğine de sebep olabiliyor. Hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalar, kürküminin, diyabet hastalarının böbreklerini diyabetik nefropatinin zararlarına karşı koruduğunu gösteriyor.

Zerdeçal obeziteye karşı savaşır

Zerdeçal, yağ hücrelerinin çoğalmasına engel olabiliyor. Araştırmalar, kürküminin içindeki iltihap önleyici özelliklerin, obezitenin iltihap sürecini ortadan kaldırmada oldukça etkili olduğunu, dolayısıyla obeziteyi ve obezitenin zararlı etkilerini azaltmaya yardımcı olduğunu da gösteriyor.

Zerdeçal iltihabi bağırsak hastalıklarının tedavisine destek olur

Mesalazin (bu hastalık için verilen bir ilaç) yanında kürkümin alan hastaların mesalazin yanında plasebo ilaç alan hastalarla karşılaştırıldığı bir çalışmada, sadece plasebo ve mesalazin kullanan hastaların, hastalığın nüksetmesi ya da hiddetlenmesi gibi durumları yaşama ihtimalinin kürkümin takviyesi alan hastalara oranla dört kat daha fazla olduğu tespit edilmiş. Yani zerdeçalın faydaları arasında bu kronik hastalığın hafiflemesine yardımcı olmak da var.

Zerdeçal kolesterolü düzenler

Kalp hastalıklarının bu kadar büyük bir sorun olmasının sebebi insanların tehlikeli düzeyde yüksek kan şekerine sahip olması. Diyabetikler de diyabetik olmayanlar da oksidatif strese maruz kalıyor, bu da damarlara zarar veriyor. Atardamarların zarar görmesi sonucunda kolesterol, zarar görmüş bölgeleri onarmak üzere plak oluşturmaya başlıyor; bu da kötü kolesterol düzeyinin artmasına sebep oluyor.

Kolesterolü düzenlemesi için kullanılan statin ilaçlar, böbreklere, karaciğere zarar verebiliyor ve çok sayıda ölümcül yan etkilere sebep olabiliyor. Bu ilaçlar kolesterol düzeyini aşağı çekseler de, kolesterolün ardında yatan oksidatif stresi hedef almıyor. Drugs in R & D dergisinde yayınlanan bir araştırmaya göre zerdeçalın içindeki kürküminin, insanlarda yüksek kolesterol tedavisinde oksidatif stres ve iltihabı azaltma açısından atorvastatin etkin maddesi kadar etkili olabileceğini göstermiş.

Zerdeçal doğal ağrı kesici işlevi görür

Zerdeçalın en çok kabul edilen özelliklerinden biri ağrıyı azaltmadaki etkisi. Pek çok araştırma, aşağıdaki durumlarda kürküminin faydalı olduğunu gösteriyor:

• Yaraların iyileşmesi,
• Yanık acısı,
• Ameliyat sonrası ağrılar,
• İltihap kaynaklı arterik ağrılar,
• Nefropatik ağrılar,
• Yüz – ağız bölgesi ağrıları,
• Siyatik sinir ağrıları

Zerdeçal, vücudun antioksidan kapasitesini önemli ölçüde artırır

Yaşlanma ve pek çok hastalığın ardında yatan mekanizmalardan birinin oksidatif zararlar olduğuna inanılıyor. Oksidatif zararlardan biri de serbest radikaller. Serbest radikaller yağ asitleri, protein ya da DNA gibi önemli organik maddelerle tepkimeye girebiliyor. Antioksidanların bu kadar faydalı olmasının temel sebebi, vücudunuzu serbest radikallerden korumaları. Zerdeçal da kimyasal yapısı itibariyle serbest radikalleri nötralize edebilen güçlü bir antioksidan. Ayrıca zerdeçal vücudunuzun kendi antioksidan enzimlerinin faaliyetini de iyileştiriyor. Böylece zerdeçal, serbest radikallere karşı iki koldan saldırmış oluyor: (1) Serbest radikalleri doğrudan engelliyor; (2) vücudunuzun kendi antioksidan savunma sistemini canlandırıyor.

Zerdeçalın zararları

Zerdeçalı diyetinize katmanın sağlık açısından pek çok faydası var: Bağışıklık sisteminizi güçlendirir, ağrıların azalmasına yardımcı olur, sindirimi kolaylaştırır. Ama bazı yan etkileri nedeniyle kimi insanların zerdeçal kullanmaması daha iyi olabilir. Zerdeçalı deneyip denememeye karar verirken ihtiyatlı olmak önemli. Pek çok alternatif tedavide olduğu gibi, herhangi bir hastalığınızın tedavisinde zerdeçal kullanmadan önce mutlaka doktorunuzla konuşun.

Zerdeçal midenizi bozabilir

Zerdeçalın içinde sindirim sistemini destekleyen ajanlar, aşırı zerdeçal tüketiminde midenizi tahriş edebilir. Zerdeçal, mideyi daha fazla mide asidi üretmeye teşvik eder. Bu durum bazı insanların sindirimini kolaylaştırırken bazı insanlara da ciddi zarar verebilir.

Zerdeçal kan sulanmasına neden olabilir

Zerdeçalın arındırıcı özellikleri daha kolay kanama yaşamanıza neden olabilir. Bunun neden olduğu belli değildir. Zerdeçalın kolesterolü azaltmak, tansiyonu düşürmek gibi faydalarının kanınızda nasıl işlediği bununla ilgili olabilir. Varfarin (Coumadin) gibi kan sulandırıcı ilaçlar kullanan insanların ve hamile kadınların aşırı zerdeçal kullanımından kaçınması gerekmektedir.

Zerdeçal nasıl tüketilebilir

Zerdeçal, pek çok Asya yemeğinin temel malzemelerinden biridir; yemeklere hardal benzeri bir aroma ve hafif acı bir tat verir. Genel olarak baharatlı yiyeceklerde kullanılsa da sfouf keki gibi bazı tatlılarda da kullanılabilir. Çoğu zaman zerdeçal, yemeklere altın sarısı bir renk veren köksap tozu biçiminde kullanılır. Kutu içecekler, süt ürünleri, dondurma, yoğurt, portakal suyu, bisküvi, kahvaltılık gevrek gibi pek çok alanda kullanılabilir. Ayrıca köri tozunun içindeki temel malzeme zerdeçaldır. Her ne kadar genel olarak kurutulmuş, toz haliyle kullanılsa da tıpkı zencefil gibi taze olarak da tüketilebilir. Doğu Asya mutfağında, turşu yapımında taze zerdeçalın kullanımı yaygındır.

Zerdeçallı yemek tarifleri

Zerdeçallı çay

Malzemeler

• Bir su bardağı su
• Çeyrek çay kaşığı kadar toz zerdeçal ya da rendelenmiş taze zerdeçal
• İsteğe göre bal veya limon

Yapılışı

Suyu kaynatın. Su kaynadıktan sonra zerdeçalı suyun içine ekleyin ve karıştırın. 10 dakika kadar demlenmesini bekleyin. Son olarak bal veya limon ekleyerek afiyetle için.

Zerdeçallı altın süt

Malzemeler

• Yarım su bardağı su,
• Çeyrek çay kaşığı toz zerdeçal,
• Bir su bardağı süt (vegan ya da vejetaryenseniz, badem, yulaf, fındık sütü de kullanabilirsiniz),
• Hindistan cevizi yağı,
• İsteğe bağlı olarak tarçın, zencefil, kara biber, bal veya akçaağaç şurubu

Yapılışı

Yarım bardak suyu kısık ateşte yavaş yavaş kaynatın. Kaynayınca üzerine toz zerdeçalı ekleyin ve yoğun bir macun kıvamı alıncaya kadar karıştırın (5-10 dakika sürebilir). Gerektiğinde daha fazla su ekleyebilirsiniz. Derin bir tencerenin içinde bir su bardağı süt ile yarım çay kaşığı macunu karıştırın (macunun kalanını buzdolabında iki hafta saklayabilirsiniz). Orta ateşte 5 dakika kadar pişirin. Yarım çay kaşığı kadar Hindistan cevizi yağı ekleyip karıştırın. Son olarak dilediğiniz baharatı ya da tatlandırıcıyı ekleyerek yatmadan önce afiyetle için.

İlginizi çekebilir: Sütün en sağlıklı şekli: Zerdeçallı süt

Zerdeçallı humus

Malzemeler

• 2 su bardağı haşlanmış ya da konserve nohut (suyunu süzün),
• 3 yemek kaşığı limon suyu,
• 3 yemek kaşığı tahin,
• 2 diş ezilmiş sarımsak (sarımsak tadını seviyorsanız daha fazla ekleyebilirsiniz),
• 1 çay kaşığı rendelenmiş taze zencefil,
• ¼ çay kaşığı toz zerdeçal (seviyorsanız daha fazla ekleyebilirsiniz),
• ¼ çay kaşığı deniz tuzu,
• İsteğe bağlı bir tutam kırmızı biber,
• 1-2 yemek kaşığı zeytinyağı

Yapılışı

Zeytinyağı hariç tüm malzemeleri blenderden geçirin. Kremamsı pürüzsüz bir hale gelinceye kadar blenderi çalıştırın. Sonrasında zeytinyağını ekleyerek tekrar karıştırın. İsteğe bağlı olarak çam fıstığı, susam veya maydanoz eşliğinde servis edebilirsiniz. Afiyet olsun!

İlginizi çekebilir: Mucize bitki zerdeçalla her gün 1 tarif