Yumurta dondurma (oosit kriyoprezervasyonu) süreci hakkında tüm merak edilenler

Yumurta dondurma veya oosit kriyoprezervasyonu, üreme çağındaki kadınlarda üreme potansiyelini korumak için bir yöntem olarak bir kadının yumurtalarının (oositlerinin) çıkarıldığı, dondurulduğu ve saklandığı bir işlemdir. Tıbbi bir müdahale ve uzman bir doktor takibi gerektiren bu süreçle ilgili tüm merak edilenleri ve kafa karıştırıcı olabilecek soruların cevaplarını bir araya getirdik.

Önemli not: Bu yazıda yer verilen tüm bilgi ve öneriler bilimsel destekli makaleler baz alınarak, genel bilgilendirme amaçlı hazırlanmış olup herhangi bir uzman tavsiyesi içermemektedir. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren öğelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurun.

Kimler yumurta dondurma sürecine ihtiyaç duyabilir?

Kadınlar, çeşitli nedenlerden dolayı yumurtalarını dondurmaya ihtiyaç duyabilirler. Kişisel nedenlerin yanı sıra çeşitli sağlık durumları da yumurta dondurmanın bir seçenek olarak değerlendirilmesine neden olabilir:

Yumurtalıklara zarar verebilecek cerrahi müdahale geçirecek kadınlar,
Doğurganlığı etkileyebilecek kemoterapi ve/veya pelvik radyasyon tedavisi gerektiren kanser hastaları,
Kromozomal anormallikler,
Ailede erken menopoz öyküsü nedeniyle erken yumurtalık yetmezliği riski,
Yumurtalıklara zarar verme riski olan yumurtalık hastalıkları,
Yumurtalıkların çıkarılmasını gerektiren genetik mutasyonlar,
Çocuk doğurmayı geciktirmek için kişisel nedenlerle doğurganlığın korunmasını isteyen kadınlar,

Yumurta dondurma sürecini başlatabilirler.

Yumurta dondurma işlemi nasıl yapılır?

Öncelikle yumurta dondurma sürecine karar veren kadınların, bir uzman takibinde sağlık kontrolleri yapılır ve yumurtalık rezervleri değerlendirilir. Yaklaşık 2 haftalık bir ilaç tedavisi ile yumurtalıklar kontrollü bir şekilde uyarılır ve yumurtaların olgunluğu mikroskop altında incelenir, daha sonra en uygun olanlar seçilir. Seçilen yumurtalar, hızlı dondurma yöntemi (vitrifikasyon) kullanılarak dondurulur. Bu süreçte resmi bir prosedür takip edilir ve çeşitli belgeler ve izin dökümanları işleme tabii tutulacak kadın tarafından doldurulur. Dondurulan yumurta hücreleri -196 °C’de sıvı nitrojen içerisinde saklanır ve kayıt altına alınır.

Dondurulan yumurtalar ne kadar saklanır?

Dondurulan yumurtalar, 1 yıl boyunca saklanır. Kişinin yıllık onayı ile 5 yıla kadar süreç uzatılabilir. 5 yıl sonrasında ülkemizde Sağlık Bakanlığı’nın onayı ile işlemin süresi genişletilebilir. Eğer yumurtaları dondurulan kadınlar yumurtalarını kullanmama kararı alırsa veya saklanmasını devam ettirmek istemezlerse bu kez yumurtaların imha edilmesi gerekir. Bunun için yine Sağlık Bakanlığı’na ithafen bir talep dilekçesi verilir ve süreç sonlandırılır.

Dondurulan yumurtalar daha sonra nasıl kullanılır?

Yumurtalarını donduran kadınlar gebelik sürecini başlatmak istediklerinde, yumurtalar ısıtılmak için bir tür solüsyon içerisine alınır ve tek bir spermin doğrudan yumurtaya enjekte edildiği intrasitoplazmik sperm enjeksiyonu ile döllenir. Döllenen yumurtalar (embriyolar), rahme transfer edilmeye hazır olana kadar bir kültür içerisinde büyür, bu süreç genellikle 3-5 gün arasında sürebilir. Daha sonra rahme transfer edilerek gebelik süreci başlatılır.

Dondurma işleminin yumurtalara zararı var mıdır?

Yumurtaların dondurulması, hücre ölümüne neden olmaz. Dondurma işlemi, hücre içi hareketliliğin bir süreliğine durdurulmasını içerir, kullanılan vitrifikasyon ile yumurta hücreleri yıllarca canlılığını koruyabilir. Diğer bir deyişle, dondurma işleminin yumurtalara zararı yoktur. Ancak, çeşitli riskler meydana gelebilir. Küçük yumurtalık hiperstimülasyon sendromu (yumurtalıkların büyümesi ve pelvis ve karında sıvı birikmesi), enfeksiyon ve yumurta toplama prosedürüyle ilgili kanama riskleri oluşabilir.

Yumurta dondurma sürecinde göz önünde bulundurulması gerekenler

Yumurtalarınızı dondurmaya karar vermeden önce göz önünde bulundurmanız gereken birçok husus olduğunu unutmayın. Gelecek planlarınızdan finansal yeterliliğinize kadar çeşitli alanlarda bilgi sahibi olmalısınız.

1. Planlarınızı ve önceliklerinizi gözden geçirin

Kendinize birkaç soru sorun; çocuk istiyor musunuz, ne zaman hamile kalmak istiyorsunuz, kaç çocuk istiyorsunuz, kaç tane yumurta dondurma döngüsünden geçmek istiyorsunuz, ne kadar süre boyunca yumurtalarınızı dondurmayı düşünüyorsunuz… Bu ve benzeri sorular, gelecek planlarınızı ve önceliklerinizi netleştirmenize yardımcı olabilir. Ayrıca, ihtiyaç duyduğunuz fiziksel, zihinsel, duygusal ve finansal hazırlıklarınızı planlamak için de size yardımcı olabilir.

2. Mükemmel yaş yoktur, ancak daha iyi yaşlar vardır

Eğer böyle bir sürece girmeye karar verdiyseniz bilmenizde fayda var ki; yumurtalarınızı dondurmak için mükemmel bir yaş yoktur, ancak daha iyi yaşlar vardır. Amerikan Üreme Tıbbı Derneği’ne göre, yumurtalarınızı dondurmak için en uygun zaman, daha yüksek bir yumurtalık rezervine ve daha sağlıklı yumurtalara sahip olduğunuz 20’li yaşlarınız ve 30’lu yaşlarınızın başıdır. Doğurganlık hormonlarınızı test ettirmek, yumurtalık rezervinizin durumu hakkında size çok şey söyleyebilir ve doktorunuzun görüşleri doğrultusunda yumurta dondurmanın sizin için doğru olup olmadığına karar vermenize yardımcı olabilir. Bununla birlikte, 38 yaşın üzerindeki kişiler için yumurta dondurma önerilmemektedir.

3. Yumurtaları dondurmak, gebeliği garantilemez

Yaygın bir yanılgının doğrusunu öğrenmenizde fayda var. Yumurta dondurma, şu anda bebeğinizin doğum zaman çizelgesini bilmek açısından üzerinizdeki stresin bir kısmını alabilir, ancak bu, sonsuza kadar doğurganlığınızı garanti altına almanın kesin bir yolu değildir. Doğurganlık yaşla birlikte değişir, örneğin yumurtalarınızı 25 yaşında dondurur ve 35 yaşında kullanırsanız, o yaşta gebe kalmanın ve hamilelik sürecinin gerçekleriyle yüzleşirsiniz. Bunlar, yumurtalarınızı dondurmanın lehinde veya aleyhinde olan argümanlar değildir – bunun sizin için doğru karar olup olmadığına yalnızca siz ve doktorunuz karar verebilir – ancak bu sürecin basit bir dondurma işlemi ve sonrasında dileğiniz kadar unutma özgürlüğü meselesi olmadığını bilmeniz önemlidir.

4. Yumurta dondurma süreci pahalıdır

Yumurtalarınızı dondurmayı düşünüyorsanız, prosedürün masraflarını göz önünde bulundurmalısınız. Ülkemizde çeşitli devlet ve özel hastanelerde, kadın sağlığı polikliniklerinde veya tüp bebek merkezlerinde yapılabilen yumurta dondurma işlemi, klasik sağlık sigortası tarafından karşılanmamaktadır. Bu nedenle varsa tamamlayıcı veya özel sağlık sigortanızın yumurta dondurma işlemlerini karşılayıp karşılaşamadığını öğrenmeniz veya maliyetinin ne olacağını hesaplamanız gerekir. Ayrıca, süreci uzattıkça maliyetinin de artacağını göz önünde bulundurmalısınız.

Son olarak, süreci başlatmaya karar verdiğinizde şartları size en uygun ve teşekküllü bir sağlık merkeziyle görüştüğünüzden emin olun. Laboratuvarın veya kliniğin başarı oranını, sürecin nasıl işlediğini, yumurtalarınızın nasıl saklanıp takip edileceğini, sizinle ilgilenecek doktorunuzu kısacası sürece dahil olan her prosedürü incelemeyi unutmayın.

Kaynak: mayoclinic, healthline, uclahealth

İlginizi çekebilir: Annelik yolculuğuna çıkmaya hazır olanlara bedensel ve zihinsel sağlık için ipuçları