Yöneticim narsist!

Narkissos adıyla sözü edilen, adını narsizme, narkoza, bir çiçek familyasına (nergisgiller) ve nergise vermiş olan Narsis; klasik Yunan mitolojisinde bir kahramandır.

Hikayeye göre; Narsis, ırmak ilahı Kephissos ile arındırıcı suların bekçi perisi Liriope’nin oğlu olarak doğar. Bir kâhin Kephissos’a, Narsis’in dünyada ancak kendi yüzünü görmediği sürece yaşayabileceğini bildirir. Narsis bir gün bir su birikintisine dökülen bir kaynağın yanına gelir ve su birikintisine doğru eğilerek oradaki sudan içmeye başlar. Bu sırada, birikintide yansıyan yüzünü görür. Kendi yüzünü görünce önce şaşkınlığa düşer, sonra kendini hayranlıkla seyre dalar ve kendisine âşık olur. Bu seyirden kendisini bir türlü alamayan Narsis, gitgide hissizleşir, dünya yaşamına gözlerini yumar ve bulunduğu yere kök salarak açılmış bir çiçeğe dönüşür. Bu çiçek, güneş gibi sarı göbekli, beyaz yapraklı, çevresine güzel kokular yayan bir çiçektir. Ölümünden sonra Styx nehrinin sularına katılır.

Bu hikâyeye göre; Narsis’in suda kendisini görmesi ve kendisine âşık olması, önceden dışarıda aradığı en büyük sırrın, hâkimiyet asasının, bilgelik anahtarının kendi içinde olduğunu fark etmesini, içindeki güzelliği keşfetmesini simgeler.

Herkesin kendini sevme, beğenme, beğenilme, benzersizlik duygularını yaşamaya ihtiyacı vardır. Fakat narsistlerde bu duygu biraz daha fazladır. İş dünyasında narsist yöneticilerin olması iyi midir, kötü müdür sürekli tartışılır. Olumlu açıdan bakarsak; çalışanlara kendisini benimsetebilmiş bir lider, güven verecek ve mutlu hissetmelerini sağlayabilecektir. Tabi başkalarının düşüncelerine aldırış etmeyen, varsa yoksa “ben” diyen, her türlü başarıyı kendine, başarısızlığı ise başkalarına yükleyen biriyse eğer, durum değişir.

Aynı zamanda psikolog olan, Prof. Dr. Acar Baltaş, iş dünyasında yönetim kademelerindeki basamaklarda yukarıya çıkıldıkça narsist davranışların daha sık görüldüğünü söylüyor ve narsist yöneticileri nasıl tanıyacağımızı şöyle anlatıyor:

• Dinlemezler.
• Empati nedir bilmezler.
• Başarı ve güç için önüne geçilmez bir istek duyarlar.
• Eleştirilmekten nefret ederler.
• Yardım almazlar.
• İnsanlara değer vermezler.

“Kısaca, dünya çevrelerinde dönsün isterler.”

Eğer yönetici yeterli yetkinliğe sahip değilse, narsizmi işletmeye zarar verecek ölçüde olabilir. Her ne kadar Churchill, j.Welch, G.Soros gibi üretken narsistler olsa da, narsist liderler kurumun imkânlarını kendi egolarını büyütmek ve güçlerini geliştirerek kendilerine hizmet etmek için kullandıklarından; kalıcı, verimliliğe dönük ve olumlu bir kurum kültürü yaratamazlar. Bu nedenle J.Collins’in, düzenli ve kalıcı başarı sağlamış şirketlerin iş liderlerinin alçak gönüllü kişiler olduğunu saptaması, önemli ve ders çıkartılması gereken bir sonuçtur.

Peki, narsist bir yönetici karşısında ne yapmalısınız?

Ciddi bir gözlemle kişiyi tanıyabilir, iletişim kanalını yakalayabilirsiniz. Aynı zamanda  hiçbir konuşmayı kişisel almayın. Çünkü amaçları sizi sinirlendirmek değil, sadece kendilerini gerçekleştirmektir. Sizin görüşünüzü sormazsa, fikrinizi dikkate almazsa alınmayın. Profesyonel bir biçimde uzlaşın, iletişim kurun ve ispat yarışına girmeyin. Doğru bildiklerinizi saldırı şeklinde söylemek yerine uzlaşmacı cümleler kullanarak söyleyin, mesajlarınızı iletin.  Özgüveninizi koruyun ve ona meydan okumayın; çünkü sudaki görüntüsünü bulandırırsanız, kendisini göremeyecektir.

Yazarın diğer yazıları için tıklayınız.