dummy

Yetişkinlerde Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (ADHD)

ADHD (Attention-deficit/hyperactivity disorder) Türkçe’si ile Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu, her ne kadar çocuklarla özdeşleşmiş gibi algılansa da yetişkinlerde de oldukça yaygın. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (ADHD), genellikle çocukluk döneminde teşhis edilen bir nöro-gelişimsel bozukluk olsa da birçok yetişkin de bu bozukluğun etkileriyle karşı karşıya kalmaktadır. Yetişkinlerde ADHD belirtileri, çocuklardakine benzer olsa da, bazı farklılıklar gösterir. Görevleri tamamlamada zorluk, unutkanlık, detaylara dikkat etmeme, sabırsızlık, devamlı hareket etme ihtiyacı gibi belirtiler hem yetişkinlerde hem de çocuklarda ADHD’nin ortak ve yaygın semptomları olsa da yetişkinlerde farklı durumlar da açığa çıkabilir.

dummydummy

Son noktaya kadar ertelemek

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) olan bireyler, çoğunlukla beyinde ödül ve zevk duygularına yol açan -ve bu bozukluğu olan kişilerde daha düşük olma eğiliminde olan bir kimyasal olan- dopaminin salgılanmasına neden olacak aktivitelerin peşindedir. Dolayısıyla DEHB’li kişiler, rutin görevler sırasında yeterli dopamini sürdürmekte zorluk yaşadıklarından, kendilerini bunlardan kaçınmak için mümkün olan her şeyi yaparken bulabilirler ve bir işin, görevin son teslim anına kadar yapılmasını erteleyebilirler. Bu nedenle de erteleme alışkanlığı dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu yaşayan bireyler arasında oldukça yaygındır. Ancak, bu durum çeşitli çevresel ve içsel motivasyon değişkenlerine göre de açığa çıkabilir, yani her erteleme davranışı DEHB semptomu olarak düşünülmemelidir.

Aynı görev üzerinde saatlerce odaklanma

Odaklanmak, DEHB’li bireyler için çoğu zaman çok zor olsa da bir kez bir işe başlandığında ‘hyperfocusing’ yani aşırı odaklanma da bu bireylerde görülebilir. Uzmanlara göre hiperfokus, kolayca gözden kaçabilecek ADHD semptomlarından biri olabilir, çünkü gayretçilikle, motivasyonla karıştırılabilir. Oysa ki bu bireyler, görev değişikliği yapmakta zorlanırlar, çünkü uzmanlara göre bir göreve ne kadar kendinizi kaptırırsanız, dopamin artışı da o kadar büyük olur. DEHB’li beyinler de devamlı dopamin avında olduğundan bundan vazgeçmek istemezler ve kendilerini tek bir işe/göreve çok uzun süre kaptırabilirler.

Dürtüsel harcamalar yapmak

Uzmanlara ve araştırmalara göre  DEHB’li yetişkinlerin kötü mali kararlar verme olasılığı daha yüksektir; örneğin, dopamin vuruşu için dürtüselaraştırmalara göre   satın almalar yapmak, fatura ödeme sıkıntısını ertelemek veya bir borcun vadesinin ne zaman geldiğinin farkında olmamak gibi… Duyguları, motivasyonları, hedefleri ve riskleri nasıl değerlendirdiğinizi işleyen, beyindeki bir dizi yapı olan bazal ganglionlardaki eksiklikler bu durumun nedeni olabilir. Mindpath Health’ten psikiyatrist Dr. Zishan Khan, bu durumu şöyle açıklıyor: “Bir bakıma, DEHB’li bir kişide bazal ganglionların, geçen sinyalleri yönetme yeteneği söz konusu olduğunda neredeyse kısa devre yaptığı görülebilir.”

Zaman algısını kaybetmek

“Zaman körlüğü” olarak da bilinen zaman algısının kaybolması, DEHB’li kişilerde oldukça yaygın görülen semptomlardan biridir. Çünkü; zamanı takip etmeyi veya bir aktiviteyi yapmak için ne kadar zamana ihtiyaç duyacaklarını belirlemeyi zorlu bir görev olarak görürler. Araştırmalara ve uzman görüşlerine göre beyinde zaman algısından sorumlu tek bir bölge bulunmasa da, yoğun olarak zaman algısının beyindeki prefrontal korteksle ilgili olduğu kanısı yaygın. DEHB’li bireylerde beynin bu bölümlerinde birtakım bozukluklar olduğundan, zaman yönetimi genellikle başarısızlıkla sonuçlanabilir. Yine bu semptom da genel olarak zaman yönetimi kötü olan bireylerin davranışlarıyla karıştırılmamalıdır.

Duygusal patlamalar yaşamak

Kaygılı ve sinirliden mutlu ve konuşkana, kızgından saldırgana kadar, DEHB’li kişiler duygusal düzensizlik yaşayabilirler. Ve bu da onların genellikle çok güçlü duygusal tepkiler vermelerine neden olur. Dikkati yönetme ve enerjiyi doğru yönlendirebilme konusunda sıkıntılar yaşadıkları için tepkilerini, duygularını ve bunların ifade ediliş şeklini kontrol etmekte zorlanabilirler. Altta yatan soruna değil, yalnızca duygusal bir bozukluğa benzeyen sonuca odaklanmak, kolayca gözden kaçabilen bir başka yetişkin DEHB belirtisi olabilir. Dolayısıyla bu gibi durumların sıklığı ve şiddeti de göz önünde bulundurularak kök nedenlerin araştırılması çok önemlidir. Aksi halde anlık bir duygusal bozukluk olarak geçiştirilebilir -ki bu da tanı ve tedavi sürecinin ötelenmesine neden olabilir.-

Yemek yemeyi unutmak / aşırı yemek

Bilimsel araştırmalar, DEHB ile anormal yeme alışkanlıkları arasında güçlü bir bağlantı olduğunu; DEHB’li bireylerde aşırı yemek yeme ve/veya yemek yemeyi tamamen unutma gibi alışkanlıkların yaygın olduğunu ortaya çıkarıyor. Kesin nedenler henüz belirlenmemiş olsa da uzmanlar, prefrontal korteks ve limbik sistemdeki bozulmuş beyin aktivitesi de dahil olmak üzere birçok faktörün bir kombinasyonu olduğunu öne sürüyor. Prefrontal korteks düzgün çalışması için gereken dopaminden yoksun olduğunda, bu durum sağlıklı yemekleri organize etme, planlama, yürütme ve genel olarak tutarlı yeme alışkanlıklarını sürdürme yeteneğini olumsuz etkileyebiliyor. Dolayısıyla DEHB’li bireyler arasında yeme bozukluklarının oldukça yaygın olduğunu belirtmek mümkün.

Karar vermekte güçlük

Araştırmalara göre DEHB’li kişiler daha yavaş işlem hızına sahip. Yani beynin bir karar vermesiAraştırmalara göre DEHB’ ve bunu işlemesi, oldukça uzun sürebilir. Büyük resmi görmek için gereken detayları bir araya getirmek, her seçeneğin olası sonuçlarını öngörmek, tek bir fikre takılıp kalarak karar vermek için tüm seçenekleri tartmak gibi durumlar dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu yaşayan yetişkinler için oldukça zor bir hal alabilir.

Dağınık ve kopuk konuşmalar

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu yaşayan bireyler, dikkat dağınıklığı ve bilgiyi anlık olarak akılda tutabilme güçlüğü çekmeleri nedeniyle, sağlıklı bir diyalog sürdürmekte güçlük yaşayabilirler. Bir konuşmayı takip etmekte zorlanabilir, karşılarındaki kişilerin ne söylediğini unutabilir, sık sık konuşurken kopukluklar yaşayabilirler.

DEHB ve kadınlar: Yetişkin kadınlarda ADHD nasıl görünüyor?

Tüm bu yukarıdaki semptomlar, ADHD’si olan bireylerde sık görülen ancak çoğu zaman göz ardı edilebilen veya bir sorun teşkil ettiği düşünülmeyen belirtiler arasında. Diğer yandan, araştırmaların dikkat çektiği bir başka ilginç nokta ise; 2020’den 2022’ye kadar geçen sürede kadınlardaki ADHD tanısının iki katına çıktığı. Her ne kadar çocuklarda, ADHD tanısı alan erkekler, kızların 3 katı olsa da bu durum yetişkinlerde böyle değil, son yıllarda özellikle Covid sonrası dönemde ne yazık ki ADHD yetişkin kadınlarda daha fazla görülüyor.

Bu bağlamda bir diğer önemli konu ise DEHB’in kadınlarda ortaya çıkış şekli. DEHB‘i düşündüğünüzde muhtemelen başıboş ve yerinde duramayan birini hayal edersiniz. Bu yanlış olmasa da, DEHB’nin kadınlarda ve kız çocuklarında ortaya çıkma şekli çoğunlukla bu değil. Uzmanlara göre DEHB’nin ortaya çıkışındaki farklılıklarda bir dizi faktör rol oynasa da en önemli faktörlerden biri toplumsal baskılar ve normlar. Dolayısıyla anlaşılması, erkek çocuklarına ve yetişkin erkeklere göre daha zor. Peki, yetişkin kadınlarda ADHD nasıl görünüyor?

Odaklanmakta zorluk, aynı görev üzerinde fazla odaklanma (hiperfokus), dürtüsellik, iletişimde kopukluklar ve duygusal patlamalar, genel olarak yetişkinlerde olduğu gibi kadınlarda da ADHD’in en yaygın semptomları arasında. Bunların yanı sıra; kadınlarda ADHD belirtilerinden biri de arkadaşlıkları tutmada zorluk, yani uzun süre bir arkadaşlığı sürdürememe. Araştırmalara göre dikkat edilmesi gereken bir diğer husus arkadaş edinmede, arkadaşlık kurmakta zorluk yaşamak değil, var olan arkadaşlığı sürdürmekte zorluk yaşama. Yetişkin kadınlarda görülen bir başka ADHD belirtisi ise çok konuşma. Çok konuşmak, karşısındaki konuşurken onun sözünü kesip konuşmaya başlamak, DEHB’in kadınlarda yine yaygın olan semptomlardan biri.

Bunların yanı sıra yine araştırmalara ve uzman görüşlerine göre kadınlardaki ADHD’i ayıran bir başka özellik ise; kadınların DEHB semptomlarını içselleştirme olasılıklarının daha yüksek olması. Erkeklerin ise tam tersine semptomlarını dışsallaştırma olasılıkları daha yüksek. Dolayısıyla özellikle benzer semptomlar yaşadığını düşünen kadınların, mutlaka bir uzmana danışması ve doğru tanı ve teşhis için süreci takip etmeleri kritik öneme sahip.

Kaynak: huffpost

İlginizi çekebilir: Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu olan yetişkinler için öneriler

Uplifers: Kaliteli ve mutlu yaşam koçunuz!

Anne evi rahatlığında seçimler: Anneler Günü’ne özel içinizi ısıtacak hediye önerileri

“An-ne”; iki hecesine dünyaları sığdıran; güven, sıcaklık, huzur, sevgi ve daha nice güzel duyguyla bizleri kucaklayan, yorgun günlerin ilacı, mutlu anların ortağı, düştüğümüzde koştuğumuz, sevincimizi ilk paylaştığımız o eşsiz kahraman. İki hece ama içinde bir ömür saklayan… Anne demek bir evin kalbi demek, sevgiyle hazırlanmış sofralar, kahve fincanında biriken mutlu anılar, bir koltukta kurulan huzur, sıcak bir evin rahatlığı demek. Çünkü bir annenin dokunduğu her şey, dünyayı biraz daha yaşanır kılar. İşte bu yüzden Anneler Günü yaklaşırken bu yıl onlara sadece bir hediye değil, hissettirdikleri o tarifsiz sıcaklığı, huzuru, ‘anne evi rahatlığını’ hediye etmek gerek. Ne de olsa her şeyin en iyisini, güzelini, rahatını, konforlusunu hak eden onlar.



Geçmişten günümüze dönüşümler geçirmiş olsa da bu özel ve anlamlı günün değişmeyen en önemli özelliği, kalbimizde ayrı bir yeri olan annelerimizi onurlandırmak için bir fırsat sunuyor oluşu. Şüphesiz ki annelerimizin bize kattığı güzellikleri bir güne sığdırmak mümkün değil ama bu özel günde özenle seçeceğimiz küçük bir hediye, onların bizim için ne kadar değerli olduğunu hissettirmek için şahane bir fırsat olabilir. Önemli olan, seçtiğimiz hediyeye sevgimizi katmak; tıpkı onların her lokmaya, her bakışa kattığı sevgi gibi. İşte birkaç sıcak öneri:

‘Anne kucağı’ gibi: Konforu eve taşıyacak hediyeler

Anne kucağının o benzersiz sıcaklığı, en zor zamanların bile en güzel ilacı değil mi? Ve evet aslında hiçbir hediye tam anlamıyla o sıcaklığı vermeye yetmez ama yine de biraz da olsa yaklaşabilir. Film keyfi için sıcacık ve yumuşacık bir battaniye, polar bir sabahlık, rahat terlikler, evin her köşesini anne sıcaklığına büründürecek ev tekstili ürünleri, yastıklar, kırlentler ve çok daha fazlası ile annelerinize bu Anneler Günü’nde huzur ve konforu hediye edebilirsiniz.

‘Anne eli değmiş’ gibi: Kişisel bakım ürünleri

Annelerimizin dokunduğu her yeri güzelleştirdiği aşikar… ‘Anne eli değmiş gibi’ dendiğinde her ne kadar lezzetli yemekler akıllara gelse de, bir atkının düğümünde, bir buklenin düzeltilmesinde de aynı özen var. Bazen son bir anne dokunuşu her şeyi bambaşka yapabilir. Annenizin kendisine de en az başkalarına gösterdiği kadar şefkatle ve özenle yaklaşması için kişisel bakım ürünlerinden şahane hediyeler seçebilirsiniz. Parfümler, cilt bakım ürünleri, saç şekillendiriciler, makyaj setleri ve çok daha fazlası bu özel günde annenizin yüzünde güller açtırabilir.

‘Annemin tarzı’ gibi: Zamansız, şık ve özel parçalar

Bazı parçalar vardır, bize hep annemizi hatırlatır. Onun yıllardır severek taşıdığı bir fular, özel günlerde takındığı bir broş ya da gençliğinden kalma bir ceket… Şimdi, o hatıraların yanına çok daha özellerini eklemenin tam zamanı. Zarif elbiseler, şık altın takılar, birbirinden güzel aksesuarlar, rahat ayakkabılar, yazlık kombinlerini tamamlayacak parçalar ve çok daha fazlası Anneler Günü’nde harika hediyelere dönüşebilir.

‘Anne sofrasından fırlamış’ gibi: Sofralara renk ve lezzet katan detaylar

Anne sofrası; her tabakta ayrı bir hikaye, her kasede ayrı bir emek ama hepsinde aynı lezzet. Kimi zaman dört gözle beklenen bayram sofralarının, kimi zaman okuldan eve dönüşte karşılayan leziz yemeklerin yıldızı annelerin sofralarını daha da güzelleştirecek, mutfakta geçirdikleri zamanları kolaylaştıracak pratik ve şık ürünler harika hediyeler olmaz mı? Şık yemek takımları, renkli masa örtüleri, kahve makineleri, mutfak robotları, airfryer’lar ve çok daha fazlası tek bir tık uzağınızda.

Pazarama’da ‘anne evi rahatlığında’ alışveriş

Annenize hissettirmek istediğiniz tüm bu duygular, bir hediyeye sığabilir mi? Belki tam olarak değil, ama Pazarama’da, onun kalbine dokunacak seçenekler sizi bekliyor.

Pazarama, binlerce ürün seçeneği, avantajlı fiyatlar, çok kanallı erişim imkanı ve güvenli ödeme alternatifleriyle size anne evi rahatlığında bir alışveriş deneyimi sunuyor. Bir hediye seçin, içine sevginizi katın ve annenize onu ne kadar çok sevdiğinizi bir kez daha gösterin. Aradığınız her şey Pazarama’da.

Ayrıca Anneler Günü’ne özel şahane kampanyalar da sizi bekliyor. Pazarama üzerinden yapacağınız 750 TL ve üzeri alışverişlerde geçerli “HEDIYE125” kupon kodu ile 125 TL indirim fırsatı yakalayabilir, eğer Pazarama Plus üyesi iseniz aynı tutardaki alışverişleriniz için “PLUS200” kupon kodunu kullanarak 200 TL’lik özel indirimden faydalanabilirsiniz. Hepsi ve daha fazlası için hemen tıklayın, tam anneme göre’ diyeceğiniz hediyeleri kaçırmayın.  Her şeyin en iyisini hak eden anneler için, bu Anneler Günü’nde sadece bir hediye değil, bir “teşekkür” armağan edin.

*Bu yazı Pazarama katkılarıyla hazırlanmıştır.

İlgili Makale
whatsapp