Yeme bozuklukları üzerine yazdığım yazıların hemen hepsinde bunların en ciddi psikolojik rahatsızlıklardan biri olduğunu; cinsiyet, yaş ve sosyo-ekonomik farklılıklara aldırmaksızın toplumun neredeyse hemen her kesiminde gittikçe yaygınlaştığını ve temelinde yanlış beden algısının yanı sıra duygusal faktörlerin rol oynadığını vurgulamaya dikkat ediyorum. Bugün de duygularımızdan bahsedecek ve duygusal dengemizi yitirmenin, bedenimizle olan bağı kaybetmenin anoreksiya nervoza, bulimiya nervoza ve tıkanırcasına yeme gibi rahatsızlıkların hem nedeni hem de sonucu olduğu üzerinde duracağım. Daha sonra da duygusal dengemize kavuşmamıza yardımcı olacak, hiç olmazsa en zor ve sıkıntılı anlarımızda bize yeniden “nefes” almayı hatırlatacak bir “kriya” yani Kundalini yoga pratiği paylaşacağım.
Yeme bozuklukları ile duygularımız arasında nasıl bir ilişki var?
Öncelikle, yeme bozuklukları arasında en yaygın şekilde görüldükleri tahmin edilen anoreksiya nervoza ve tıkanırcasına yeme bozukluklarının duygularımızla nasıl bir ilişki içinde olduğuna bakalım. Anoreksiya, insanın kendini sevmesini engelleyen, kişi ile bedeni ve duyguları arasında kalın duvarlar ören bir hastalık. Bu duvarın harcı da yiyecekler. Yiyeceğin bedenlerimiz için en gerekli ve besleyici şeylerden biri olduğunu sanırım kimse yadsıyamaz. Bedenimizi gıdadan mahrum bırakmak aslında onu fiziksel olarak güçsüz bırakmanın yanı sıra sevgiden, ilişki kurmaktan ve şefkatten de alıkoyan ruhsal bir kriz durumu. Anoreksiyayla yaşayan kişiler fiziksel dünyada rahat edemezler yani kendilerini güvende hissedemez ve değerli bulmazlar. Sanki köklerinden koparılmış gibidirler. Zihin şu mesajı verir: Zayıfladıkça ufalıyorum, görünmez oluyorum ve bu sayede güvendeyim. Kişi kendini yiyeceklerden uzaklaştırdıkça maddi dünyadan uzaklaştığı, tinselliğe yaklaştığı yanılgısına kapılır. Fakat fiziksel varlığımızdan kaçamayız, dolayısıyla da bedenimiz bu hastalığın dayattığı yaşam şeklinde bir türlü rahatlık bulamaz.
Hayatının uzun bir dönemini anoreksiyadan bulimiyaya, tıkanırcasına yeme epizotlarından ortoreksiyaya kadar yeme bozukluklarının hemen her türüyle mücadele ederek geçirmiş olan Ramdesh Kaur, şifayı “Kundalini Yoga” sayesinde bulduğunu söylüyor. İyileştiğinden bu yana Kundalini yoga eğitmenliği yapan ve bu konuda benim de yazımda ana kaynak olarak kullandığım bir kitap yazan Kaur’a göre, anoreksiyadan kurtulmanın yolu içinde yaşadığımız dünyayla barışmaktan geçiyor; korku ve endişelerimizin üzerine gitmeli, çakralarımızı dengeye oturtmalı ve bedenimizin her bir noktasını onararak ruhumuzla ve duygularımızla yeniden bağ kurmalıyız. Bu yolculuk hiç kolay değil; ama varış noktasında “hayatımız” bekliyor.
Kaur, tıkanırcasına yeme bozukluğunun da temelde duygularımızla bağlantılı olduğunu vurguluyor. Öfke, endişe, utanç, depresyon. Bu duygulardan kurtulmak istediğimizde çare olarak yiyeceklere başvurabiliyor ve bedenimizin kabul ettiğinin çok üzerinde yiyerek bu duyguları bastırmaya çalışıyoruz. Kompülsif yeme sendromu olarak da bilinen bu durum olumsuz duyguları susturarak kişinin kendini bir anlamda hissiz bırakmak istemesinden kaynaklanıyor ve ruhun kaynağıyla olan bağını zayıflatıyor. Kaur, çarenin kendimizi ve başkalarını affetmekten geçtiğine inanıyor ve “utanmayın” diyor. “Bedeninizin utanılacak bir yanı yok. Yemek yediğiniz için utanmanıza gerek yok. Böyle güzelsiniz, olduğunuz gibi.”
Beden algısıyla ilgili sorunlar yaşayan ve yeme bozukluklarıyla mücadele eden insanların (ki sayıları hiç de azımsanmayacak kadar fazla) olumlu ya da olumsuz olsun duygularıyla sağlıklı bir şekilde iletişim kurması, onları kabullenmesi ve dinlemesi gerekiyor. Yeri geldiğinde onlara tahammül etmeyi yeri geldiğinde sevmeyi öğrenmesi. Fakat bunun yolu yiyeceklere yönelerek ya da onlardan kaçarak olumsuz duyguları itmek ve kendimizi uyuşturmaya çalışmak değil. Endişe ve kaygılarımız olabilir, kendimizi değersiz bulduğumuz ve hayatın kontrolü elimizden tamamen kayıp gitmiş gibi hissettiğimiz dönemler yaşayabiliriz ama bunun için bedenimizi cezalandıramayız. Duygularımıza kulak vermeli, onları yeniden dengeye kavuşturmaya çalışmalıyız.
Duygusal dengenizi bulmaya yardımcı olacak bir kriya pratiği
Ramdesh Kaur, içsel huzur için ve duygularımızla yeniden sağlıklı bağlar kurabilmenin etkili bir yolu olarak Kundalini yogayla tanışmamızı tavsiye ediyor. Duygusal dengeyle ilgili kitabında yer verdiği bir “kriya”yı çok rahatlatıcı bulduğum için sizlerle de paylaşmak istedim. Fakat pratikten önce kısaca Kundalini yogadan bahsedelim.
Yine Ramdesh’in kitabından öğrendiğime göre Kundalini yoganın başlıca pratikleri arasında “kriya” dediğimiz hareketler ve meditasyon yer alıyor. Bunun dışında nefesler, el-kol hareketleri, duruşlar, mantralar da yine Kundalini yoganın en önemli pratiklerinden.
Kriya ise belli bir şeyin ortaya çıkmasıyla sonuçlanan eylemler olarak görülebilir. Ramdesh’in örneğine bakacak olursak, kriya, “sonunda çiçeğe dönüşen bir ayçiçeği tohumu gibidir. Kendine özgü bir enerji akışına sahip, tekrarlandığında belli sonuçlar doğuran bir dizi duruş, nefes ve mantradan (Sanskritçe sözler) oluşur.”
Kriya’larla ilgili dikkat etmemiz gereken en önemli şey ise onları asla değiştirmeye çalışmamak gerektiği, aksine “bırakın kriya’lar sizi değiştirsin.”
Artık Ramdesh’in önerdiği kriya pratiğine geçmek istiyorum ama Kundalini yoga hakkında daha fazla bilgi edinmek isterseniz yazının sonundaki kaynaklardan yararlanabilirsiniz.
Duygusal denge için kriya
(Yogi Bhajan tarafından ilk defa 21 Temmuz 1977’de gösterildi.)
1. Dizleriniz ve topuklarınız birbirine bitişik olacak şekilde dimdik bir duruş yakalamaya çalışın. Dengede kalmak için ayaklarınızı 45 derecelik açıyla dışarı doğru açın. Baş, kollar ve omurga arkaya doğru nazikçe uzarken kollarınızı başınızın üzerinde esnetin ve 20 derecelik açıyla arkaya eğilin. Kollarınızın kulaklarınızla aynı hizada kalmasına izin verin. Avuç içleri ileri bakmalıdır ve kollarınızı yukarıda bu şekilde tutmakta çok zorlanırsanız başparmaklarınızı birbirine geçirerek buradan destek alabilirsiniz. “Mucizevi Esneme” olarak da adlandırılan bu duruşta 2 dakika kalmaya çalışın ve bu sırada uzun, derin nefesler alarak bedeninizi dinleyin, sakinleşin.
Not: Yogi Bhajan, bu pratiğin “olumsuzluğu insandan uzaklaştıracağı” yorumunda bulunmuştur. Mucizevi Esneme hareketi, özellikle öz saygınlık için çok önemli olan göbek deliği noktasını dengeleyerek hislerin ve enerjinin ahenk yakalamasına yardım eder ve içimizdeki öfkeyi huzura çevirir.
2. Acele etmeden belinizden bükülerek aşağı doğru eğilin ve ellerinizi zemine değdirmeye çalışın. Bu sırada kollarınızın kulaklarınızla aynı hizada kaldığından emin olun ve esneyebildiğiniz son noktaya ulaştığınızda kollarınızın zemine doğru rahatça sallanmasına izin verin. Nefes alın ve nefesinizi tutun, bu sırada karnınızı yapabildiğiniz kadar şişirip ardından içinize çekin. Nefesinizi verin, bir süre bu şekilde kalın ve karnınızı yeniden şişirip çekin. Karnınızı şişirip indirmek suretiyle bir süre nefes alıp vermeye devam edin. 2 dakika kadar sürdürün. Bedeninizi saran gerginliği, alışkanlıkları ve negatif düşünceleri omurganızdan aşağı, zemine ittiğinizi hayal edin. Hareketi nefesinizi rahatlatıp yavaşça dikilir konuma gelerek tamamlayın.
3. Dik bir pozisyondayken ayaklarınızı olabildiğince geniş bir şekilde açın. Kollarınızı dirseklerden bükün ve ellerinizin bileklerinizden itibaren rahat bir konumda olmasını sağlayın. Kendinize uygun makul bir hızda kalçalarınızla geniş daireler çizmeye başlayabilirsiniz. Daireler sağa veya sola olabilir. 2 dakika devam edin.
Not: Ramdesh’e göre, korku ve güvensizlik gibi duygular çoğunlukla bedenimizin arka kısımlarında ve kalçalarda birikerek insanların kendini huzursuz ve gergin hissetmesine neden olur. Kalçalarla daireler çizerek gerginliği azaltabilir, bedenimizde hapsolan olumsuz, endişe verici hislerden kurtulabiliriz.
4. Ayaklarınız açık konumdayken dirseklerinizi uzatın ve kollarınızı bedeninizden uzaklaştırarak ileride tutun. Kollarınızı aynı anda ters yönlere çevirmeye başlayın. Kollarınızdan biri saat yönünde, diğeri saat yönünün tersine dönmelidir. Elleriniz ve bedeniniz arasındaki mesafeyi 30 derece açıyla koruyun. Saniyede bir dönüş tamamlayarak hareketi hızlı bir şekilde yapın. Kollarınızla daireler çizerken 45 derecelik açıyla ileri bükülün ve ardından vücudunuzu kaldırın; sonra artarda öne-arkaya olacak şekilde 45 derecelik açıyla arkaya esneyin. Arkaya-öne doğru her esneme yaklaşık 15 saniye sürmelidir. 1,5 dakika kadar devam edin. Sonunda, ayakta dik bir konuma dönün ve rahatlayın.
Not: Ramdesh, bu hareketin sağlıklı bir şekilde düşünmeye ve düşüncelerimize netlik kazandırmaya yardımcı olacağını ifade ediyor. Alışkanlık haline getirdiğimiz düşünce şekillerini fark edip bunların üzerimizdeki etkisini hafifletmek ve bedenimizde daha rahat hissetmek için uygulayabiliriz.
5. Yere sırt üstü uzanın ve gevşeyin. Avuç içleriniz yukarı baksın ve kollarınızı iki yanda rahat bir pozisyonda uzatın. Kriya’nın üzerinizdeki etkilerini özümsemeye çalışırken 10 dakika boyunca bu konumda yatın.
Not: Ramdesh, yatış pozisyonundayken sakin bir mantra dinlemenin rahatlamaya yardımcı olabileceğini ifade ediyor.
Kaynaklar:
Yogi Bhajan’ın Kundalini Yogaya dair pratikleri için: Yogi Bhajan, The Aquarian Teacher, Kundalini Research Institute.
Bu yazıda kullandığım ana kaynak: Ramdesh Kaur, The Body Temple: Kundalini Yoga for Body Acceptance, Eating Disorders and Radical Self-love.
Ramdesh Kaur’un rehberliğindeki meditasyonlar için spiritvoyage.com/bodytemple adresini ziyaret edebilirsiniz.
Kundalini Yoga hakkında göz atabileceğiniz bazı Türkçe kaynaklar:
- Yoga Dergisi: Kundalini Yoga ve Meditasyon
- http://www.uzmantv.com/konu/kundalini-yoga
- Kundalinilovers: Kundalini Yoga nedir