Bilimsel araştırmalara göre yaşlılık döneminde zihin sağlığını destekleyen hobiler

Oradan oraya koşturduğumuz, zamanın çoğunlukla yetmediği, işlerin, sorumlulukların azalmadığı, aksine arttığı hızlı tempolu günümüzde ne yazık ki bu kadar meşgulken kişisel refahımızı göz ardı edebiliyoruz. Oysa ki sağlıklı ve dengeli bir yaşam için kendimize zaman ayırarak refahımızı artıran aktivitelere zaman ayırmamız oldukça önemli. Bu noktada, en büyük destekçimiz ise hobiler. Yalnızca kişisel ilgi alanlarımızı ve tutkumuzu tatmin etmekle kalmayan, aynı zamanda stresi azaltarak ruh halimizi de iyileştiren hobiler, kaliteli bir yaşamın da anahtarları. Öyle ki, yalnızca çocuklukta ya da gençlik dönemlerinde değil, yaş alırken de hobileri sürdürmenin çok önemli katkıları var. Yeni yapılan bir araştırmaya göre, özellikle 65 yaş ve üzerindeki kişiler için hobiler, genel sağlık düzeyini artırmanın en keyifli yollarından biri.

Nature Medicine Dergisi’nde yayınlan bu araştırma, 16 farklı ülkeden 65 yaş üzerindeki yaklaşık 90 bin kişiden oluşan katılımcı grubunda, hobiler ile zihinsel sağlık arasındaki ilişkiyi dört farklı alanda inceliyor; sağlık durumu, yaşam doyumu, mutluluk ve depresyon belirtileri. Elde edilen sonuçlar ise oldukça umut verici; hobilerle ilgilenen kişilerde daha düşük depresyon belirtileri, daha yüksek yaşam doyumu, daha yüksek mutluluk ve çok daha iyi sağlık durumu gözlemleniyor. Üstelik, daha uzun yaşam beklentisi de bu sonuçlara ekleniyor. Peki, bu sonuçları elde edebilmek, yani yaşlılık döneminde daha sağlıklı ve mutlu olabilmek için ilgilenilmesi önerilen spesifik hobi türleri var mı? Evet, birtakım araştırmalar özellikle zihin sağlığını destekleyici hobiler için çeşitli öneriler sunuyor. Ama onlara değinmeden önce gelin, genel olarak hobilerin sağlığımıza ve yaşamlarımıza olan faydalarına bakıp hem bugün hem de ileriki yaşlarımız için ilham alalım ve çevremizdeki büyüklerimizi de bu konuda yönlendirelim.

Hobilerle uğraşmak neden önemlidir?

En kısa ve öz tanımıyla hobi; ‘boş zamanlarda keyif almak amacıyla düzenli olarak yapılan aktivitelerdir’. İster resim ile uğraşın ister müzikle, size iyi gelen her şey hobiniz olabilir. Ancak, şuna da dikkat çekmekte var; hobi elbette ki bir boş zaman aktivitesi olabilir, ancak günümüzün yoğun temposunda o boş zamanı şıp diye bulmak kolay olmadığı için ‘hobiye zaman kalmıyor’ diyerek vazgeçmek en kolay seçeneğe dönüşebiliyor.

Fakat, bir hobiniz olsun veya olması için uğraşıyor olun, ona sizin zaman yaratmanız, alan açmanız gerekiyor, aksi halde boş zamanların kendiliğinden oluşmasını beklemek çok gerçekçi değil. Hem yaşam doyumunuzu artırmak hem de zihin sağlığınızı desteklemek için hobilerinizi etkili bir zaman yönetimi olarak da kullanabilirsiniz, çünkü mevcut zamanınızı mevcut görev ve sorumluluklarınıza göre planlarken hobilerinizi de bu plana dahil etmelisiniz, yoksa hobilerinizle ilgilenmeniz gerçekten pek olası değil.Peki, hobiler neden bu kadar önemli, neden gerçekten anlamda zaman ayırmak için çaba göstermeliyiz? Bilimsel araştırmaların da desteklediği hobilerin bütüncül sağlığımıza ve yaşam kalitemize olan olumlu etkilerinden bazıları şu şekilde:

Stresi ve kaygıyı azaltır,
Olumsuz düşüncelerin üzerinizde kurduğu baskıyı hafifler,
Zihin sağlığını iyileştirir,
Genel yaşam kalitesini ve refahı yükseltir,
Zevk ve tatmin duygularını pekiştirir,
Daha iyi zaman yönetimi sağlar,
Yaratıcılığı iyileştirir,
Öğrenme becerisini geliştirir,
Yeteneklerinizi keşfetmenizi sağlar,
Kişiler arası etkileşimi teşvik edebilir,
Grup dersleri, kurslar, sanat sınıfları gibi katılımlarla sosyal ilişkileri zenginleştirir,
Kişisel gelişime katkıda bulunur,
Stresi azalttığı için bağışıklığı güçlendirerek bütüncül sağlığın desteklenmesine yardımcı olur,
Anlam ve amaç duygularını pekiştirir.

Kısacası, daha zengin ve tatminkar bir hayatın kapılarını daha iyi sağlık ve mutluluk ile aralayan hobiler, en iyi yaşam destekçileridir!

Hobilerin her yaştan insan için faydalı olduğu biliniyor ve kanıtlanıyor olsa da özellikle yaşlı kimseler için çok daha önemli bir hal alıyor. Yaşlılar için bir yardım kuruluşu olan AgeUK, yaşlıların zihinsel sağlık konusunda destek alma olasılıklarının çok düşük olduğunu; ancak, stres, depresyon, kaygı gibi olumsuz duygu ve durumları deneyimleme olasılıklarının en az genç yaştaki gruplar kadar yoğun olduğunu belirtiyor. Dolayısıyla, yaşlılar için zihin sağlığını desteklemenin en kolay erişilebilir ve etkili yollarından biri hobilerle ilgilenmek oluyor.

Hobiler sadece yaşlı insanların daha aktif kalmalarına ve bilişsel işlevlerini desteklemelerine yardımcı olmakla kalmıyor, aynı zamanda bu yaş grubunun sıklıkla yaşadığı yalnızlık ve izolasyonla mücadelede de harika bir yol olabiliyor. Örneğin, örgü örmek, dikiş dikmek gibi hobiler ince motor becerilerini korumaya yardımcı olurken, resim yapmak gibi hobiler yaratıcılığı destekleyerek zihin sağlığını da iyileştirebiliyor. Bu ve benzeri hobileri topluluklar halinde (sınıf, kurs vb) yapmak ise yalnızlık duygusunu ortadan kaldırırken yaş ilerlese de aktif ve sosyal kalmalarına destek oluyor. Şimdi gelelim asıl merak edilen sorunun cevabına; hangi hobiler yaşlılık döneminde zihin sağlığını destekliyor?

Zihin sağlığını destekleyen hobiler

Elbette ki hobi, sevdiğiniz, zaman geçirmekten keyif aldığınız bir aktivite olmalı, dolayısıyla herhangi bir kısıtlama olması seçeneklerinizi azaltıyor gibi görünebilir, ancak merak etmeyin ister kendiniz için ister çevrenizde sizden yaşça daha büyük olan veya 65 yaşını aşmış sevdiklerinizin için seçtiğiniz hobi ne olursa olsun hepsinin faydalı olduğunu araştırmalar gösteriyor. Ancak, spesifik birtakım kazanımlar için özellikle yaşlılık döneminde farklı hobileri de deneyebilir, seçeneklerinizi artırabilirsiniz. Bunlar neler diye merak ediyorsanız;

Bahçe ile ilgilenmek: Eğer anne-babanızın veya dedelerinizin yaşlılık dönemlerinde zihin sağlığını korumalarına yardımcı olmak veya kendiniz için de bunu yapmak istiyorsanız, edinebileceğiniz hobilerden biri bahçe işleri ile ilgili olabilir. Meyve-sebze yetiştirebilir, yeni çiçekler ekebilirsiniz. Bu hem sizin hem de yaşlı yakınlarınızın ruhuna iyi gelirken, zihin sağlığı konusunda da size destek olacak. Yapılan bir araştırma, yaklaşık 50 dakikalık bahçe işlerinin (çiçekleri sulama, bitki ekme vb) beyin fonksiyonlarını iyileştirdiğini, zihinsel becerileri güçlendirdiğini açığa çıkarıyor. Stresi azaltması ve aktif kalmaya destek olması da cabası.
Puzzle yapmak: Belki de modası hiç geçmeyen hobilerden bir; puzzle. İster az parçalı ister çok parçalı, ister eski usul ister üç boyutlu, hiç fark etmez… Tek seferde bitmesi gerekmeyen, ihtiyaç duyulan zaman kadar uğraşılması mümkün olan, her renkte, her formatta, her zevke uygun bulmanın kolay olduğu puzzlelar bilimsel araştırmaların da desteklediği türden bir hobi. Sebebi ise bilişsel fonksiyonları geliştiriyor olması, demansı önlemesi ve yaşlanmanın zihinsel etkilerini geciktirmesi.
Enstrüman çalmak: Belki belli bir yaştan sonra öğrenmesi ve çalması sanki imkansızmış geliyor olabilir, ancak kesinlikle denemeye değer. Belki çocukluğunuzda o düşlediğiniz müzik grubunu kuramayabilirsiniz ama yaşınız kaç olursa olsun bir enstrüman çalmayı öğrenebilir, özellikle yaşlılık döneminde zihin sağlığınızı destekleyebilirsiniz. Veya bugün, yaşlı bir yakınızı enstrüman çalmaya başlaması için hemen teşvik edebilirsiniz. Yeni bir şey öğrenmek, araştırmalara göre bilişsel gerilemeyi önlüyor ve adeta zihinsel bir meydan okuma sağlıyor. Bir müzik aleti çalmak da bunun en eğlenceli yollarından biri. Keman, gitar, piyano hiç fark etmez, dilediğinizi seçebilirsiniz.

Kitap okumak: Kitap okumayı, belki siz de hobiler arasında değerlendirmiyor olabilirsiniz; neticede bu bir ihtiyaçtan çok daha fazlası. Ancak, sosyal medyada karşınıza çıkan postları okumaktan değil, gerçekten bir olay örgüsü, hikayesi, karakterleri olan kitapları okumaktan bahsediyor araştırmalar. Yaşın da pek bir önemi yokmuş gibi gelebilir, evet her yaştan her insan düzenli kitap okumaya zaman ayırmalı. Ancak uzmanlara göre yaş almaya bağlı zihinsel becerilerin yavaşlaması ile başa çıkabilmek için, kitap okumak etkili bir hobi. Yalnızca stresi azaltmakla kalmayan kitap okuma alışkanlığı, hafızayı geliştiriyor, karar verme becerilerini iyileştiriyor ve hatta daha kolay ve rahat uykuya dalışı destekliyor.
Video oyunları oynamak: Anne-babanızı veya büyükanne büyükbabanızı ellerinde oyun konsolunun kollarıyla hayal etmekte zorlanıyor olabilirsiniz. Ama bilimsel araştırmaların sonuçları görüşünüzü değiştirebilir. Yapılan araştırmalar üç boyutlu bilgisayar oyunlarının hafıza kaybını önlemeye yardımcı olduğunu ortaya çıkarıyor. Dahası düşünmeye ve kurgulamaya teşvik ettiği için bilişsel becerileri de geliştiriyor. Eğlenceli zaman geçirmek de bonusu!

Elbette ki yalnızca burada yer alan hobilerle kendinizi veya yaşlılık dönemine girmiş/girmekte olan sevdiklerinizi sıkıştırmanıza gerek yok. En başta da belirttiğimiz gibi seçimler ne olursa olsun, her türlü hobi yaşam kalitesini artırmak, stresi azalttığı için sağlığı desteklemek ve yaşam doyumunu artırmak konusunda etki sahibi. Ancak özellikle yaşa bağlı zihinsel bozulmaları önlemek için puzzle yapmak, bilgisayar oyunu oynamak, bahçe ile ilgilenmek gibi hobiler bilimsel araştırmalar ve uzman görüşlerince ayrı bir yerde tutulmuş. Tercih sizin ve sevdiklerinizin olsa da zihin sağlığını desteklediği kanıtlanmış hobilere de bir şans verebilir, aralarından seçim yapabilirsiniz!

İlginizi çekebilir: Hobilerimiz üretken olmak zorunda mı?

Kaynak: lifeconnect24, happiful, medicalnewstoday