Yaşam tarzı tıbbı, kronik hastalıkları önlemek, tedavi etmek ve yönetmek için yaşam tarzı müdahalelerini kullanmaya odaklanan bir tıp dalıdır. Diyet, egzersiz, stres yönetimi, uyku, sosyal destek ve madde kullanımı gibi kötü sağlığa katkıda bulunabilecek çeşitli yaşam tarzı faktörlerini ele almayı içerir.
Yaşam tarzı tıbbının amacı, bireylerin günlük alışkanlıklarında ve rutinlerinde genel sağlıkları ve esenlikleri üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilecek olumlu değişiklikler yapmalarına yardımcı olmaktır. Örneğin, düzenli egzersizi kişinin rutinine dahil etmek, kalp hastalığı, tip 2 diyabet ve bazı kanserler gibi kronik durumların gelişme riskini azaltmaya yardımcı olabilir. Dengeli ve besleyici bir diyet yemek, kronik hastalıkları önlemeye ve optimal sağlığı geliştirmeye de yardımcı olabilir.
Yaşam tarzı değişiklikleri yapmanın yanı sıra, yaşam tarzı tıbbı pratisyenleri hastalarına yardımcı olmak için davranış danışmanlığı, stres yönetimi teknikleri ve gerektiğinde ilaç tedavisi gibi çeşitli başka müdahaleler de kullanabilirler. Nihayetinde, yaşam tarzı tıbbının amacı, bireylerin sağlıklı olmalarına ve iyi sağlıklarını sürdürmelerine yardımcı olmak ve kronik hastalıkların gelişmesini veya kötüleşmesini önlemektir.
Yaşam Tarzı Tıbbı (Lifestyle Medicine) kavramı terminoloji olarak ilk kez 33 yıl önce, 1990 yılında Alman ve Avusturya kökenli doktorlar tarafından kullanıldığı söylense de kökeni çok daha öncesine dayanmaktadır. 2500 yıl önce Kos Adası’nda bir doktorun oğlu olarak doğan Hipokrat, tıbbı felsefe, sanat ve bilimle bütünleştirip yaşamı ve sağlığı sanatsal bir stil oluşturarak en iyi hayliyle deneyimleyebileceğimizi sunmuştur.
Daha sonraki dönemlerde de Yaşam Stili Tıbbı’nın yorumlarını Cornell Universitesinden T. Colin Campbell, PhD The China Study kitabında okuduk (The China Study–2005), yine aynı üniversiteden Dr. Bernie Siegel pediatrik operatöründen dinledik, University of Miami’den Dr. David Perlmutter’in diyet listelerinde Yaşam Tarzı Tıbbını yaşarken bulduk kendimizi.
Harvard’dan Dr. Dean Ornish’de Lifestyle Medicine’in babası olarak günümüzde anılmakta. Kendisini ben 2021 yılında Lifestyle Prescriptions University ile LifestleMedicineSummit.com da Johannes R. Fisslinger’la beraber ağırladım ve dahil olduğumuz lifestylemedicineworks.com kitabımızda kıymetli çalışmalarına yer verdik. Benzer şekilde 2022 yılında Tony Robbins, Singularity University başkanı Peter Diamandis, MD ile yaptığı the Life Force Health Summit‘de ve Life Force kitabında bu kavrama ve Dr. Dean Ornish’e yer verdi. İki summit ve kitap içeriğini de tıbbın geleceğiyle ilgili bilgi edinmek isterseniz tavsiye ederim.
Bu yazımda sizlerle yaşam tarzlarımızda yapacağımız “kanıta dayalı” yaşam tarzı müdahaleleriyle kronik hastalıkları Yaşam Tarzı Tıbbı’nın 6 Temel Taşı (Lifestyle Medicine 6 Pillars) ile nasıl önleriz bunları paylaşacağım. Ardından benim dünya çapında beşincisi üzerine çalıştığım, hali hazırdaki Yaşam Tarzı Tıbbı’nın 4 Protokolü’nü ve yazının sonunda da şayet sen de Yaşam Tarzı Tıbbını bir yaşam amacı ve iş olarak edinmek istersen neler yapabileceğini anlatacağım.
Yaşam Tarzı Tıbbı’nın 6 temel taşı
Yaşam Tarzı Tıbbının 6 Temel Taşı:
- Yüksek Kalite Beslenmek
- Fiziksel Aktivite
- Onarıcı Uyku
- Stres Yönetimi
- Riskli Maddelerden Kaçınma
- Olumlu Sosyal İlişkiler
Yaşam Tarzı Tıbbı’nın 4 protokolü
Son on yıldaki kapsamlı araştırmalar, kronik semptomların büyük çoğunluğunun Yaşam Tarzı Tıbbının kanıta dayalı 4 protokolünü kullanılarak önlenebileceği kanıtlanmıştır.
- İyi ye
- Bütün-bitki-kökenli gıda tüket
- Sık olarak ağırlıklı su ve bitki çayları tüket
- Riskli, toksik ve işlenmiş her maddeden kaçın
- Hareket et
- Genel fitness & kas güçlendirme
- Mindfulness, Yoga, Tai Chi, Masaj
- Stres azalt
- Psikososyalle stresi azalt
- Yapılandırıcı kaliteli uykuyu arttır
- Daha çok sev
- Sevgi alış-verişini artır
- Sosyal ilişkilerini geliştir
- Yüksek bir güç/amaçla bağ kur
Ben Lifestyle Medicine University Foundation, Mayo Klinik Lifestyle Medicine Bölümü ve UN (United Nations) ile 5. Protokol ve SDG (Sustainable Development Goals) un 18. Adımı üzerine çalışmalarımı devam ettirmekteyim.
Yaşam tarzı tıbbının önemi, kronik hastalıkların temel nedenlerini ele alma ve genel sağlık ve esenliği geliştirme becerisinde yatmaktadır. Yaşam tarzı tıbbının önemli olmasının bazı özel nedenleri şunlardır:
Kronik hastalıkların önlenmesi: Kalp hastalığı, tip 2 diyabet ve belirli kanser türleri gibi birçok kronik hastalık, yaşam tarzı değişiklikleriyle büyük ölçüde önlenebilir. Sağlıklı beslenme ve düzenli egzersiz gibi sağlıklı alışkanlıklar edinerek bireyler bu hastalıklara yakalanma risklerini azaltabilir.
Kronik hastalıkların yönetimi: Yaşam tarzı tıbbı, altta yatan nedenleri ele alarak kronik hastalıkları yönetmek için de kullanılabilir. Örneğin, yaşam tarzı değişiklikleri, diyabetli bireylerin kan şekeri seviyelerini yönetmelerine ve komplikasyon riskini azaltmalarına yardımcı olabilir.
Düşük sağlık maliyetleri: Kronik hastalıklar, dünya çapında sağlık hizmetleri maliyetlerine önemli bir katkıda bulunur. Yaşam tarzı değişiklikleri yoluyla kronik hastalıkları önleyerek ve yöneterek sağlık hizmetleri maliyetleri azaltılabilir.
İyileştirilmiş yaşam kalitesi: Sağlıklı alışkanlıklar benimseyerek, bireyler genel sağlık ve esenliklerini iyileştirebilir, bu da yaşam kalitesinin artmasına yol açabilir.
Sağlığa bütüncül yaklaşım: Yaşam tarzı tıbbı, yalnızca hastalığa veya semptomlara değil, tüm kişiye odaklanarak sağlığa bütüncül bir yaklaşım getirir. Bu yaklaşım daha iyi sonuçlara ve daha iyi hasta memnuniyetine yol açabilir.
Genel olarak, yaşam tarzı tıbbı önemlidir çünkü sağlık sonuçlarını iyileştirme, sağlık bakım maliyetlerini azaltma ve kronik hastalıkları olan bireyler için yaşam kalitesini iyileştirme potansiyeline sahiptir.
Peki sen Lifestyle Medicine üzerine neler yapabilirsin biraz da ona bakalım:
Uygulamada, yaşam tarzı tıbbı, benzersiz ihtiyaç ve durumlarına hitap eden kişiselleştirilmiş planlar geliştirmek için hastalarla çalışmayı içerir. Yaşam tarzı tıbbı pratisyenleri, hastaların sağlıklı alışkanlıklar edinmelerine yardımcı olmak için motivasyonel görüşme, davranış değiştirme teknikleri ve eğitim dahil olmak üzere çeşitli araç ve teknikleri kullanabilir. Bu planlar tipik olarak diyet, egzersiz, stres azaltma ve sosyal destek için önerileri içerir. Hastalar, bir kerede ciddi değişiklikler yapmaya çalışmak yerine, yaşam tarzlarında kademeli, sürdürülebilir değişiklikler yapmaya teşvik edilir. Amaç, hastaların günlük rutinlerinin doğal bir parçası haline gelen ve uzun vadeli sağlık yararları sağlayan sağlıklı alışkanlıkları benimsemelerine yardımcı olmaktır. Genel olarak, yaşam tarzı tıbbı pratikte, yaşam tarzı değişiklikleri yoluyla sağlıklarının kontrolünü ele almaları ve kronik hastalıkları önlemeleri veya yönetmeleri için bireyleri güçlendirmeyi amaçlayan hasta merkezli bir yaklaşımdır.
Sen ne yapabilirsin?
- Önce kendine liderlik et: Lifestyle Medicine 6 Temel Taş, 4 Protokol ile yaşam stilini yarat.
- Kendinden öte birilerine liderlik: Lifestyle Medicine temelli sertifikalı Sağlık Koçu
- Kendinden öte nesillere liderlik: Lifestyle Medicine üzerine Master ve Doktora programlarında eğitim görüp, bir tez konusu belirleyip, bu dalda geleceğin tıbbına izini bırakabilirsin.
İlginizi çekebilir: Kronik hastalıklara son verin: Yaşam Tarzı Tıbbı (Lifestyle Medicine) ve sağlık koçluğu