İyi yaşam ya da sağlıklı yaşam olarak da adlandırılabilen wellness; bireyin hayatındaki stresi yönetebilmesi, iyi bir destek sistemine sahip olması, duygularıyla nasıl başa çıkabileceğini bilmesi ve hayatında denge kurabilmesiyle ilgilidir.
Aslında halihazırda genel olarak wellness kültürüyle uyumlu şeyler yapıyor olabilirsiniz. Bir durup düşünelim: Sizi neler mutlu ediyor? Neleri iyi yapıyorsunuz? Dengeli bir hayatınız olduğunu düşünüyor musunuz? Kişinin ‘sağlıklı’ olması, hayatında sorunlar ya da zorluklar olmadığı anlamına gelmez. Daha ziyade sağlıklı yaşama sahip bireyler, bu zorluklarla başa çıkmada daha iyi olanlardır. Dolayısıyla sağlıklı bir bireyin zor zamanları aşabilmesi için ona yardım eden bazı kişisel özellikleri, kaynakları ya da araçları olduğunu söyleyebiliriz. Wellness, ayrıca hayattaki zorluklarla başa çıkabilen ve onlardan kurtulabilen dirençli bir birey olmak anlamına da gelir. Nitekim Abraham Maslow da, wellness ile ilgili şunu ifade etmektedir: “Anı yaşamak zihinsel sağlığın en önemli bileşenidir.”
Hastalık ve sağlık ayrı şeylerdir. Bir hastalığınızın olup olmamasından bağımsız bir şekilde, sağlığınız sizin için önem arz etmelidir. Bununla ilgili yapabileceğiniz ve belki de zaten yapmakta olduğunuz bazı şeyler mevcut. Kişisel bakım, yetenek kazanma ve kendini anlama yoluyla hayatınızla ve kendinizle ilgili nasıl hissettiğinizi değiştirebilirsiniz.
İlginizi çekebilir: 2016’nın wellness trendleri2016’
Farklı boyutlarıyla ‘wellness’ nedir?
Zihinsel-duygusal boyut: Zihinsel ve duygusal sağlık kişinin duygularını hissedip, kabul edip, paylaşabilmesi; iyimser, oto kontrollü, güvenilir, kendine saygılı, memnun, meraklı ve dirençli olması; hayattan zevk alabilmesi ile ilgilidir. Bu yönden sağlıklı bireyler kendini bağımsız, yetenekli, güvenilir, önemli ve sağlıklı hisseder; başkalarıyla kaliteli iletişim kurabilir; empati ve ilgi duyabilir. Bireyin zihinsel ve duygusal sağlığını aile geçmişi, hastalıkları, parasal durumu, fiziksel aktivitesi, beslenme şekli, uyku düzeni, hayatındaki stres, olaylara yaklaşımı ve çevresi etkiler.
İlgili yazı: Hayattan daha fazla haz alabilmek için değiştirebileceğiniz 5 şey
Fiziksel boyut: Hastalık geçmişi, kullanılan ilaçlar, beden farkındalığı, özsaygı ve madde kullanımı gibi özelliklerin etkilediği fiziksel sağlığı korumak için birey; dengeli beslenme, egzersiz ve düzenli sağlık kontrollerine dikkat etmelidir.
İlgili yazı: Sağlığa adım atın: Organik beslenme
Düşünsel-yaratıcı boyut: Düşünsel ve yaratıcı sağlığı kişinin kişisel gelişimine, eğitimine, başarı ve yaratıcılığa karşı geliştirdiği tutumu; öğrenme deneyimleri; edindiği bilgileri paylaşma, yetenek, beceri, öğrenme ve eleştirel düşünme yetisini geliştirme isteği belirler. Bu açılardan sağlıklı olan bireyler yeni fikir ve deneyimlere de açıktır. Düşünsel sağlık bireyin eğitim geçmişi, öğrenme şekli, esnekliğinden etkilenir.
İlgili yazı: Sınırlı zamanda daha çok şey öğrenmek için bilginin 5 boyutunu gözden kaçırmayın
Sosyal boyut: Sosyal sağlık, daha çok sosyal geçmiş, kültürel değerler, açık fikirlilik ve sağlıklı ilişkilerden etkilenir. Sosyal bakımdan sağlıklı olan bireyler kendini rahat ifade edebilir; destekleyici ve tatmin edici ilişkiler kurabilir; ilişkilere karşı olumlu tutuma sahiptir; akranları arasında kabul görüp, insanlarla yakın bağ kurabilir; başkalarını farklı oldukları konularda kabul edebilir ve gönüllü faaliyetlere katılma konusunda isteklidir.
İlgili yazı: İlişkileri dolu dolu yaşamanın yolu kendini sevmekten geçiyor
Ruhsal boyut: Ruhsal sağlık yetiştirilme tarzı, herhangi bir dine inanma ya da inanmama ve yaşama isteğine bağlıdır. Ruhsal sağlığı yerinde olan bireyler hayatın amacını sorgularken aynı zamanda yaşamaktan memnundurlar. Hayatın anlamını arayan ve bencil olmayan bu bireyler empati yapabilir ve başkalarıyla ortak hikayeler oluşturabilir.
İlgili yazı: Ruhsal fitness egzersizleri
Mesleki boyut: Kişinin mesleki sağlığını yaşı, istihdam düzeyi, eğitimi, konumu ve maddi durumu etkiler. Mesleki sağlık, bireyin mesleğinin kişisel değerleri ve hedefleriyle uyumu; mesleğine yaklaşımı ve çalışmaktan aldığı kişisel haz; kişisel beceri ve yeteneklerine katkısı ve iş hayatıyla yaşamının diğer alanları arasında kurduğu denge ile açıklanabilir.
İlgili yazı: Dışa dönük insanların iletişim becerilerini geliştirebileceği eğlenceli meslekler
Çevresel boyut: Çevresel sağlığı yaşanılan yer, refah düzeyi, siyasi istikrar ve toplumsal altyapı gibi çevresel faktörler belirler. Sağlıklı bir çevrede yaşayan bireyler güvenli çevresel değerlerin söz konusu olduğu durumlarda hayatın imkanlarından en iyi şekillerde yararlanabilir; yüksek güven duygusuna sahiptir; çevrelerindeki yozlaşma oranı düşük, sosyal ve siyasi kurumlar etkilidir.
İlgili yazı: Şehir hayatı akıl sağlığını tehlikeye mi atıyor?
Wellness ile ilgili karşınıza çıkabilecek engeller nelerdir?
Herkesin karşılaştığı yenilgiler, zorluklar, sorunlar vardır. Kişisel özellikler, stres, çevre ve karşılaşılan olaylar kişinin wellness sürecinde yoluna engeller koyabilir. Yazının devamında bu engellerin sizi nasıl etkilediğini anlatacağız:
Kendinden şüphe etme, karamsarlık, hayallerini göz ardı etme, gerçekleştirilen hedeflerden çok maddiyata önem verme; zihinsel ve duygusal engeller arasında yer alır. Bu engeller kendinizi iyi hissetmenizi, duygularınızı rahatça yaşayıp ifade etmenizi engelleyebilir. Sigara, uyuşturucu gibi kötü alışkanlıklar ve hareketsizlik, fiziksel açıdan kendinizi zinde hissetmemenize neden olur. Yetersiz başarılar, sınav kaygısı, yetersiz öğrenme deneyimleri yaratıcılığınıza ve düşünsel sağlığınıza ket vuran engellerdir. İlişki bağımlılığı, düşük özsaygı, kaygı ve fiziksel şiddet sosyal sağlığınızı etkilerken sizi sağlıklı ilişkiler kurmaktan alıkoyar. İş ile özel yaşam arasında denge kuramamak, ikiyüzlü davranış şekli ve karamsarlık ruhsal engeller; eğitim seviyesi, yeterince çalışamama, işsiz kalma ya da fazla çalışma ise mesleki engeller arasındadır ve çoğunlukla özsaygı ile doğrudan bağlantılıdır. Tüm bunların yanı sıra yaşadığınız çevrenin istikrarsız bir siyasi ortama sahip olması, toplumsal altyapısının yeterli olmaması, düşük güvenlik ve sağlık standartları iyi yaşamanızı etkileyen çevresel engellerdir.
Tüm bu engeller, wellness adına çıktığınız uzun yolculukta işinizi zorlaştırabilir. Ancak bütün yönleriyle sağlıklı bireylerin asıl amacının bu engellerle karşılaşmamak değil, bunlarla karşılaşıldığında nasıl başa çıkabileceğini bilmek olduğunu unutmamalısınız. Çünkü wellness, hayatta karşılaşılan zorlukların üstesinden gelmek ve daha iyi bir yaşam sürmek için çaba sarf etmek demektir.
Hipokrat’ın da dediği gibi: “İçimizdeki doğal iyileşme gücü, iyi yaşam için en önemli kaynaktır.”
İyi hissedip iyi yaşamanız dileğiyle.