Varsayımcı Tahmin Yanılgısı nedir?

Varsayımcı Tahmin Yanılgısı (Anchoring Bias), bilişsel bir önyargı olarak nitelendirilir ve insanların karar verme süreçlerinde sıkça karşılaşılan bir durumdur. Bu yanılgı, ilk sunulan bilgi veya değerlerin, sonrasında yapılacak tahminleri ve değerlendirmeleri orantısız bir şekilde etkilediği bir eğilimi anlatır.

Nasıl gerçekleşiyor?

Çapa oluşumu: Bir durumda ilk karşılaştığımız bilgiyi temel olarak alma eğilimidir. Bir mağazaya gidip bir ürünün fiyatını sorduğumuzda aslında bir sonrakiler için de bazen bilinçli ve bazen de bilinçsiz bir şekilde diğer ürünler için de zihnimizde bir fiyat algısı oluşabilir.

Tahmin ve değerlendirme: İlk çapa değerinin haricinde farklı bilgileri de çapa değerine göre yorumlama eğilimimiz olabilir. Örneğin, bir mağazanın ayakkabıları oldukça kaliteli olsun fakat şapkaları aynı düzeyde bir kaliteye sahip olmasın. O mağazada ayakkabı alırken karşılaştığımız yüksek fiyatı, yani ilk çapa değerini, aslında çok da kaliteli olmayan şapkalar için de yorumlayabiliriz. Örneğin; bu mekanın  ayakkabıları çok güzel, şapkası da pahalıymış am bu da güzel olmalı gibi şeklinde yorumlamak bazen hatalı olabilir.

Uyumsuzluk ve düzeltme: İlk çapa değerini referans aldığımızda aslında bir başlangıç noktasına ve belirli bir bilgiye sahip oluruz. Ancak yeni bilgileri öğrenmek zihinsel bir enerji gerektirir. Bu nedenle bazen bilinçli veya bilinçsiz bir şekilde sorgulamak yerine olanı kabul etme eğiliminde olabiliriz.

Neden olan olası etkenler

Bilişsel tasarruf: İnsan beyni enerji tasarrufu sağlamak için basit stratejiler kullanır. İlk çapa değerine dayanarak karar vermek, bilişsel yükü azaltan bir stratejidir.

Referans noktası: İlk bilgi, karar verici için bir referans noktası sağlar ve belirsizlik durumlarında kullanışlı bir başlangıç noktası olarak kabul edilir.

Bilinçaltı etkisi: İnsanlar farkında olmadan ankora bağlı kalırlar ve bunu bilinçli bir şekilde düzeltmek zor olabilir.

Burada anlatılan  teori Tversky ve Kahneman’ın çalışmaları sonucunda elde ettiği akademik verilere dayanmaktadır. Kaynak için metnin en altına göz atabilirsiniz. Farkında olduğunuz ve bilinçli kararlarınızın size eşlik ettiği bir gün dilerim.

Bilinçli farkındalık hakkında daha fazla bilgi almak isterseniz buraya tıklayabilirsiniz.

Varsayımcı Tahmin Yanılgısı veya benzer şekilde düşünme yöntemleri hakkındaki içerikler ilginizi çekiyorsa profilimi ziyaret edebilir ve diğer içeriklerime göz atabilirsiniz.

Kaynak:

1. https://www.science.org/doi/abs/10.1126/science.185.4157.1124
2. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1053535710001411

İlginizi çekebilir: Morfolojik analiz (morphological analysis) nedir?