Uyuz hastalığı, belirtileri ve uyuzdan korunma yolları

Son zamanlarda dermatoloji uzmanlarının dikkatli olunması gerektiği hakkında sık sık dile getirdiği bir deri hastalığı olan uyuz, ülkemizde de şu an bir salgın haline gelmiş durumda. Deride kızarıklık, kaşıntı ve döküntüler halinde kendini belli eden, yaşam kalitesini ciddi oranda düşüren ve bulaşıcı bir rahatsızlık olan uyuz, tarih boyunca görülen eski hastalıklardan biri ve bugün ne yazık ki hala pek çok insan bu deri hastalığına yakalanabiliyor. Biz de bu yazımızda son günlerin en çok konuşulan yaygın hastalıklarından biri olan uyuz nedir, belirtileri nelerdir ve nasıl tedavi edilir gibi soruların cevaplarına yer vereceğiz. Detaylar için okumaya devam edebilirsiniz.

Önemli not: Bu yazıda yer verilen tüm bilgi ve öneriler bilimsel destekli makaleler baz alınarak, genel bilgilendirme amaçlı hazırlanmış olup herhangi bir uzman tavsiyesi içermemektedir. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren öğelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurun.

Uyuz hastalığı nedir, belirtileri nelerdir?

Uyuz, tıp dilindeki adıyla “scabies” bir çeşit deri hastalığı. Hastalık, uyuz böceği adı verilen bir parazitin deride veya deri altına yaşaması sonucu kaşıntı, kızarıklık ve deride kabarma olarak kendini gösterebiliyor. Uyuz hastalığının semptomları, uyuz böceğinin deriye yerleşmesinden yaklaşık 2 ile 6 hafta arasında ortaya çıkabiliyor. Uyuza ilk kez yakalanan kişilerde 8 hafta sonrasında da belirtiler kendini gösterebiliyor. Daha önce uyuz geçmişi olanlarda ise temastan 1-4 gün sonra belirtiler açığa çıkabiliyor. Semptomların nedeni ise derinin proteine ve uyuz böceğinin atıklarına karşı gösterdiği hassasiyetten kaynaklanıyor. Uyuza neden olan bir uyuz böceği, yaklaşık 10-17 gün deride kalabiliyor.

Hastalığın en belirgin semptomları arasında:

Aşırı kaşıntı
Özellikle gece artan ve dayanılması zor kaşıntı
Deride kızarıklık ve döküntü
Deride beyaz veya kırmızı lekeler ve kabartılar bulunuyor.

Uyuzun en önemli belirtilerinden biri şiddetli gece kaşıntısı. Kaşıntı, gece yatağa girip vücut ısısının artması ile artarak uykudan uyandırabilecek noktaya ulaşabiliyor. Kaşıntı gündüzleri vücut ısısının daha düşük olduğu saatlerde daha az görülüyor. Ayrıca, özellikle sıcak duştan sonra artan kaşıntı da uyuzun belirleyici semptomları arasında yer alıyor. Tüm vücutta görülebilmesinin yanı sıra en çok el, parmak arası, meme ucu, cinsel oran, dirsek, kalça gibi deri kıvrımlarında göze çarpıyor. Çocuklarda, baş, boyun, yüz gibi yayılma bölgeleri olsa da yetişkinlerde bu bölgelerde pek görülmüyor.

Uyuz olduğundan şüpheleniyorsanız vakit kaybetmeden bir doktora görünmelisiniz. Uyuz bulaşıcıdır ve ikincil bir enfeksiyona yol açabilir.

Uyuz genellikle hasta olan biriyle doğrudan ve uzun süreli yakın temas ile bulaşabiliyor. Kişiden kişiye genellikle 15-20 dakikalık bir sürede bile yakın temasla (aynı yatakta yatma, ele ele tutuşma gibi) geçebiliyor. Yatak takımı, giysi ve havlu gibi kişisel eşyaların ortak kullanımı uyuzun bulaşmasını ve yayılmasını kolaylaştırıyor. Kreşler, huzur evleri gibi kalabalık ve ortak kullanım alanlarının fazla olduğu yerler de ayrıca risk altında.

Uyuz nasıl teşhis edilir?

Bazen uyuz akarlarının neden olduğu derideki kabartılar, tünel şeklinde olabiliyor. Bunun nedeni akarların üremek için deride tüneller açarak ilerlemesi. Bu tüneller, özellikle parmak uçlarında daha yaygın olabilir ve bazen gözle görülebilir. Ancak, her durumda çıplak gözle anlaşılmayabilir. Bu nedenle, belirtileri hissettiğinizde bir dermatoloji uzmanına danışmanız en iyisi olacaktır. Ayrıca, yine bazı durumlarda sivilceye benzeyen, içi su dolu kesecikler de deride uyuz parazitine bağlı olarak yaygınlaşabilir. Yine de bunların da görülmesi her zaman mümkün değildir. Uzman doktor, fiziksel muayene ile deriyi inceleyebilir veya doğrulamak için deriden doku örneği alarak teste sokabilir. Bu şekilde deride uyuz parazitinin olup olmadığı, yumurtalarının bulunup bulunmadığı teşhis edilebilir.

Uyuz nasıl tedavi edilir?

Uyuz hastalığını tedavi etmek için farklı yöntemler bulunmakta. İlk ve önemli adım ise doktora danışmak. Genellikle uyuz hastalığı için doktorların reçete ettiği ilaçlar uyuz akarlarını ve yumurtalarını öldürerek tedavi sağlıyor. Öte yandan destek alacağınız uzman doktor kaşıntının hafiflemesi için losyon veya krem uygulamanızı da isteyebilir, bu sayede cildi yatıştırmak amaçlanır. Bir diğer yöntem ise etkilenen bölgelerin üzerine soğuk kompres uygulamak olabilir. Eğer uyuz hastalığı ikincil bir enfeksiyona neden olursa doktorunuz farklı bir tedavi süreci de önerebilir. Bu sürece hijyen kurallarına uymak, ortak eşyalar kullanmamak ve bir başka kişi ile temas etmemek de oldukça önemli.

Uyuzdan korunma yolları

Uyuz hastalığı ilk başta her duyanı ürkütse de aslında tedavisi çoğu zaman kolay. Kişisel hayatınızdaki ufak değişikliklerle önlem alabileceğiniz ve doktorun tedavi için belirlediği yöntemi takip ederek iyileşebileceğiniz bir rahatsızlık. Hastalığın belirtilerini fark ettiğiniz anda yapmanız gereken ilk şey bir deri hastalıkları uzmanına danışmak ve doktorun uygun gördüğü reçeteye göre ilaçlarınızı kullanmak. Bunun dışında kişisel hayatınızda ufak değişiklikler yaparak uyuz hastalığıyla mücadele edebilirsiniz. İşte uyuz hastalığıyla mücadele etmek için yapabileceğiniz ufak ve etkili yöntemler:

Evinizdeki tekstil ürünlerini temiz tutun: Uyuz hastalığına karşı doktorun önereceği tedavi yöntemlerinin yanı sıra özellikle evdeki tekstil ürünlerini temiz tutmak çok önemli. Nevresim ve perdelerinizi, yastıklarınızı düzenli olarak temizlemeli veya havalandırmalısınız. Havlularınızın kişiye özel olmasına dikkat etmeli, özellikle uyuz riski olan veya uyuz hastalığına yakalanmış kimselerle ortak eşya kullanmamalısınız.
Düzenli olarak ellerinizi yıkayın: Ellerinizi sık sık su ve sabun ile yıkayıp temiz tutun. Bu, hem uyuzdan korunmak hem de olası farklı bulaşıcı rahatsızlıkların önüne geçmek için önemlidir. Sık sık ellerinizi dezenfekte ettiğinizden emin olun.
Halılarınızı düzenli olarak süpürün: Uyuz hastalığına neden olan uyuz böceği, bir çeşit parazit ve bu parazitlerin en çok yerleştiği yerlerden biri de halılar. Evinizdeki halıları düzenli olarak süpürüp, toz tutmasını engelleyerek uyuzla mücadele edebilirsiniz.

Elma sirkesi kullanın: Elma sirkesi hem kaşıntıyı rahatlatıyor hem de uyuz böceğini öldürüyor. Antiseptik ve antibakteriyel özelliğe sahip olan elma sirkesi, derinin pH dengesini düzenleyerek zarar görmüş deriyi rahatlatıyor. Ancak, bu her durumda etkili olmayabilir. Doktorunuza danışarak en doğru yöntemi bulabilirsiniz.
Kıyafetlerinizi sık sık yıkayın: Kıyafetlerinizi sık sık yıkamak ve yıkanmış kıyafetleri kurutucu makinede veya açık havada asarak kurutmak uyuz hastalığıyla mücadelede etkili yöntemlerden biri. Ayrıca, ütü yaparak da kıyafetlerinizdeki hijyeni artırabilirsiniz. Ortak giyim ürünlerini kullanmamanız da önemli.
Temaslı bireylerden ve riskli ortamlardan kaçının: Eğer uyuz hastalığı olan bir yakınınız varsa veya risk altındaki birini tanıyorsanız, o kişi ile temas halinde olmamanız çok önemli. Ayrıca, özellikle şu anki gibi salgın zamanlarında riskli ortamlardan da uzak durmalısınız. Ortak kullanım alanları, umumi tuvaletler ve mağazaların deneme kabinlerinin büyük risk altında olduğunu unutmayın. Çevrenizde uyuz hastalığı tedavisi görenler varsa, onları da kalabalığa karışmamaları konusunda uyarmanız, farkındalık geliştirme ve toplumu koruma açısından fayda sağlayacaktır.

İlginizi çekebilir: Bir zihinsel öz bakım yöntemi olarak temizlik yapmak