Tüm yönleriyle çoklu kişilik bozukluğu: Tanımı, belirtileri, nedenleri ve tedavisi

Çoklu kişilik bozukluğu, kişinin kimliğinin iki veya daha fazla kişiliğe bölünmesini ifade ediyor. Çoklu kişilik bozukluğu yaşayan kişiler genelde istismara uğramış kişilerdir.

Tanım

Çoklu kişilik bozukluğu oldukça ciddi bir durumdur. Kişi iki veya daha fazla kimliğe, kişilik durumuna bölünmüştür. Bunun yaşandığı durumlarda görülen hafıza kaybı, sıradan bir unutkanlıkla açıklanamayacak kadar farklı bir durumdur.

İlgili yazı: Otoritelerin kabul ettiği 10 farklı kişilik bozukluğu

Çoklu kişilik bozukluğu genellikle farklı kişiliklere kümelenmeden çok bir çeşi parçalanma olarak görülür. Hastalığın yarattığı sorunlar, bir maddenin veya genel medikal durumun psikolojik etkilerinden çok uzaktır. Kimi uzmanlar çoklu kişilik bozukluğu hastalarının kolaylıkla hipnotize edilebildiğini ve bu hastaların semptomlarının iyatrojenik olduğunu, yani terapistin önerilerine karşılık olarak ortaya çıktığını düşünüyor. Öte yandan, bazı beyin görüntüleme çalışmaları bazı hastalarda kimlik geçişleriyle ilgili verilere ulaşabilmiş durumda.

Çoklu kişilik bozukluğunda hasta; kimlik, hafıza ve bilincini tek bir kişilikte toplamakta zorlanır. Hastanın birincil kimliği genellikle ona verilen isimle bilinir ve bu kimlik; pasif, bağımlı, suçlu ve baskılanmış bir karakter izlenimi çizer. Hastanın büründüğü her bir karakterin kendi hikayesi, kişisel imajı ve kimliği vardır. Bu özelliklerin hepsi, kişinin birincil kimliğinden çok farklıdır.

Belirtiler

Çoklu kişilik bozukluğu yaşayan hastalarda iki veya daha fazla kimliğin özellikleri bulunur. Bu farklı kimliklerin sayısı 2 de olabilir 100’den fazla da olabilir. Genellikle bu sayı 10 kadardır. Bu karakterlerin en az ikisi, kişinin davranış modellerini kontrol altına alır. Her bir karakter kendi hikayesine, kişisel görünümüne, davranış modellerine, fiziksel özelliklerine ve isme sahiptir. Bazı karakterler ise bazı durumlara özgü olarak ortaya çıkar. Alternatif kimlikler çok kısa süre içinde değişebilir, biri diğerini baskılayabilir. Bir kimlikten diğerine geçiş psikososyal stresle tetiklenir.

Bu hastalıkla yaşayan kişilerin kişisel geçmiş, insanlar, mekanlar, olaylara dair hafızalarında ciddi boşluklar bulunur. Farklı kimlikler farklı olayları hatırlayabilir. Ancak genellikle pasif karakterlerin hafızaları daha sınırlıdır.

İlgili yazı: Pasif agresif kişilik bozukluğu karşısında nasıl davranmalı?

Çoklu kişilik bozukluğu yaşayan kişilerde depresyon, anksiyete, pasiflik, bağımlılık veya suçluluk gibi semptomlar görülür. Bu kişilerin çocukluklarında davranış problemi veya okulda odaklanma sorunu sık sık görülür. Kendine zarar verme veya agresif davranışlar sergileme bir başka semptom olabilir. Çoklu kişilik bozukluğu yaşayan kişilerde görsel veya işitsel halüsinasyonlar ortaya çıkabilir. İlk semptomların görülmesiyle hastalığın teşhis edilmesi arasında geçen süre genellikle 6-7 yıl şeklindedir.

İlgili yazı: Borderline kişilik bozukluğuyla ilgili gerçekler

Nedenler

Bazı insanlar çoklu kişilik bozukluğu yaşarken bazılarının bunu yaşamamasının nedeni tam olarak bilinemiyor. Ancak uzmanlar, çoklu kişilik bozukluğu hastalarının çoğunun çocukluklarında fiziksel veya cinsel istismara maruz kalmış kişiler olduklarını söylüyor. Ayrıca çoklu kişilik bozukluğu olan kişilerde genellikle travma sonrası stres bozukluğu da görülebiliyor. Uzmanlar hastalığın kalıtımsal özelliklerine de dikkat çekiyor. Öyle ki, yapılan birçok çalışma çoklu kişilik bozukluğu hastası olan kişilerin biyolojik akrabalarında aynı hastalığın görülme sıklığının, diğer insanlara göre daha yüksek olduğunu gösteriyor. Ayrıca hastalık ne kadar çok görüldükçe, teşhisi de o kadar zorlaşıyor.

Tedavi

Çoklu kişilik bozukluğunun başlıca tedavisi uzun süreli psikoterapiden geçiyor. Tedavinin hedefinde ise farklı kişiliklerin parçalanıp, daha sonra tek bir karakterde birleştirilmesi yer alıyor. Hastalığın tedavisi için özel bir ilaç bulunmuyor ancak uzmanlar antidepresan, anksiyeteyle mücadele eden veya sakinleştirici özelliğine sahip ilaçları, hastalığa bağlı diğer semptomların hafifletilmesi için önerebiliyor.

Kaynaklar:
Psychology Today
National Institute of Mental Health