Yazımıza konu olan tarzda bir arkadaşınız mutlaka olmuştur. Hani size oldukça kaba yorumlar yapıp, daha sonra da sizin bozulduğunuzu görünce “Aman canım sen de ne kadar alıngansın” diyen, sizi kırdığını bir türlü kabullenmek istemeyen arkadaşlar. Bu tip arkadaşlara toksik arkadaşlar diyoruz. Görünüşte iyi arkadaşlara benzeyen toksik arkadaşlar, aslında her daim sizin bir açığınızı yakalamak için fırsat kollarlar. Sık sık sizde bir tuhaflık olduğuna dair imalarda bulunurlar. Sizi destekler gibi gözüküp asla sizi desteklemezler. Onlara bir derdinizi anlattığınızda ya derdinizi küçümserler ya da sizi dünyanın tüm talihsizliklerini üzerinize çekme konusunda bir uzman olduğunuza ikna etmeye çalışırlar.
Peki bir insan neden kendine toksik arkadaşlar bulur? Bunun nedeni çoğu konuda olduğu gibi çocukluğumuzda gizlidir. Çocukken duygusal istismara maruz kalmış olan bireyler, yetişkin olduklarında da genelde, kendilerini duygusal olarak istismar edildikleri romantik ilişkilerin ve/veya arkadaşlık ilişkilerinin içine sokarlar. Toksik arkadaşınızla olan ilişkiniz çocukluğunuzda yaşadığınız duygusal istismarın bir yansıması olabilir.
Diyelim anne ya da babanız, belki her ikisi de, çocukluğunuzda size bir dönem çok iyi davranıyordu, daha sonra da bu dönemin ardından sizi kıyasıya eleştirdikleri ya da hakaret ettikleri başka bir dönem geliyordu. Annenizin (ya da babanızın) bu davranışı sonucu, çocuk zihniniz bu inişli çıkışlı ilişkiyi normal olarak görmeye başladı. Dahası siz, size bu şekilde davranılmasını tolere etmeyi öğrendiniz. Hatta belki en kötüsü bu tip davranışları hak ettiğinize inandınız.
Şimdi çocukluğunuz ve bir yetişkin olarak toksik ilişkilere duyduğunuz bağımlılık arasındaki bağlantıyı görebiliyor musunuz? Eğer siz çocukken anneniz ya da babanız sizi sık sık eleştirdilerse, size saygı göstermeyen davranışlar sergiledilerse, sizin de büyüdüğünüzde size tıpkı anneniz, babanız gibi davranan arkadaşlar bulma olasılığınız yüksektir. Bartholomew’a göre bebek ile bakıcısı arasında gelişen bağlanma stili bireyin gelecekteki ilişkilerini etkiler, başka bir deyişle sonraki sosyal ilişkilerinin prototipini oluşturur. Bağlanma ilişkileri, erişkinlerin duygusal yaşamında güçlü bir rol oynar (Bowlby, 1980).
Siz, toksik arkadaşlarınızın size olan kaba saba davranışlarını tolere edersiniz, çünkü bir yanınız bundan daha iyi davranışları hak etmediğinize inanmaktadır. Bu yüzden de arkadaşınızın kaba hareketlerini ya görmezden gelirsiniz, ya da onun kaba davranışlarına mazeretler bulmaya çalışırsınız. Ama varlığınızın bir diğer yanı da, bu tip kötü davranışları hak etmediğinizin son derece farkındadır. Toksik arkadaşlıklar bizim için tehlikelidir çünkü bu tip arkadaşlıklar hem psikolojik, hem de fiziksel sağlığımızı olumsuz etkileyebilirler. Örneğin 2014 yılında yapılan bir araştırma kötü arkadaşlık ilişkilerinin sağlığımızı olumsuz yönde etkilediğini ortaya çıkarmıştır (Crittenden, C. N., Pressman, S. 2014).
Eğer bu yazıyı okuyorsanız ve sizin de hayatınızda toksik bir arkadaş varsa kendinize şu soruları sormanızı istiyorum: “Bu insan neden benim hayatımda?” ve “Bu insanın hayatımda olmasından ne elde ediyorum?” Bu sorulara dürüst bir şekilde cevap verdikten sonra toksik arkadaşlara kimsenin ihtiyacı olmadığının iyice ayırdına varın. Arkadaşlık dünya var olduğundan beri insanların en temel ihtiyaçlarından biri. Ama emin olun bize, sözde sevgi kelebeği, ama özde zehirli sarmaşık olan arkadaşlar lazım değil. Gelin hazır ilkbaharı yaşadığımız şu günlerde kendinize bir iyilik yapın ve tıpkı birer zehirli sarmaşığa benzeyen bu arkadaşlarınıza veda edin. Kimse dört dörtlük değil diye kendinizi dört sıfırlık toksik arkadaşlara mahkum etmeyin. Siz bundan daha iyi arkadaşlıklara layıksınız, bundan emin olun.
Bu arada size bir eğitim haberim olacak. 27 Mayıs 2019 tarihinde başlayacak olan, WhatsApp ya da FaceTime üzerinden birebir görüşmeler şeklinde ilerleyen üç haftalık Öz Sevgi eğitimimle ilgileniyorsanız bilgi için bana rsolaker@gmail.com adresinden ulaşabilirsiniz. 2019 yılını “Kendini Sevme” yılı ilan ettim. Kendini sevmekle ilgili psikoloji egzersizlerini #kendinisevmeyılı hashtagi ile paylaştığım Instagram hesabım @ranakutvan hesabından takip edebilirsiniz.
Bu yazının tüm hakları Rana Kutvan’a ve Uplifers’a aittir. İzinsiz ve uygun şekilde referans verilmeksizin kopyalanması, çoğaltılması ve başka mecralarda paylaşılması kesinlikle yasaktır.
Kaynaklar:
Bartholomew, K. & Horowitz, L. M. (1991). Attachment styles among young adults: A test of a four-category model. Journal of Personality and Social Psychology. 61 (2), 226-244.
Bowlby, J. (1980). Attachment and loss: Sadness and depression. New York: Basic Books.
Crittenden, C. N., Pressman, S. D., Cohen, S., Janicki-Deverts, D., Smith, B. W., & Seeman, T. E. (2014). Social integration and pulmonary function in the elderly. Health Psychology, 33(6), 535-543.
http://dx.doi.org/10.1037/hea0000029
İlginizi çekebilir: Pozitif psikolojiyi günlük hayatınızda nasıl uygulayabilirsiniz?