X

Tek bedende farklı DNA’lar, farklı kimlikler: Kimeralar

Mitolojiye meraklı olanlar bilir. Antik Çağ’da Anadolu’nun güneyinde yaşadığı varsayılan, Likya uygarlığına ait mitolojik bir figürdür Kimera. Ağzından bir ejderha gibi alevler çıkaran, bir başı aslan, diğer başı keçi, gövdesi aslan ve kuyruğu yılan olarak tasvir edilir. Birden fazla canlının tek bedende buluştuğu bu ilginç mitolojik canlı, çok nadir görülen ve efsanevi hikayelere konu olan şaşırtıcı bir genetik duruma da isim babalığı yapar: Kimerizm.

Herhangi iki insanın hücrelerindeki DNA dizilerinin benzerlik oranı %99’dur. Geriye kalan %1’lik dizi ise bizi biz yapan eşsiz kısımdır. Bu %1’lik fark fazlasıyla küçük görünmesine karşın, aslında 3 milyon baz çiftini ifade eder ki, aslında bu da iki kişinin ayırt edilmesine olanak sağlayacak kadar fazla DNA farklılığını barındırır içinde. Normal şartlarda bir canlının tüm dokularındaki DNA profili birbiriyle aynıdır. Bunun analiz edilmesi için ise tek bir damla kan, tükürük, idrar, vajinal sıvı, sperm, ufak bir saç teli, kıl veya deri parçası yeterli olur. İşte bu yüzden, adli bilimlerde kimlik tespitinde, akrabalık tayininde ve kriminal olaylarda suçluların belirlenmesinde kesin sonuç veren en güvenilir yöntem olarak gösterilir DNA analizi.

Gerçekten de böyle midir acaba? Yoksa kimerizm DNA’nın tahtını sallamaya başlamış mıdır çoktan?

Bebeğinin genetik annesi olamayan Lydia

2003 yılında Washington’da yaşanan ilginç bir olayda, 26 yaşındaki üç çocuk annesi Lydia Fairchild, çocuklarına bakamadığı gerekçesiyle devlet yardımına başvurur. Yardımı alabilmek için tek yapması gereken, çocuklarının biyolojik annesi olduğunu ispatlamaktır. Annelik tayini için kan örneği alınır ve gerekli DNA testleri yapılır. Ancak, sonuçlar Lydia’nın, çocuklarının biyolojik annesi olamayacağı yönündedir. Doğum yaptığı hastahane kayıtları da delil olarak kullanılamayınca, genç kadın kendini bir anda mahkemede çocuk kaçırmak ve soy ağacını değiştirmekle suçlanırken bulur.

Bu sırada dördüncü çocuğuna hamile olan Lydia, avukatından doğumuna şahitlik etmesini ve aynı DNA testlerinin doğacak bebeği için de yapılmasını talep eder. Tam da genç kadının istediği gibi, bebek anne rahminden çıkar çıkmaz kan örnekleri alınır ve DNA testi yapılır. Fakat inanması güç olsa da, test sonuçları yine aynıdır: Lydia, doğurduğu son çocuğunun da genetik olarak annesi değildir.

Ardından, mahkeme Lydia’nın incelenebilecek tüm dokularında DNA analizi yapılmasını ister. Yapılan analizler, şaşırtıcı bir şekilde iki farklı profil ortaya koyar: Lydia’nın kan, saç, deri ve yanak içi epitel hücrelerinin DNA’sı çocuklarının annesi olamayacağını gösterirken, rahim içinden alınan hücrelere ait DNA ise tüm çocuklarının DNA profili ile eşleşir. Buna göre Lydia, tek bedende farklı DNA’lar taşıyan bir kimeradır ve üç çocuğunun da biyolojik annesidir. Böylece, dünya basınına konu olan 3 yıllık yıpratıcı dava süreci sonlanır, Lydia özgürlüğüne kavuşur ve nihayet talep ettiği sosyal yardımı almaya hak kazanır.

Genetik kimerizm nedir, nasıl oluşur?

Kimerizm, aynı bedendeki farklı doku ve organlarda birbirinden tamamen farklı DNA profillerinin bulunmasını ifade eder. İnsanlarda kimerizm, çoğunlukla aynı bedende döllenen iki ayrı yumurtanın füzyonu, yani çift yumurta ikizlerinin birleşmesi sonucu oluşur. Anne karnında gelişen iki embriyodan birinin, gebeliğin çok erken evresinde ölmesiyle birlikte, ölen embriyonun bazı hücreleri diğer canlı embriyo ile birleşebilir. Bunun sonucunda, kendi DNA’sının yanı sıra doğmayan ikizinin DNA’sını da taşıyan kimerik bir canlı meydana gelir.

Embriyonun büyüme sürecinde, iki ayrı embriyodan gelen farklı DNA’ya sahip hücre grupları, farklı doku ve organların oluşumunda rol oynayabilir. Örneğin, bebeğin karaciğeri ve saç dokusu kendisine ait hücre grubundan, böbreği ve kan dokusu ise doğmamış ikizine ait hücre grubundan köken almış olabilir. Bu durumda, doğal olarak bu farklı doku ve organların DNA profilleri de birbirinden farklı olacaktır.

İhtimallere göre, kimerik olarak doğan dişi bir bireyde, yumurtalıklarından birinin kendisine, diğerinin ise dünyaya gelmeyen ikizine ait olma olasılığı da vardır. Böyle bir kimerik durumda, kadının dünyaya getirdiği bebek, aslında tamamen annesinin doğmamış ikizinin DNA’sını taşıyor olur. Dolayısıyla, anne doğurduğu çocuğun biyolojik annesi olsa da gerçek genetik annesi olamaz; tıpkı Lydia’nın durumunda olduğu gibi. İşin daha da ilginci, bazı annelerin çocuklarıyla içgüdüsel olarak bağ kuramamasının ve yakınlaşamamasının altında bu tarz bir kimerizmin yattığı düşünülmektedir. 

Diğer taraftan, insanlarda kimerizm kan, kemik iliği ve organ nakli gibi süreçlerin sonrasında da edinsel olarak ortaya çıkabilir. Nakil sırasında aktarılan dokularla birlikte, vericinin DNA’sının da alıcıya transfer edilmesi sonucu ortaya çıkan kimerik vakalar, çeşitli çalışmalarda gösterilmiştir. Ancak sonradan kazanılan bu kimerizmde, bireyin vücudunda bulunan yabancı hücre ve DNA miktarı çok daha azdır.

Adli bilimlerde kimerizm sorunsalı

Rastlantısal olarak yapılan DNA analizleriyle tespit edilmediği sürece, insanların çoğu kimerik olduklarından habersiz bir şekilde yaşamlarına devam ediyor. Literatüre göre, birden fazla DNA profili ile doğan kimeraların sayısı 50’yi geçmese de, bu sayının gerçekte çok daha fazla olduğu tahmin ediliyor. Bu anlamda kimerizm, insan bedeninin tüm dokularında aynı DNA profilinin bulunduğunu varsayan adli bilimler açısından ciddi bir sorun teşkil ediyor.

Örneğin, bir sperm lekesinden izole edilen DNA, şüphelinin kanından elde edilen DNA profili ile eşleşmediği için suçsuz olduğu kararına varılabilir. Oysa, şüpheli gerçekten de suçlu olabilir ve aslında bir kimera olduğundan bu durum anlaşılamayabilir. Benzer şekilde, akrabalık tayininde de kimerizm yanlış sonuçlara ve hatta suçlamalara neden olabilmektedir. Dolayısıyla, bugün halen adli bilimlerin ve suçla mücadelenin en güçlü silahı olan DNA analizlerinin, elde edilen tüm deliller ışığında, doğru şekilde uygulanması ve yorumlanması son derece önemlidir.

Kim bilir? Aslında belki siz de, farkında olmasanız da, sizi siz yapan farklı kimlikleri, farklı DNA profillerini aynı bedende barındıran genetik bir kimerasınız?

 

İlginizi çekebilir: Gen partnerim olur musun?

İpek Even: Alman Lisesi’nden mezun olduktan sonra, İstanbul Üniversitesi’nde moleküler biyoloji ve genetik alanında lisans eğitimi aldı. Aynı alanda, Boğaziçi Üniversitesi ve Belçika’daki Leuven Üniversitesi’nde yüksek lisans çalışmalarını tamamladı. Ardından, Almanya’da Heidelberg Üniversitesi ve Alman Kanser Araştırma Merkezi’nde kanserin moleküler biyolojisi üzerine doktora yaptı. Hayatı her zaman keşfederek anlamlandırmaya çalışan, bilimin gücüne, sanatın ruhuna tutkun, araştırmaya, öğrenmeye ve paylaşmaya son derece meraklı biri. Şimdi ise aklı, yüreği ve kelimeleri yettiğince Uplifers’ta!

‘Evdeki herkes barista’: Bosch VeroBarista ile kahve deneyiminizi zirveye taşıyın

Kahve, şüphesiz ki pek çoğumuz için lezzetli bir içecekten çok daha fazlası; adeta bir tutku, bir ritüel… Sabahın ilk ışıklarında enerji veren, gün içindeki küçük molalarda kendimizi şımartmamızı sağlayan, bazense sohbetlerin tadını ikiye katlayan en keyifli eşlikçi. O yüzden günün farklı anlarını, farklı kahvelerle taçlandırmak gibisi yok; ne de olsa her anın kendine has bir kahvesi var. Güne enerjik bir başlangıç yapmak için yoğun aromalı bir americano ya da gün içinde en sevdiğimiz tatlının yanında yumuşak içimli bir cappuccino en iyi seçim olabilir.



Peki ya bu seçimlerimizi evde barista ustalığıyla hazırlayabilir miyiz? Elbette. Bosch Tam Otomatik Kahve Makinesi VeroBarista ile günün her anına ve her damak tadına uygun lezzetli kahveler hazırlamak mümkün; çünkü VeroBarista ile evdeki herkes barista. Her fincanınızı ustalık eserine dönüştürmeye hazırsanız, işte VeroBarista ile yapabilecekleriniz:

Kahve çekirdeklerini dilediğiniz gibi öğütebilirsiniz

Barista ustalığında lezzetli kahveler hazırlayabilmenin ilk adımı, kahve çekirdeklerini doğru bir şekilde öğütmekten ve tazeliği korumaktan geçiyor. Güzel haber; VeroBarista tüm bunları sizin için yapıyor. CreamDrive, yüksek kaliteli seramik kahve öğütme ünitesi ve özel aroma koruyucu çekirdek haznesi ile günün her saati taze çekilmiş kahve çekirdekleriniz hazır.

Üstelik çekirdek öğütme inceliğini de dilediğiniz gibi ayarlayabilirsiniz. Arka arkaya iki öğütme ve ısıtma sayesinde ekstra güçlü kahvenizi tadı daha az acı olacak şekilde hazırlayabilirsiniz. AromaDouble Shot Fonksiyonu ile kahve aromasından ödün vermeden ekstra yoğun kahveler hazırlamak da mümkün. E bir barista daha ne ister, öyle değil mi?

Farklı anları, farklı kahve çeşitleriyle taçlandırabilirsiniz

Taze çekilmiş kahve çekirdeklerinin mis kokusunun yanı sıra kahve hazırlamanın en güzel yanlarından biri de hiç şüphesiz her damak zevkine uygun farklı seçenekler yapabilmek. Sert tatları sevenler, yumuşak içim tercih edenler ya da daha eğlenceli köpüklü bir şeyler arayanlar… VeroBarista’da herkes için bir şeyler var. Cappuccino, flat white, latte macchiato, sütlü kahve, OneTouch Function ile hepsini tek tuşla hazırlayabilirsiniz. Dahası, yoğun tatları seviyorsanız americanonuz da VeroBarista ile hazır.

Belirtmekte fayda var ki; bir barista ustalığında kahve hazırlayabilmek için özellikle sütlü kahvelerde doğru lezzeti yakalayabilmenin en önemli sırrı sütün sıcaklığını ve kıvamını doğru ayarlayabilmek. Neyse ki VeroBarista, ideal demleme sıcaklığı konusunda tam bir usta. Sütlü kahvelerde bile mükemmel sıcaklığı yakalıyor, süt köpüğü ve sıcak su hazırlama seçenekleri ile her kahve türünü lezzetten ödün vermeden hazırlıyor. Ayrıca sütlü kahveleriniz için de hortumlu süt adaptörü sayesinde esnek çözümler sunuyor. İster kutudan, ister şişeden, ister kendi termosundan süt alın, VeroBarista ile sonuç hep aynı; hep mükemmel.



Kişisel tercihlerinizi kaydedebilirsiniz

Geçek bir barista kahve hazırlarken mutlaka kişisel dokunuşlarıyla fark yaratır; VeroBarista da evdeki herkesin kendi ‘barista’ dokunuşunu ekleyebilmesi için kişiselleştirilmiş tercihlere göre 4 adede kadar favori kahve kaydedebilme özelliğine sahip. Böylece her yudumda tam da istediğiniz gibi bir lezzete kavuşabilirsiniz. Ayrıca evinizde baristalığı başkasına devretmeniz gereken anlarda da kahvenizin yine tam istediğiniz gibi hazırlanacağından da emin olabilirsiniz 🙂 Sıfır risk, bol lezzet…

En sevdiğiniz kahveyi, en sevdiğiniz fincanda içebilmeniz için de VeroBarista üstüne düşeni yapıyor ve yüksekliği ayarlanabilir kahve çıkışı sayesinde 15 cm yüksekliğe kadar ayarlanabiliyor. En uzun latte macchiato bardaklarınızı bile rahatlıkla kullanabilirsiniz.

Zamandan ve enerjiden tasarruf edebilirsiniz

Kahve hazırlarken lezzet kadar önemli bir şey daha varsa; o da şüphesiz ki zamandan ve enerjiden tasarruf edebilmek. VeroBarista, minimum ısınma süresiyle 45 saniye gibi çok kısa bir zamanda kahvenizi hazır hale getiriyor. Ayrıca her kahveden sonra autoMilkClean süt temizleme sistemi ile tam otomatik temizlik sunuyor ve kolayca çıkartılabilir damlama tepsisi, kahve posası kabı ve süt ağızlıkları bulaşık makinesinde yıkanabiliyor. Yani kahve keyfiniz bittiğinde sizi temizlikle hiç yormuyor. Ve son olarak ZeroEnergy Auto-off otomatik kapanma özelliği ile belirlenen saatten sonra enerji tasarrufu yapmak için kapanıyor, sizi düşündüğü kadar çevreyi de düşünüyor. Kim hem çok lezzetli kahveler yapan hem de akıllı özellikleriyle kahve hazırlamayı mükemmel bir deneyime dönüştüren böylesi bir yardımcıyı evinde istemez ki?

Siz de evinizin baristası olmaya hazırsanız, en lezzetli kahveleri kendi damak tadınıza göre ayarlamak ve her defasında mükemmel sonuçlar elde etmek için hemen tıklayabilir, VeroBarista ile tanışabilirsiniz.

*Bu yazı Bosch katkılarıyla hazırlanmıştır.





21 Günde Ustalaş: Hayatınızı dönüştürmenin kısa rehberi

Günümüz dünyasında insanlar hızlı ve etkili çözümler ararken, uzun vadeli değişikliklerin ne kadar süre gerektirdiği sorusu akıllarda yer ediyor. Araştırmalar, bir alışkanlık kazanmanın 21 günlük bir süreç olduğunu belirtiyor. Bu gerçek, “21 Günde Ustalaş” serisini şekillendiren temel düşünce. Omega Yayınları’nın yayımladığı ve Marie-Claire Carlyle, Leon Nacson ve David A. Phillips gibi alanında prestijli yazarların katkıda bulunduğu seri, hayatın farklı alanlarında bir dönüşüm yaşamak isteyen okurlara kısa ama derinlemesine bir yolculuk sunuyor. Peki, bu serinin her kitabı, okura nasıl dokunuyor? Gelin, seriye birlikte göz atalım.



Marie-Claire Carlyle-Para Mıknatısı: Zenginliğe Giden Yolda Bir Yol Haritası

Serinin ilk kitabı olan Para Mıknatısı, parayla olan ilişkimize yeni bir perspektif getiriyor. Carlyle, paranın sadece maddi bir unsur olmadığını, aynı zamanda kişisel değerimizin ve başkalarına sunduğumuz katkının bir yansıması olduğunu öne sürüyor. Kitap, okuyucuları “zengin” olmanın ötesine taşıyarak, yaşamlarında gerçekten neye değer verdiklerini sorgulamalarına yardımcı oluyor. Paranın bir enerji olduğu fikri üzerine kurulu bu kitap, hayata daha fazla refah çekmek isteyenler için önemli adımlar sunuyor. Okur, mevcut finansal alışkanlıklarını gözden geçirmeye ve “para mıknatısı” olma yolunda ilerlemeye davet ediliyor. Carlyle’ın dili basit ama etkileyici. Kitap, “Paranın Değeri” ve “Niyet Etmenin Gücü” gibi bölümlerle, paraya olan bakış açınızı tamamen değiştirebilir. Ancak bu kitap, sadece bir kişisel gelişim kitabı değil; alışkanlıkları kökten dönüştürmek isteyen herkes için bir rehber niteliğinde. Para ve refah konusunda mevcut düşünce kalıplarını yıkmak isteyen okurlar için güçlü bir başlangıç noktası sunuyor.

Leon Nacson-Rüyalar: Bilinçaltınızı Keşfetmek İçin Bir Araç

Serinin ikinci kitabı olan Rüyalar, sadece uyku sırasında yaşadığımız olayların ötesinde, bilinçaltımızın derinlerine bir yolculuk yapmamıza yardımcı oluyor. Nacson, rüyaların anlamını çözebilmek için onları hatırlamanın önemini vurgularken, okuyuculara kendi rüya günlüğünü tutmanın faydalarından bahsediyor. Modern yaşamın karmaşasında, rüyalarla ilgili sembollerin ve temaların nasıl çözüleceğine dair pratik bilgiler sunuyor. Kitap, rüya yorumlamada bireysel deneyime önem vererek okuyucunun kendi rüyalarının dilini öğrenmesini sağlıyor. Rüyaların sembolizmi üzerine yoğunlaşan bölümler, okurun bilinçaltına dair ipuçlarını yakalamasını kolaylaştırıyor. “Düşmek, Uçmak ve Kovalanmak” gibi herkesin yaşamış olabileceği rüya temalarına açıklık getirirken, kişinin ruhsal yolculuğunda bir rehber olma niteliği taşıyor. Nacson, rüyaların günlük hayatımızdaki yansımalarına dikkat çekiyor; bu da kitabı okura bilinçaltıyla ilgili derin bir keşif fırsatı sunan önemli bir araç haline getiriyor.

David A. Phillips-Numeroloji: Sayıların Gizemli Dünyası

Üçüncü kitap Numeroloji ise, yaşamın derin sırlarını anlamak için sayıların gücüne odaklanıyor. Phillips, Pisagor’un öğretilerine dayanan bu kadim bilim dalını modern hayata uyarlayarak, insanların kendilerini ve çevrelerindekileri daha iyi anlamalarına yardımcı olmayı hedefliyor. Numeroloji, sadece kişilik analizi değil; aynı zamanda kariyer seçimleri, ilişkiler ve ruhsal gelişim açısından da rehberlik sunuyor. Phillips, kitabında sayılara dair teorik bilgilere ek olarak, gerçek dünyadan ünlü örnekler sunarak konuyu daha somut bir hale getiriyor. “Ruh Sayıları” ve “Adların Gücü” gibi bölümler, okurların kişisel yaşamlarına dair önemli çıkarımlar yapmasına olanak tanıyor. Numerolojiye ilgi duymayanlar bile, bu kitap sayesinde yaşamlarını yeni bir gözle değerlendirmeye başlayabilir.

21 Günlük Yolculuk: Alışkanlıklar ve Dönüşüm

Bu seri, alışkanlıkların nasıl şekillendiğine ve yaşamda yeniye yer açmanın neden önemli olduğuna dair kapsamlı bir rehber niteliğinde. Her kitap, 21 gün boyunca okuru derin bir içsel yolculuğa çıkarıyor ve bir yandan kısa süreli bir rehber gibi görünse de her birinin arkasında büyük bir felsefi altyapı bulunuyor. Para Mıknatısı, finansal refahın anahtarlarını sunarken; Rüyalar bilinçaltımızı çözmemize yardım ediyor ve Numeroloji kişisel potansiyelimizi anlamamıza kapı aralıyor. Bu serinin en büyük gücü, herkesin hayatında bir noktada değişiklik yapma ihtiyacını hissetmesi ve 21 gün boyunca süren bu küçük ama etkili adımların, büyük dönüşümlere yol açma potansiyelinde yatıyor. Her kitap, farklı bir tema etrafında dönse de ortak payda: Bireyin kendi gücünün farkına varmasını sağlamak ve bunu bir alışkanlığa dönüştürmek.



Sonuç olarak, “21 Günde Ustalaş” serisi, hayatta bir adım öne geçmek ve yeni bir başlangıç yapmak isteyenler için ilham verici bir çalışma. Her kitabın derinliği, okurun kendine dair yeni keşifler yapmasına olanak tanıyor. Seriyi okurken hem kişisel gelişiminize katkıda bulunacak hem de alışkanlıklarınızı yeniden gözden geçireceksiniz. Hayatta yeni bir sayfa açmak için siz de bu 21 günlük yolculuğa çıkmaya hazır mısınız?

Bu yazı Deniz Poyraz tarafından kaleme alınmıştır.

İlginizi çekebilir: Yaratıcılık bir hayal mi? Yaratıcı olmak mümkün mü? İyi ama nasıl?





İlgili Makale