Daha önce hiç, biraz fazla stresli olmanıza rağmen yüksek performans gösterdiğinizi fark ettiniz mi? Örneğin son dakikaya bıraktığınız işleri, bol bol zamanınız olduğundan çok daha hızlı teslim ettiğiniz ya da aynı anda birden çok işi çok daha iyi yönettiğiniz durumlar oldu mu?
Yerkes-Dodson yasasına göre üzerimizdeki baskı ve zihinsel performansımız arasında bir bağlantı var: Bir noktaya kadar artan stres ve baskı altında performansımız da artar.
Hepimiz biliyoruz ki fazla baskı, strese neden olurken, çok stres altında kalmak da hem fiziksel hem de akıl sağlığımızı kötü yönde etkiler. Ancak üzerimizde yeterince baskı olmaması da stres yaratarak benzer sağlık sorunlarını yaşamamıza neden olabilir.
Motivasyonumuzun artması, hatta değerli ya da işe yarar bir şeyler yapıyor olduğumuzu hissetmek için hepimizin biraz baskı altında olmaya ihtiyacı vardır. Eğer bu baskı çok az ise, işe yaramaz, değersiz hissedebiliriz. Konsantre olmamız zorlaşırken, bazen kolumuzu kaldıracak enerjiyi dahi bulamayız. Daha tahammülsüz, münakaşaya açık veya alıngan olabiliriz. Örneğin, değişimin neredeyse hiç olmadığı, tek düze bir işte çalışıyorsak, sıkılmış ve mutsuz hissedebiliriz. Gün içerisinde hissettiğimiz bu sıkıntı, üzerimizde yeterince uyaran olmamasından kaynaklanır. Bu durum ilk başlarda sadece çalışma hayatımızda anlamsız ve işe yaramaz hissetmemize neden olurken, bu his daha sonra tüm hayatımızı kaplar ve diğer konularda da isteksizlik ve performans düşüşü yaşarız.
Tam tersine eğer baskı çok fazla ise bu kez stres nedeniyle konsantre olamaz, bunalmış hisseder, daha alıngan ve hırçın oluruz. Artan anksiyete nedeniyle performansımız dramatik şekilde düşer. Stres seviyesi belirli bir sınırı geçtikten sonra ise en basit işleri bile yapamaz hale geliriz. İşleri yapamadıkça, çalışma saatlerimiz uzar ya da tamamlayamadığımız her aksiyon birikerek üzerimizdeki baskıyı artırır. Bu döngü de bizi içinden çıkılmaz bir stres altında bırakabilir. Bu durum depresyon ve tükenmişlik sendromunun yanı sıra boyun ve sırt ağrısı, migren ve enfeksiyon gibi ciddi hastalıklarla da sonuçlanabilir.
Zihinsel sağlığımızı korumak ve performansımızı yüksek tutmak için optimum stres seviyesini bulmamız gerekir. Yerkes-Dodson grafiğindeki optimum seviye her kişide, kişisel özellikler, özgüven, duygusal dayanım vb. sebeplerle değişiklik gösterse de, konfor alanımızın biraz dışındadır. Optimum stres seviyesindeyken duygu durumumuz daha sabittir. Daha rahat konsantre olurken, uğraştığımız konuyla ya da işlerle daha ilgiliyizdir. Üzerimizdeki sorumluluklara rağmen, gelecekle ilgili çok daha olumlu ve umut dolu hissederiz.
Optimum stres seviyesi zihinsel performansımızı artıran bir seviye olsa da, uzun süreli (kronik) strese maruz kalma sonucu da akıl ve fiziksel sağlığımızın bozulabileceği göz önünde bulundurulmalıdır. Örneğin, zorlu bir görevi tamamlamak ya da yeni bir şeyi öğrenmek normalden fazla zaman ve enerji gerektirir. Böyle zorlu bir sürecin ardından tekrar benzer görevler üstlenirken vücudumuzu ve zihnimizi yeterince dinlendirmek, kronik stres maruziyetinden kaçınmamıza yardımcı olur.
Yukarıda bahsettiğim belirtileri gözlemleyerek, siz de doğru baskı seviyesini bulabilirsiniz. Eğer çok fazla baskı altındaysanız mutlaka önceliklendirme ve delegasyon yaparak elinizdeki iş yükünü azaltmanız, mükemmeliyetçi tutumdan kaçınmanız gerekir. Eğer üzerinizde çok az baskı varsa da yeni bir şeyler öğrenebileceğiniz ya da ek sorumluluk almanızı sağlayacak aksiyonlar belirleyerek stres seviyenizi ve dolayısıyla zihinsel performansınızı, motivasyonunuzu ve konsantrasyonunuzu artırabilirsiniz.
İlginizi çekebilir: Psikolojik dayanıklılığınızı artırmak için 5 ipucu