Stres, bağışıklık sistemini nasıl etkiler?

Stresli olduğunuzda bedeniniz hayatta kalmak ve algılanan tehdit ile engelleri aşmak için çeşitli değişimler geçirir. Bu değişimler kaynakları bedeninizdeki önemli işlevlere aktarırlar, yani kalp ritminiz ve nefesiniz hızlanır, sindiriminiz yavaşlar.

Bedeniniz stres tepkisi olarak bağışıklık sistemi tepkisi de verir. Bu etki stres kaynağına ve ona ne kadar maruz kaldığınıza göre değişir. Ayrıca bunun sağlık üzerinde kısa ve uzun vadeli etkileri de olabilir.

Bağlantı nasıldır?

Bağışıklık sistemi stres tepkinizin önemli bir parçasıdır. Hatta stres tepkinizde temel olarak sinir sistemi, endokrin sistem ve bağışıklık sistemi aktifleşir.

Stres ilk ortaya çıktığında beden akut stres aşamasını başlatır ve buna alarm aşaması denilir.

Bu aşamada özel bağışıklık sistemi hücreleri kanda taşınarak bedenin bakteriler, virüsler ve mantarlarla karşılaşma olasılığının en yüksek olduğu deri gibi bölgelerine aktarılırlar. Bu da bağışıklığı güçlendirir ve tehdide karşı bedenin hemen tepki verebilmesini sağlar.

Stres çok uzun süre devam ettiğinde ve kronik olduğunda bağışıklık işlevleri zayıflar.

Zaman içerisinde bedeniniz devamlı süren stresten kaynaklanan inflamatuar süreçlerle başa çıkmak için yöntemler bulur. Anti inflamatuar sitokinleri salgılamaya başlar ve bunlar tehdit ortadan kalktığında stres tepkisini iptal etmek için kullanılırlar.

Stres kaynakları geçmediğinde, beden inflamatuar süreçleri destekleyen ve onları aynı anda engellemeye çalışan bir döngü içerisinde kilitlenir. Bunun sonucunda yorgunluk ve bilişsel problemler ortaya çıkarlar.

Yani uzun süren stres genel anlamda bağışıklığı zayıflatır.

Stres belirtileri

Stresin beden çapında etkileri vardır ve bunlar hem zihinsel hem de fiziksel sağlığınızı etkileyebilirler.

Stresin yaygın belirtileri şöyle:

Hızlı kalp atışları
Hızlı soluma
Terleme
Nefes darlığı
Tansiyonda yükselme
Göğüs ağrısı
Kas ağrıları ve sızıları
Baş ağrısı
Bulantı ve kusma
Tuvalete çıkma değişimleri
İştah kaybı
Aşırı yeme
Bitkinlik
Uyku problemleri
Cilt değişimleri
Anksiyete
Depresyon
Ruh hali değişimleri
Huzursuzluk
Tükenmişlik
Düşük konsantrasyon

Bağışıklık sistemi söz konusu olduğunda stres belirtileri arasında özellikle şunlar vardır:

Enfeksiyon oranlarında artış
Yaraların iyileşmesinde gecikme
Sık sık soğuk algınlığı ve benzeri hastalıklar geçirme
Kronik inflamatuar rahatsızlıklar
Otoimmün rahatsızlıklarda kötüleşme veya yenilerinin ortaya çıkması
Yeni veya daha kötü hale gelen alerjiler

Stres yönetimi

Stresi mevcut anda ve uzun vadede yönetmenin çeşitli yolları vardır. Yaşam tarzı ve tercihlerinize uyan bir tanesini bulana kadar farklı seçenekleri denemekte sorun yoktur.

Bazı stres yönetimi teknikleri şöyle:

Progresif kas rahatlatma

Progresif kas rahatlatma tekniği anlık bir tekniktir ve stres kısa vadeli olduğunda veya ilk defa ortaya çıktığında uygulanır.

İlk olarak bedenin tüm kaslarını rahatlatmak için bir kaç dakika uygularsınız ve ilk olarak ayaklardan başlayarak baş bölgesine doğru ilerlersiniz. Sonrasında gözlerinizi kapatıp görsel uyaranları engellersiniz ve bedeninizdeki kasları parça parça rahatlatmak için aktif olarak odaklanırsınız.

İstediğiniz sıklıkta uygulayabilirsiniz.

Diğer bazı anlık teknikler şöyle:

Duyusal topraklama
Derin nefes egzersizleri
Kısa bir yürüyüş yapma ve ara verme
Yapılandırılmış sayma
Pozitif olumlamalar

Spor

Fiziksel sporlar stresi kısa ve uzun vadeli olarak hafifletmenize yardımcı olabilirler. Pek çok araştırmaya göre spor stres düzeylerini düşürebiliyor ve ne kadar ve nasıl yapacağınız tamamen size bağlı.

Stres yönetimine yardımcı olabilecek bazı sporlar şöyle:

Koşma
Yoga
Hiking
Yürüme
Yüzme
Bisiklet
Güç egzersizleri

Meditasyon

Meditasyon yüzlerce farklı yaklaşımı ifade eder ve bu sayede zihin-beden farkındalığı ile dengesi elde edersiniz.

Mindfulness metodolojisi üzerinde bol miktarda araştırma bulunan bir tekniktir ve ana odaklanmanızı, kötü düşüncelere takılmadan onları es geçmenizi sağlar.

Meditasyon ruhsal ve fiziksel belirtileri hafifletme konusunda faydalı olabilir ve rutininize eklemek için güçlü bir araçtır.

Günlük tutma

Negatif düşünceleri ve duyguları ifade etmek stresi azaltabilir ve problem çözme konusunda proaktif olmanızı sağlayabilir. Bunu günlük tutarak yapabilirsiniz, yani düşüncelerinizi yazabilirsiniz.

Stres yönetimine ek olarak araştırmalar günlük tutmanın belli ruh hastalıklarının belirtilerini kontrol altında tutma konusunda da yardımcı olduğunu gösteriyorlar. Bunlar arasında anksiyete bozuklukları gibi kronik stres kaynakları da bulunuyor.

Stres için tedavi seçenekleri

Stres günlük yaşantınızı etkiliyorsa bir ruh sağlığı uzmanı ile görüşmeniz yardımcı olabilir.

Birlikte çalışarak yaşamınızdaki stres kaynaklarını tanımlayabilir ve yeni başa çıkma yetenekleri kazanabilirsiniz. Bilişsel davranış terapisi gibi belli terapi konseptleri, kötü düşünce ve davranış örüntülerini yeniden yapılandırma konusunda fayda sağlarlar.

Doktor aynı zamanda strese eşlik eden anksiyete, depresyon ve mide bağırsak problemleri gibi problemlere karşı ilaç yazabilir.

Herkesin belirtisi ve stres kaynakları farklıdır ancak genel olarak kullanılan ilaç kategorileri şöyle:

SSRI ve SNRI antidepresanlar
Anksiyete ilaçları
Beta-blockerlar
Yatıştırıcılar
Ruh hali düzenleyiciler

Ne zaman doktorla görüşmeli?

Stres kendiliğinden kötü bir şey değildir ve pek çok insan onu her gün farklı şekillerde deneyimler. Kısa vadeli stres her ne kadar rahatsız edici olsa da, başarılar elde etmenize ve kişisel olarak gelişmenize katkı sağlayabilir.

Ancak stres devamlı hale geldiğinde ve normal başa çıkma stratejileriniz işe yaramadığında, ruhsal ve fiziksel sağlığınızda gerilemeler gördüğünüzde, doktorla görüşme zamanı gelmiş olabilir.

Stres yaşamak bağışıklık sistemini aktifleştirir ve bu da kısa vadede faydalı olsa da uzun vadede zararlı olur.

Aktif stres yönetim tekniklerini kullanarak stresin bağışıklık sisteminizi yormasına engel olabilirsiniz.

Kaynak: healthline

İlginizi çekebilir: Gün içinde uygulayabileceğiniz stres yönetimi teknikleri