Zambak ailesinin bir üyesi olan soğan dünyanın her yanında olduğu gibi ülkemizde de sık sık mutfaklarda kullanılan çok aromatik sebzelerden bir tanesi. Pek çok besin ve aroma sağlarken kalorilerden ve yağdan yoksun olması onu özel bir sebze haline getiriyor. Soğan aynı zamanda kolesterol ve glutene de sahip olmadığından neredeyse her sağlıklı yeme planına eklenebiliyor.
Soğanın kesildikten sonra zehirli hale geldiğine veya saç gelişimini hızlandırdığına dair bazı şeyler duymuş olabilirsiniz. Ancak araştırmalar soğana dair bu efsanelerde pek de gerçeklik payı olmadığını gösteriyorlar.
Soğan Kaç Kalori, Besin Değeri Nedir?
Bir orta boy soğan 110 gram kadar tutar ve bu miktar 44 kalori, 1.2 gram protein, 10.3 gram karbonhidrat ve 0.1 gram yağ sağlar. Soğan aynı zamanda iyi bir C vitamini, B6 vitamini, potasyum, folat ve manganez kaynağıdır.
- Kalori: 44 kcal
- Yağ: 0.1 g
- Sodyum: 4.4 mg
- Karbonhidrat: 10.3 g
- Lif: 1.9 g
- Şeker: 4.7 g
- Protein: 1.2 g
- Potasyum: 161 mg
- C vitamini: 8.1 mg
- Folat: 20.9 mcg
- Manganez: 0.1 mg
- B6 vitamini: 0.1 mg
Karbonhidrat
Bir orta boy soğan yaklaşık 10 gramın üzerinde karbonhidrata sahiptir. Bunun 4.7 gram kadarı şekerdir ve 1.9 gramı da liftir. Soğanın glisemik endeks değeri 10-15 arası gibi düşük bir değerdir. Yani kan şekeri üzerindeki etkileri düşüktür.
Yağ
Soğanda kendi başına minimal oranda yağ vardır. Bununla birlikte genelde soteleme aşamasında yağla birlikte hazırlanır. Ayrıca salata soslarıyla sunulur veya kızartılır. Bunlar da yemeğinizdeki yağ miktarında artış sağlarlar.
Protein
Soğanın protein değeri çok yüksek değil ve porsiyon başına 1 gramın biraz üzerinde. Eğer protein alımınızı arttırmak istiyorsanız, yumurta ve yağsız et gibi yüksek proteinli gıdaların yanında aroma katmak veya besin eklemek amacıyla kullanabilirsiniz.
Vitamin ve Mineraller
Soğan pek çok besin sağlar ve özellikle de C vitamin, B6 vitamini, folat, potasyum ve manganez içeriği ile dikkatleri üzerine çeker. Ayrıca biraz kalsiyum, demir, magnezyum, fosfor, çinko, bakır, selenyum, kolin ve diğer vitamin ile minerallerden de alırsınız.
Kalori
Bir orta boy soğan 110 gram kadar tutar ve bu miktar 44 kalori sağlar. İnce bir soğan dilimi 9 gram kadar tutar ve bu miktar 3.6 kalori sağlarken, biraz daha kalın bir dilim 38 gram kadar tutar ve 15 kalori sağlar.
Soğanın Sağlığa Faydaları Nelerdir?
Soğanda çeşitli fitokimyasallar vardır ve bunlar hastalıkları savuşturmanıza ve sağlığınızı iyileştirmenize yardımcı olabilirler.
Kalp Hastalıkları ile Savaşır
Soğanda alil sülfitler adı verilen güçlü bileşenler vardır ve bunlar kalp hastalıklarını önlemeye yardımcı olurlar. C vitamini de aynı zamanda kalp damar sağlığına fayda sağlayan bir antioksidan olarak görev yapar ve içindeki quercetin adı verilen flavonoid ise tansiyonu düşürür ve inflamasyonu engeller.
Kanseri Önlemeye Yardımcı Olabilir
Soğanda bulunan alil sülfitler kansere karşı da koruma sağlayabilirler. Bunlar kanser gelişimi ile bağlantılı bazı metabolik yolların düzenlenmesinden sorumludurlar. Buna hücre döngüsünü yakalama, kanser hücrelerinin taşınmasını önleme, apoptozu başlatma gibi bazı şeyler dahildir.
Obezite Riskini Azaltabilir
Çoğu laboratuvar çalışmasında genelde soğanın hayvanlar üzerindeki etkileri incelense de, 2021’de yapılan bir değerlendirme çalışmasında insanlar üzerindeki etkilerine bakılmış. Pek çok çalışmada soğanın aktif bileşenlerinin beden ağırlığında azalma ile bağlantılı olabileceği belirtiliyor.
Erkek Doğurganlığını Destekler
Soğan kabuğu ekstresinin sperm fonksiyonlarında temel bir rolü olan HV1 kanalının aktivitesini iyileştirebildiği belirtiliyor. Çalışmalara göre soğan kabuğunun etkileri o kadar güçlü ki, kısırlık ilaçlarının içerisinde bile kendisine yer bulma potansiyeline sahip.
Hafızayı İyileştirebilir
Soğanda inülin adı verilen çözünür bir prebiyotik lif vardır ve bağırsaklardaki sağlıklı bakteriler bunlarla beslenirler. Yapılan bir çalışmada inülinin ruh hali ve beyin performansı üzerindeki etkileri gözlenmiş. Sonuçlara göre inülin almak kısa vadeli hatırlama ve tanıma üzerinde iyileştirici etkilere sahip. Ancak bu konuda daha fazla araştırma gerekiyor. Yine de soğandaki inülin bilişsel işlevler konusunda faydalı olabilir.
Soğanın Zararları Nelerdir?
Astım, ciltte tahriş, burun akıntısı gibi pek çok alerji belirtisi genelde soğanı tüketmekten değil ona dokunmaktan kaynaklanır. Yine de pişmiş soğana karşı da anaflaktik şok gibi bazı etkiler görülebilmektedir.
Soğana dokunmak veya onu yemek gibi durumlar nedeniyle alerji belirtileri görürseniz bu muhtemelen hemen veya bir kaç saat içerisinde olacaktır. Soğana alerjiniz olabileceğini düşünüyorsanız doktora görünün.
Soğan kesim sürecinde gözler tahriş olabilirler. Soğan kesildiğinde onun hücrelerini kırarsınız. Bu süreçte sülfenik asitler ile enzimler propanethial S-oksit üretimine yol açarlar ve bu madde yukarı doğru uçarken, gözlerde yanma ve sulanma meydana gelir.
Soğan yemek, özellikle de çiğ tüketimi durumunda nefesinizin kokmasına yol açar. Soğanda tüketildiğinde kan akışına geçebilen sülfürlü bileşenler vardır ve bunlar daha sonra ter gözeneklerinden dışarı atılırlar. Bu nedenle soğan yedikten sonra soğan gibi kokabilirsiniz.
Göz tahrişine engel olmak için gözlük takarak veya soğanı buzdolabında 30 dakika kadar bekleterek doğamayı deneyebilirsiniz. Ağız kokusuna engel olmak için maydonoz faydalı olabilir.
Soğanda fruktanlar da bulunurlar. Yani irritabl bağırsak sendromu nedeniyle düşük FODMAP diyetlerini takip edenlerin soğanın karın ağrısı, şişkinlik ve gaz yaratabileceğinin farkında olmaları gerekir.
Soğan genel olarak güvenli görülen bir gıdadır. Ancak piştiği zaman kan sulandırıcının etkilerini arttırabilir. Ayrıca kan şekeri kontrolünde iyileşme sağladığından bu tür ilaçların dozajında ayarlama gerektirebilir. Bu nedenle reçeteli ilaç alanların doktorlarına danışmaları uygun olur.
Nasıl Depolamalı ve Kullanmalı?
Taze soğanı kuru, iyi hava alan bir yerde oda sıcaklığında 2-4 hafta kadar saklayabilirsiniz. Ancak kesmeden önce suda yıkamayı unutmayın.
Soğanı doğradıktan sonra buzdolabında 7 gün kadar dayanır. Ancak küf işareti görecek olursanız atmanız gerekir. Hava almayan bir kapta saklamak küf oluşumuna engel olabilir.
Soğanı buzlukta saklamak için onu doğrayın. Kabuğu soyulmuş, yıkanmış ve dilimlenmiş soğanın dondurmadan önce haşlanması gerekmez. Onu bir pişirme kağıdının üzerinde düz şekilde dondurun ve sonra hava almayan kaplar içerisine yerleştirin. Böylece ihtiyaç anında istediğiniz kadar soğanı alabilirsiniz. Dondurmadan önce blenderdan geçirip püre haline de getirebilirsiniz. Buzlukta bir yıla kadar dayanacaktır.
Soğanı soslara, yahnilere, çorbalara aroma katması için doğrudan doğrayarak kullanabilirsiniz. Ayrıca salatalarınıza biraz gevreklik ve aroma katmak için de kullanabilirsiniz. Sandviç gibi yemeklere eklemek isterseniz doğramak yerine dilimlemeyi tercih edin.
Soğanı kavurmak, ızgaraya katmak ve sotelemek mümkündür. Ayrıca omletin içerisine koyulduğunda ve mangalda da iyi gider. Kuru soğan tozu alacak olursanız onun da yemeklere çok iyi gittiğini fark edebilirsiniz.
Sonuç Olarak
Soğanın sağlığa faydaları hayli etkileyici. Bu besin dolu sebzede kalp hastalıkları ve belli kanserlerin riskinde azalma sağlayabilecek güçlü bileşenler bulunuyorlar.
Soğanın bakteri karşıtı özellikleri var ve sindirim sağlığına iyi geliyor, bu da immün işlevlerde iyileşme sağlayabilir.
Bunun yanında aromasının kuvveti sayesinde özellikle baharatlı yemeklere çok iyi gider.
Soğanı beslenmenize eklemek kolaydır ve genel sağlığınıza da fayda sağlar.
kaynaklar;
https://www.medicalnewstoday.com/articles/276714#benefits
https://www.healthline.com/nutrition/foods/onions
https://www.verywellfit.com/onions-nutrition-calories-and-health-benefit-4119066