Sıfır Atık Rehberi 3: Atıksız temizlik malzemeleri için ev yapımı tarifler

Hedefimizi belirledik, motivasyonumuzu kuvvetlendirdik, tek kullanımlık plastikleri hayatımızdan çıkardık. Şimdi, işi biraz daha ileriye götürme zamanı geldi. Hem paketlemesi hem içeriği ile çevreye büyük zarar veren, iyi durulanmazsa sağlığımızı olumsuz etkileyen, yanlışlıkla çocukların eline geçmesinden deli gibi korktuğumuz alışılagelmiş temizlik malzemelerinden evimizi arındıracağız ve böylece atıksız hayata birkaç adım daha yaklaşıp yaşam alanımızı zehirleyen kimyasallardan kurtulacağız.

Evimizi temiz tutmak için kullandığımız malzemelere bir göz atalım: Bulaşıklar için toz ve sıvı tabletler, parlatıcı sıvılar, renkli bulaşık deterjanları; çamaşırlar için sıvı ve toz deterjanlar, yumuşatıcılar, ağartıcılar, çamaşır suyu… Cam silmek için ayrı, parke silmek için ayrı, fayans silmek için ayrı temizleyiciler var. Kimi mikrop öldürücü, kimi leke çıkarıcı, kimi yağ sökücü olarak pazarlanıyor. Hepsi de plastik ambalajlı, hepsi de zehir saçıyor. Bu zehirleri temizlik amaçlı evin her yerinde kullanıyoruz, sonra da durulayarak sulara karışmasına sebep oluyoruz. Zehirlerle yıkanmış bu kıyafetleri üzerimize giyiyor, bu zeminlerde yürüyor, bu tabaklarda yemek yiyoruz ve havaya karışan buharını içimize çekiyoruz. En son da boşalan şişelerini ve paketlerini çöpe atarak plastik çöp tepelerine yenilerini ekliyoruz.

Artık bu işe bir son verme zamanı gelmedi mi?

Atıksız bir temizlik rutini mümkün

Bu yazımda sizlerle birlikte atıksız bir temizlik rutini oluşturacağız. Bunun için denediğim ve işe yaradığını gördüğüm bazı ev yapımı tarifler paylaşacağım. Ana malzemelerimiz şunlar; beyaz sirke ve/veya elma sirkesi, sodyum karbonat (çamaşır sodası), zeytinyağı sabunu ve su. Hazırlayacağımız ürünleri uygulamak ve saklamak için de birkaç cam kavanoza ve sprey şişelere ihtiyacımız var. Bu malzemeleri plastik ambalajsız temin ettikten sonra, kendi temizlik ürünlerimizi hazırlamaya başlayabiliriz.

Bulaşık makinesi sıvısı

Malzemeler:

• 3-4 adet kullanılmış limon kabuğu
• Bir tam limon
• Yarım su bardağı beyaz sirke / elma sirkesi
• Yarım bardak kaya tuzu
• Yarım bardak limon tuzu
• Su
• Yemek pişirmek için kullanmadığınız bir tencere (önemli)

Yapılışı:

Limonları küçük parçalara kesiyorum. 1 bardak suyla birlikte tencerede yaklaşık 20 dakika kısık ateşte pişiriyorum. Kıvamı yoğunlaştığında 2 bardak su ekleyerek blender’da çırpıyorum. Oluşan karışım süzgeçten geçirilip yeniden tencereye aktardıktan sonra tencereye beyaz sirke, tuz ve limon tuzunu ekleyerek kısık ateşte 15 dakika daha pişiriyorum. Bu süre içerisinde karışımın kıvamı yoğunlaşıyor. Ateşi kapatıp karıştırarak soğuttuktan sonra buzdolabında saklanmak üzere cam kavanoza aktarıyorum. Bulaşık makinesi haznesine 3 yemek kaşığı koymak yeterli oluyor.

Bu tarifi öğrendiğim blogger, limon tuzunun çelik tenceresinde kararmaya sebep olduğunu görmüş ve bu sebeple eskimiş, yemek yapmak için kullanılmayan bir tencere kullanılmasını tavsiye etmiş. Benim evimde kullanılmayan bir tencere yoktu, o yüzden bu iş için ayrıca tencere aldım. Bende henüz kararma olmadı ama önlem almakta fayda var.

Elde bulaşık sıvısı

Malzemeler:

• 2 bardak su
• Yarım bardak rendelenmiş zeytinyağı sabunu
• 2 çay kaşığı çamaşır sodası (sodyum karbonat)
• 1 çay kaşığı bitkisel gliserin
• 30-40 damla esansiyel yağ (lavanta, portakal, yasemin ya da siz hangi kokuyu seviyorsanız)

Yapılışı:

Sıcak ama kaynar olmayan suyun içine rendelenmiş sabun eklenir ve sabun tamamen eriyene kadar karıştırılır. Sabun kaybolduktan sonra diğer malzemeler eklenip iyice karıştırılır ve saklamak için kullanacağınız şişeye aktarılır.

Ben bu karışımı mutfakta deterjan koymak için kullanılan pompalı porselen şişelere koyup kullanıyorum. Kızartma yaptığınız tavayı, yağlar kaskatı olana kadar bekletmediğiniz sürece yağı çok iyi temizliyor. Çamaşır sodası da hem bardaklardaki çay kahve lekelerini çıkarıyor hem de dezenfektan etkisi gösteriyor. Esansiyel yağ sadece koku verme amaçlı, eklemeseniz de olur. Ben son zamanlarda masraftan kaçınmak için kokusu da kusur kalsın diyerek esansiyel yağı tariften çıkardım.

NOT: Elde bulaşık yıkarken plastik bulaşık süngerleri kullanmıyoruz. Bu iş için yıkanıp yeniden kullanılabilen kumaştan yapılmış ürünler mevcut.

Yüzey temizleyici

Malzemeler:

• Yarım bardak beyaz sirke / elma sirkesi
• 2 bardak su
• 5-10 damla esansiyel yağ (opsiyonel)

Fısfıs başlıklı bir şişeye koyup karıştırıyorum. Ahşap yüzey, mermer yüzey, fayans, parke fark etmeden her yerde her amaçla kullanabildiğim çok amaçlı bir temizleyici görevi görüyor. Sadece lavabo ve klozeti temizlemek için bu karışıma bir de bir çay kaşığı çamaşır sodası ekliyorum. Hızla tepkimeye girip köpürdüğü için yüzeye uygulamadan hemen önce sodayı döküyorum. Yüzeydeki lekeleri çıkarıp mikroorganizmaların canına okuyor. Eğer yere yağlı bir şey dökülmüşse de, ana malzemelere sadece çeyrek bardak rendelenmiş zeytinyağı sabunu ekleyerek uygulamam yetiyor.

Cam temizleyici

Malzemeler:

• 1 çay kaşığı rendelenmiş zeytinyağı sabunu
• 2 çay kaşığı beyaz sirke / elma sirkesi
• 2 bardak su
• 5-10 damla esansiyel yağ (opsiyonel)

Yapılışı:

Sıcak suyun içerisinde (çok sıcak olmasına gerek yok, sabunu eritecek kadar sıcak olsa yeter) önce sabun rendesini eritip, sonra diğer malzemeleri ekleyerek karıştırıyorum ve karışımı fısfıs başlıklı şişeye koyuyorum.

Mavi renkli cam temizleyici kimyasallardan çok daha iyi sonuç alıyorum. Bir sonraki kullanımdan önce şişeyi iyice çalkalamak gerekiyor. Her ne kadar cam temizleyici olsa da, içinde sabun ve sirke olduğu için ocaktaki yağı da güzel temizleyebileceğini düşünüp ocağı silmek için de aynı karışımı kullandım ve gıcır gıcır oldu.

Çamaşır tozu

Malzemeler:

• 1 bardak rendelenmiş zeytinyağı sabunu
• 1 bardak çamaşır sodası
• 1/2 bardak karbonat
• 1/2 bardak boraks (olmasa da oluyor)

Yapılışı:

Tüm malzemeleri karıştırın. Bu kadar! Makine haznesine yarım bardak koymak yeterli oluyor. Yumuşatıcı kısmına da yarım bardak beyaz sirke veya elma sirkesi koyuyorsunuz. Yumuşatıcı gözüne sirke ile birlikte esansiyel yağ damlatırsanız güzel de koku veriyor. Ünlü markaların yumuşatıcıları kadar yüksek bir performans beklemeyin elbette ama o ürünlerin yüksek performans göstermesi de şirket politikası gereği açıklamadıkları onlarca madde sayesinde oluyor, unutmayın.

Ben bu tariflerinin çoğunu, kaynaklar kısmında belirttiğim internet sitelerinden ve bloglardan öğrendim. Çoğunu doğrudan uygulayıp denedim, aldığım sonuçlara göre farklı şeyler ekleyip çıkardım, cam temizleyiciyi ocakta kullanmak veya yüzey temizleyiciye soda eklemek gibi denemeler yapıp kendim için en çok işe yarayan formüller elde ettim. Çamaşır suyundan, deterjanlardan ve yumuşatıcıdan kurtulduktan sonra fark ettim ki cildimdeki küçük kırmızı kabarcıklar benim cildim öyle olduğu için çıkmıyormuş, cildim bütün o eski ürünlere alerjik tepki gösteriyormuş! Artık cildim kızarmıyor, kaşınmıyor, ciğerlerime zarar vermeyeceğini bilerek temizlik kokusunu rahatça içime çekebiliyorum. Temizlik için ayırdığım bütçe de ciddi oranda azaldı, tek pahalı malzeme esansiyel yağlar ki o da tercihe bağlı bir malzeme, eklemesem de oluyor.

Sıfır atık sayesinde sadece çevreyi değil, evimizi ve bedenimizi de arındırıyoruz. Faydalı sonuçlar aldıkça da ne kadar doğru yolda olduğumuzun farkına varıyoruz. Deneyin, siz de memnun kalacaksınız.

Bir sonraki yazı için takipte kalın. Atıksız günler dilerim!

Kaynaklar:

Yeşilist
Chirimirim
Atıksız Ev
The Girl Gone Green

Yazarın tüm yazılarını okumak için tıklayın.