Sıfır atık rehberi 10: Atıksız evcil hayvan bakımı

Hiç evcil hayvan bakmanın yıl içinde, hatta yıl bile değil bir gün içinde ne kadar atık açığa çıkardığını düşündünüz mü? Plastik oyuncaklardan kedi kumuna, dışkı torbalarından mama ambalajlarına kadar pek çok plastik ve toksik atık açığa çıkıyor. Onlar ailemizin birer üyesi, sağlıklı ve mutlu olmaları birinci önceliğimiz. Peki, onların sağlığını ve refahını bozmadan atık oluşumunu azaltmamız mümkün mü?

NOT: Yazıda değindiğim konular çoğunlukla kedi ve köpek sahiplerine hitap ediyor ama kanarya, kaplumbağa ya da hamster gibi çok daha farklı evcil hayvanları olan okuyucular kendilerini kötü hissetmesin lütfen. Esas konu, hayvan bakımında kullandığımız hemen her şeyi nasıl daha plastiksiz ve sürdürülebilir hale getirebileceğimiz üzerine beyin fırtınası yapmak.

Ev yapımı veya açık satılan mamalar

Gerekli malzemeleri atıksız alışveriş ile temin ederek, tıpkı kendiniz için yaptığınız gibi, evcil hayvanınız için de yiyecek hazırlayabilirsiniz. Kediler ve köpekler için çok güzel mama tarifleri var. Bir önceki akşam yemeğinden biraz et, yarım kase pirinç arttıysa, onları kullanarak hem gıda israfının önüne geçebilir hem de evcil hayvanınız için lezzetli bir ıslak mama pişirebilirsiniz.

Hazır mamaya alışmış olan hayvanlar genelde taze yiyecekleri tüketmekte direnirler. Komşumuzun beslediği sokak kedileri ile benzer bir tecrübem olmuştu: kendisi onları her zaman hazır kuru mama ile beslerdi. Birkaç aylığına uzak bir yere gittiğinde, o hayvanlarla ilgilenmek bize düştü. Tavuk verdik yemediler, balık verdik burun kıvırdılar. Ailem hazır mama almayı reddetti ve o hayvanlar verdiğimiz hiçbir şeyi yemedikleri için neredeyse iki hafta aç kaldılar. Bu durum sonrasında düzeldi tabi; komşumuz birkaç ay sonra geri döndüğünde o sokak kedileri balık yiyor, fare avlıyorlardı. Eğer sizin evcil hayvanınız da hazır mamaya alışıksa ve taze pişmiş mamayı yemekte diretiyorsa, hazır mamayı açık satan bir dükkandan almayı deneyebilirsiniz. Tıpkı pirinç ya da mercimek gibi, kedi ve köpek mamalarını da kendi kaplarınızla gidip alabileceğiniz dükkanlar mevcut.

Mamaların ambalajları kadar içerikleri de önemli. Organik sertifikalı mamalar diğerlerine göre çok daha çevre dostudur, çünkü üretiminde kimyasal herbisit ve pestisitler ve sentetik gübreler kullanılmaz, dolayısıyla toprağı ve su kaynaklarını zehirlemezler. Proteinin nereden geldiğine de bakmak gerek; sığır eti yerine tavuk veya balık içeren mamaları seçebilirsiniz. Tavuk ve balıkların karbon emisyonu sığırlara göre çok daha düşüktür ve üretiminde daha az kaynak (su ve yem) harcanır. Şöyle düşünün; bir gıda ürünü besin zincirinde ne kadar alt basamakta ise, üretimi o kadar çevre dostudur.

NOT: Evcil hayvanınızda herhangi bir diyet kısıtlaması veya sağlık problemi varsa, yeni bir beslenme düzenine geçmeden önce mutlaka veterinere danışın.

Kompost edilebilir çöp torbaları

Köpeklerin düzenli olarak yürüyüşe çıkarılmaları gerekir, hem egzersiz yapması hem de boşaltım yapması için. Köpek dışkıları, özellikle kalabalık alanlarda, kötü kokulara ve sineklenmeye neden olduğu için rahatsızlık yaratabilir. Üstelik mikroorganizmaların çoğalmasına ve civarda yaşayan insanlara bulaşabilecek hastalıklara da yol açabilir. Bu nedenle de sahipleri tarafından dışkı poşetleri ile alınıp atılmaları gerekir. Bu poşetler elbette ki plastiktir ve geri dönüştürülemezler.

Dışkı poşetleri kediler için de gerekli. Bazı insanlar kedi kumunu klozete döker ama bu, atıklardan kurtulmak için yanlış bir yöntemdir. Kedilerin dışkılarında bulunan Toxoplasma gondii, insanlar da dahil olmak üzere hemen her hayvanda yaşayabilen, ancak garip bir şekilde, sadece kedilerde üreyebilen tek hücreli bir parazittir. Atık su arıtım işlemleri bu paraziti ortadan kaldırmaz. Bu nedenle, deniz yaşamımızı kirletme ve daha sonra diğer hayvanlara zarar verme potansiyeli olduğundan kedi atıklarını klozete dökmemeniz gerekir. Kedi kumundan kurtulmanın en güvenli yolu, çöp torbası ile atmaktır.

Plastik ve naylon çöp poşetleri doğada kaybolmaz, fazla ince oldukları için de geri dönüştürülemezler. Bunun için kompost edilebilir, selülozdan yapılmış çöp torbalarını kullanabilirsiniz.

NOT: Mikroorganizma ve parazit riski olduğu için kedi ve köpek dışkıları, yiyecek atıkları için kullandığınız kompost kovasına asla atılmamalıdır.

Çevre dostu kedi kumu

Bahçeli bir evde yaşamıyorsanız ve kediniz her zaman dışarı çıkamıyorsa, muhtemelen bir kum kutusu kullanıyorsunuzdur. Piyasada satılan kedi kumları genellikle silikon tanecikler ya da silika tozu içerir. Silikon geri dönüştürülemeyen bir petrokimya ürünüdür, silika tozu da hem kedilerde hem de insanlarda üst solumun yolu sorunlarına sebep olduğu bilinmektedir. Ayrıca, bazı kumlar oluşabilecek kokuyu önlemek için güzel kokulu kimyasallar kullanırlar ki bu kokulu kimyasallar kediler için toksik olabilir.

Kedi kumu için çevre dostu seçenekler mevcut. Toprakta çözünebilir, doğal malzemelerden yapılmış kedi kumlarını satın alabilir ya da kağıt, talaş, gazete atıkları gibi malzemelerden kendiniz yapabilirsiniz – bu yöntem kuş kafesleri için de uygulanabilir.
Aynı şey kum kutusu için de geçerli. Kedinizin hâlihazırda birden fazla kum kutusu olabilir, sırf daha çevre dostu olsun diye var olan plastik kutuları çöpe atıp masrafa girmenin bir anlamı yok. Ancak eğer yenisini alma ihtiyacınız varsa, plastik yerine toprakta çözünebilen, doğal malzemelerden yapılmış bir alternatif satın almayı düşünebilirsiniz.

Evcil hayvanınızı sadece su ile yıkayın.

Hayvanınızın bir sağlık sorunu sebebiyle özel bir şampuan kullanması gerekmiyorsa, temizlik için ılık su tek başına yeterli olacaktır. Hem kedilerin hem de köpeklerin kürkü kendi kendini temizleme ve pH dengesini kurma konusunda iyi iş çıkarır. Evcil hayvanınızı sık sık sabunla veya şampuanla yıkamak cilt hastalıklarına, kaşıntıya ve tüy dökülmesine sebep olabilir. Eğer köpeğiniz sokakta pis şeylerle temas ettiyse veya baştan ayağa çamura bulandıysa, çok az katı sabun kullanabilirsiniz.

Plastik yerine bambu fırçaları tercih edin.

Tüylü hayvanlar tüy dökerler, özellikle de tüylerini düzenli taramazsanız. Tüylü dostunuzun kürk bakımını yaparken kullandığınız fırça plastik mi? Kullanılmayacak hale gelene kadar kullanmaya devam edin. Yeni bir fırça mı alacaksınız? O halde metal ya da bambu gibi doğal malzemelerden üretilmiş bir fırça seçmeye çalışın.

Tüylü hayvanlar tüy dökerler, hatta tüylerini düzenli tarasanız bile! Ne kadar iyi ve sık tararsanız tarayın, yine de evinizin çeşitli yerlerinde yapışmış tüyler bulabilirsiniz. Bunları toplamak için çoğu evcil hayvan sahibi yapışkan tüy toplayıcı rulolar kullanır ancak bu rulolar, tıpkı seloteyp bantlar gibi, doğada çözünmeyen atıklar oluşturur. Bu kullan-at rulolar yerine tüyleri toplamak için tekrar tekrar kullanılabilen fırçaları tercih edebilirsiniz.

Plastik ve toksik boyalı oyuncaklar mı? ASLA!

Her evcil hayvan oyuncaklara ihtiyaç duyar, özellikle de evdeki herkes işe veya okula gittiğinde ve evde yalnız kaldığında. Oyuncaklar onların duygusal bağ kurdukları kişisel eşyalarıdır. Piyasada satılan oyuncaklar çoğunlukla plastiktir. Minik dostunuz tarafından haşat edildiklerinde çöpü boylarlar ve diğer plastik atıklarla birlikte doğada kaybolmak için yüzlerce yıl beklerler.

Plastik, toksik boyalar içeren ve çevreyi kirleten oyuncaklar seçmek yerine ahşap, yün, kemik gibi doğal ve kompost edilebilir malzemelerden üretilmiş oyuncakları satın alarak bu alanda da sıfır atık üretebilirsiniz. Bu oyuncaklar çok daha uzun süre dayanırlar, vaktini doldurduğunda da kompost kovasına rahatlıkla atabilirsiniz. Satın almak yerine, ileri dönüşümle kendiniz de oyuncak yapabilirsiniz. Bazen yapmanız bile gerekmez; yere düşen bir lastik toka ya da tuvalet kağıdı rulosu ile saatlerce oynayabilirler.

Aksesuarlar ve diğer gereçler

Hayvanınızın içinde uyuduğu sepet ve minder, boynundaki tasma, mama ve su kapları… Formül basit: doğal malzemeler! Mama ve su kaplarını seramik veya metal, sepetini hasır, kulübesini ahşap olan versiyonundan alabilirsiniz. Yenisini almak yerine ikinci el kullanabilir, ileri dönüşüm ile kendiniz yapabilirsiniz.

Sürdürülebilir ürünler satın almanın en iyi yanı, neredeyse her zaman uzun vadede paradan tasarruf etmesidir. Artık ailenizin minik üyesi toksik boyalar ve plastik içermeyen, dayanıklı ve uzun ömürlü eşyaları ile keyifli bir hayatın tadını çıkarabilir.

Kaynaklar
Going Zero Waste With Pets – Zero Waste Nest: https://zerowastenest.com/going-zero-waste-with-pets/
Zero Waste Living with Pets – A Little Rose Dust: https://alittlerosedust.com/zero-waste-living-with-pets/
Zero Waste Cats – Paws And Pines: https://www.pawsandpines.com/the-zero-waste-cat/
The Easy Guide to an Eco-Friendly Cat – The Natural Novelist: https://naturalnovelist.com/the-easy-guide-to-an-eco-friendly-cat/

İlginizi çekebilir: Çocuklarınız ve evcil hayvanlarınızla bir arada oynayabileceğiniz keyifli iç mekan oyunları