Sessiz öfke: Pasif agresif davranışla nasıl başa çıkılır?

Etrafınızda mutlaka içlerindeki agresyonu, öfkeyi pasif bir şekilde ifade eden, aslında sizinle hemfikir olmadığı halde hemfikirmiş gibi davranan ama bildiğini okuyan, hatalarını asla kabul etmeyen insanlar vardır. Bahsettiğim insanların ortak noktaları pasif agresif davranış sergiliyor olmaları. Pasif agresif davranış şeklinde, agresyon dolaylı olarak yansıtılır.

Pasif agresif davranışlar gösteren bireyler kendisinden bir şeyler talep eden kişilere karşı pasif direniş ve olumsuz tutumlar sergilerler. Bu isteklere dolaylı olarak kızarlar ve karşı çıkarlar (Öztürk, 2001). İşi ağırdan alıp, inatçılık, kasıtlı verimsizlik ve bellek yanılsamaları sergilerler. Bu bireyler sürekli somurtkan, tartışmacı ve alaycıdırlar. Başkaları tarafından takdir edilmemekten, yanlış anlaşılmaktan yakınırlar ve eleştirileri mantıksız bulurlar. Kişiler arası ilişkilerde mutsuz olurlar, yaşamdan gerçekten ne istediklerini hiçbir zaman bilemezler (Öztürk, 2001). 

Pasif agresif davranışlar sergileyen insanlar, doğrudan agresif olmak yerine dolaylı olarak agresif olmayı tercih ederler. Onların hayatla başa çıkma yöntemleri budur. Bu tip davranışlar sergileyen kişilerin bazıları son derece yardımsever olduklarını ancak kimsenin kendilerinin kıymetini bilmediğini iddia ederler. Onların asıl niyetlerini asla tam olarak bilemezsiniz. Samimi gözükürler ama aslında samimi değillerdir. Diyelim pasif agresif davranış tarzını sergileyen birinden bir şey yapmasını istediniz, ama o aslında bunu yapmak istemiyor. Pasif agresif kişi istediğiniz şeyi yapmak istemese bile, sırf sizinle tartışma ortamına girmemek için isteğinizi kabul eder. Ama bu, sizin isteğinizi layığıyla yerine getireceği manasına gelmez.

Pasif agresif bir insan ondan yapmasını istediğiniz işi geciktirebilir, ya da yapacağını söylemesine rağmen hiç yapmayabilir. Bu tip kişiler agresyon göstermek için engellenme, kaytarma, dikbaşlılık ve istenen işi yapmama gibi pasif yollara başvurabilirler (Sadock ve Sadock 2009). Pasif agresif kişilerde talepler, sorumluluklar ve yükümlülükler karşısında otoriteye karşı pasif direnç ve negativistik davranış örüntüsü yaygındır (Kay ve Tasman 2006).

Birkaç sene öncesine kadar pasif agresiflik bir kişilik bozukluğu şeklinde tanımlanmaktaydı. Ancak bu klinik etiket, DSM’nin (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders – Zihinsel Hastalıkların Teşhis ve İstatistik Rehberi) dördüncü basımıyla beraber ortadan kayboldu. Artık pasif agresiflik “patalojik olmayan” bir kişilik türü olarak sınıflandırılıyor.

Pasif-agresif kişilik tanı ölçütleri şunlardır:

• Rutin, sosyal ve mesleki tasarıları tam karşılamaya pasif direnç gösterme,
• Başkaları tarafından takdir edilmemekten ve yanlış anlaşılmaktan yakınma,
• Asık yüzlü ve tartışmacı olma,
• Otoriteyi küçük görme ve eleştirileri mantıksız bulma,
• Görünüşte daha şanslı olmaya yönelik kıskançlık ve gücenme gösterme,
• Kişisel şanssızlıktan devamlı yakınma ve abartılı olarak dile getirme,
• Pişmanlık duyma ve düşmanca meydan okuma arasında değişiklik gösterme.

Pasif agresif davranışlara sahip insanlarla başa çıkmak neler yapabilirsiniz?

• İlk önce karşınızdaki insanın davranışlarının pasif agresif olup olmadığından iyice emin olun. Eğer karşınızdaki kişi size sık sık sarkastik yorumlarda bulunuyorsa, siz ondan bir şey talep ettiğinizde bu talebinizi yapmayı kabul etmesine rağmen yapmıyorsa ya da talep edilen işi geciktiriyorsa, sizi sessizliğiyle cezalandırıyorsa, onun gerçek duygularını asla ifade etmediği hissine kapılıyorsanız ve onu samimi bulmuyorsanız söz konusu kişi pasif agresif davranışlar sergiliyor olabilir.

• Bu tip bir insanla iletişim kurmak zorunda olduğunuzda mümkün olduğu kadar sakin olmaya çalışın. Unutmayın bu kişi senelerden beri içindeki öfkeyi dolaylı olarak ifade etme yöntemini seçmiş biri. Dolayısıyla onun karşısında öfkelenmek, dahası onu davranışları yüzünden suçlamak hiçbir işe yaramayacaktır.

• Sınırlarınızı iyi çizin. Size olan sinirini direkt ifade etmek yerine bunu sizinle olan buluşmalarına sık sık geç kalarak ya da size alaycı yorumlar yaparak gösteren arkadaşınıza sakin ve suçlayıcı olmayan bir şekilde bu davranışlarının hoşunuza gitmediğini, dahası onun bu davranışlarını daha fazla tolere etmeyeceğinizi anlatın.

Pasif agresif davranışın nedenleri kişinin çocukluğunda yatıyor olabilir. Öfke son derece normal bir duygudur. Ancak bazı aileler çocuklarının öfkeyi sağlıklı bir şekilde ifade etmelerine izin vermezler. Duygularını bastırmayı öğrenen çocuk pasif agresif davranış şekliyle iletişim kurmayı tercih eden bir yetişkine dönüşebilir. Zaman zaman hepimiz pasif agresif davranışlar sergiliyor olabiliriz. Ancak siz sürekli olarak pasif agresif bir yapıya sahip olduğunuzu düşünüyorsanız, dahası bu durumdan rahatsız oluyorsanız, en iyisi bir psikologtan yardım almaktır.

Bana [email protected] adresinden ulaşabilirsiniz. 2019 yılını “Kendini Sevme” yılı ilan ettim. Kendini sevmekle ilgili psikoloji egzersizlerini #kendinisevmeyılı hashtagi ile paylaştığım Instagram hesabım @ranakutvan

Bu yazının tüm hakları Rana Kutvan’a ve Uplifers’a aittir. İzinsiz ve uygun şekilde referans verilmeksizin kopyalanması, çoğaltılması ve başka mecralarda paylaşılması kesinlikle yasaktır.

Kaynaklar:
DSM-V-TR, Tanı Ölçütleri. (Çeviren: Ertuğrul Köroğlu). HYB: Ankara. 2013; 334-335.
Kay J, Tasman A. Essentials of Psychiatry. Chichester: John Wiley and Sons; 2006. p.789- 814.
Sadock BJ, Sadock VA. Kişilik Bozuklukları. In: Klinik Psikiyatri El Kitabı (A. Bozkurt, Çev. Ed.). 4. Baskı. Ankara: Güneş Kitabevi; 2009. p.269-288.
Öztürk MO. Ruh Sağlığı ve Bozuklukları 8. baskı. Ankara: Nobel Tıp Kitapevi 2001 : 305-310., 427-440.

İlginizi çekebilir: Kendinizi sevgisiz ilişkilerin içinde mi buluyorsunuz: Çocukluk yaranızı iyileştirme zamanı geldi