Salatalık, yüksek su içeriğinden dolayı gevrek ve tazeleyici bir sebze. Ancak %95’inin su olmasından dolayı besin değerlerince zengin olup olmadığını merak ediyor olabilirsiniz. Halbuki salatalıkta potasyum, C vitamini ve K vitamininin yanında sağlığa pek çok faydası olduğu bilinen bir kaç tane fitokimyasal da vardır.
Ülkemizde bol yetiştirilen ve hem yazın hem de kış aylarında bulunabilen salatalık, bu nedenle sofralarda kendine çokça yer ediniyor. Onun besin değerlerine, faydalarına ve potansiyel kullanım alanlarına göz atalım.
Salatalığın Besin Değeri Nedir?
Yarım kase dilimlenmiş kabuklu salatalık 52 gram kadar tutar ve bu miktar 8 kaloriye, 0.3 gram proteine, 1.9 gram karbonhidrata ve 0.1 gram yağa sahiptir. Salatalık iyi bir potasyum, C vitamini ve K vitamini kaynağıdır.
- Kalori: 8 kcal
- Yağ: 0.1 g
- Sodyum: 1 mg
- Karbonhidrat: 1.9 g
- Lif: 0.3 g
- Şeker: 0.9 g
- Protein: 0.3 g
- K vitamini: 8.5 mcg
- C vitamini: 1.5 mg
- Potasyum: 76.4 mg
Karbonhidratlar
Yarım kase dilimlenmiş salatalıkta 2 grama yakın karbonhidrat vardır ve bunun 0.3 gramı liflerden gelir. Ayrıca içerisinde 0.9 gram doğal yoldan oluşmuş şeker vardır. Salatalığın glisemik endeks değeri 15 gibi düşük bir değerdir. Yani kan şekerini pek yükseltmez.
Yağlar
Yarım kasesinde 0.1 gram yağ olan salatalık pek yağlı bir sebze sayılmaz. Bu az miktardaki yağ zaten doymamış yağdır ve kolesterol düzeylerine iyi gelebilen iyi yağlardan görülür.
Protein
Salatalık iyi bir protein kaynağı değildir ve bir porsiyonda 0.3 gram kadarına sahiptir. Bu nedenle protein alımınızı arttırmak istiyorsanız, onu et, kuruyemiş gibi protein değeri yüksek gıdalarla birlikte tüketmeniz gerekir.
Vitamin ve Mineraller
Salatalığın su miktarı yüksektir ve bu nedenle besin yoğunluğu düşüktür. Yine de içerisinde K vitamini, C vitamini ve potasyum vardır. Ayrıca eser miktarda kalsiyum, magnezyum, fosfor ve A vitamini de vardır.
Salatalığın Faydaları Nelerdir?
Vitamin ve mineral içeriğine ek olarak salatalıkta terapötik etkileri üzerine çalışmalar yapılan özel bileşenler vardır. Aşağıda salatalığın sağlığa sağladığı bazı faydalar var.
Divertiküliti Hafifletir
Divertiküler hastalığı bazen hastaneye yatış gerektiren ağrılı bir kolon inflamasyonudur. Çalışmalara göre liflerin bu rahatsızlık üzerindeki etkilerine dair çatışan sonuçlar var.
Ancak araştırmalara göre meyve ve sebzelerden alınan lifler, divertikülit kaynaklı hastane yatışı ihtimalini azaltıyor. Meyve ve sebzelerden olmak üzere günlük lif alımını 8.5 gram kadar arttırmak, riskte %30 azalma sağlıyor.
Kanser Riskini Azaltır
Salatalıkta cucurbitacinler adı verilen doğal bileşenler bulunur ve bunlar kabak gibi bazı diğer sebzelerde de mevcutlar. Cucurbitacinlerin farklı türleri var ve bunlar birlikte çalıştıklarında kanser gelişimini önlemeye yardımcı olabiliyorlar. Özellikle meme kanseri hücrelerinin bu etkilere karşı hassas oldukları belirtiliyor.
Buna ek olarak fisetin adlı bir flavonoide sahip olan salatalık, bu nedenle antioksidan ve anti-kanser etkiler gösteriyor. Salatalığın kanseri önleme konusundaki rolüne dair daha fazla çalışma gerekli olsa da, bu araştırmalar umut verici.
Kan Şekerini Kontrol Edebilmeyi Sağlar
Salatalık nişastasız bir sebzedir ve bu nedenle diyabeti yönetme konusunda en iyiler arasında yer alıyor. Açlık geldiği zaman nişastasız sebzeleri tüketmek kan şekerini yükseltmeden iştahı kesme konusunda yardımcı oluyor. Taze salatalığın lif ve su içeriği, onu glisemik kontrol için ideal seçenek haline getirir.
Kemikleri Güçlendirir
K vitamini kanın pıhtılaşmasına yardımcı olduğu gibi kemik sağlığında da etkili bir vitamindir. Çünkü bu vitamin bedenin kalsiyum emiliminin artışını sağlar. Kalsiyum ve K vitaminini birlikte tüketmek, kemiklerin güçlenmesine yardımcı olabilir. Salatalıkta görece iyi değerlerde K vitamini bulunduğu için, kemik erimesini önleme konusunda da yardımcı olabilir. Ancak kemik sağlığını D vitamininden de ciddi şekilde etkilendiğini unutmayın. Bu nedenle sadece salatalık tüketmenin etkisi sınırlı olabilir.
Cilt Bakımına Yardımcı Olur
Bazı araştırmalara göre salatalıktaki besinlerin cilt sağlığına faydaları var. Dilimlenmiş salatalığı doğrudan cildin üstüne koymak cildi yatıştırır, rahatlatır ve şişkinlikleri, tahrişleri azaltır. Ayrıca güneş yanıklarına da iyi gelebilir. Gözlerinize koyarsanız göz altı torbalarında iyileşme görebilirsiniz.
Salatalığın cilt üzerine konulması çoğu insan için güvenlidir. Ancak yine de herhangi bir yan etki potansiyeline karşı ilk olarak bir bölgede küçük bir deneme yapmanız daha uygun olabilir. Eğer bir sorun görmezseniz kullanımında bir sorun yok demektir.
Su Almanızı Sağlar
Su içmek susuzluğu almanın en etkili yolu ancak bol sulu gıdalar da bu konuda yardımcı olabiliyorlar. Salatalığın %95’i sudur ve bu nedenle sıcak havalarda su almanızı sağlar.
Spordan sonra veya egzersizlerden sonra salatalık atıştırmak, bedeninizin ihtiyaç duyduğu elektrolitleri ve suyu almanızı sağlar. Salatalığın içi, dışarıdaki sıcaklıklardan 20 derece kadar daha soğuk olabildiğinde sizi kısa sürede serinleteceği de kesin.
Kalp Sağlığını Destekleyebilir
Salatalık beslenmenize daha fazla lif ve potasyum katmanıza yardımcı olur. Lifler doygunluğu arttırır ve kolesterol düzeylerinde düşme sağlarlar, potasyum ise tansiyon düzeylerini düşürür.
Salatalık aynı zamanda inme riskini azaltan temel bir B vitamini olan folat bakımından zengindir. Her gün çeşitli meyveler ve sebzeler tüketmenin kalp hastalıklarını önleme konusunda etkili oldukları biliniyor ve salatalık bu konuda fayda sağlayabilir.
Salatalık Tüketiminin Olası Riskleri
Salatalığı tüketmek çoğu insan için güvenlidir ancak dikkat edilecek bazı noktalar var.
Sindirim Problemleri
Bazı insanlar bazı salatalık türlerini çok zor sindiriyorlar.
Ancak pazar ve marketlerde bulunan geleneksel salatalığın sindirimi oldukça kolay ve bu nedenle herhangi bir soruna yol açma ihtimali düşük.
Kan Pıhtılaşması
Salatalığın K vitamini değeri görece yüksektir. Çok fazla salatalık tüketmek insanların kan pıhtılaşmaları üzerinde etki gösterebilir. Kan sulandırıcı ilaçlar kullananların doktorlarına danışmadan aniden bol miktarda salatalık tüketmemeleri gerekir.
Alerjiler
Bazı insanların salatalığa karşı alerjileri olabiliyor. Bilinen bir alerjisi olanlar salatalık tüketmemeliler.
Alerji tepkileri arasında şunlar var:
- kızarma
- şişme
- nefes darlığı
Eğer nefes problemi yaşıyorsanız hemen doktora ulaşın. Anaflaksi hayati tehlike oluşturabilen şiddetli bir alerjik reaksiyondur.
Toksisite
Bazı cucurbitacinler onları tüketen insanlar için toksiktirler. Örneğin turşuluk salatalık tüketmek bazı insanlarda hastalık yapabiliyor. Fakat geleneksel salatalık ile böyle bir risk pek olası değil.
Salatalık Nasıl Kullanılabilir?
Dalından koparılan salatalık genelde bir poşet içerisinde bir hafta kadar dayanır ancak bazı türleri daha dayanıklı olabiliyor ve bu nedenle daha uzun sürelerle buzdolabında saklamak da mümkün olabilir.
Dilimlemeden, soymadan ve yemeden önce güzelce yıkamayı unutmamalısınız. Salatalık dilimlendikten sonra genelde hızlı bir şekilde kurur ve bu nedenle onu dilimleyip saklayacaksanız hava almayan bir poşet içerisine koymanız uygun olabilir. Buzlukta saklanabilir veya sirke ile turşusu hazırlanabilir.
Salatalığı salatalarınıza ekleyebilir veya dip sosla birlikte tüketebilirsiniz. Onu yoğurtla karıştırıp güzelce bir cacık hazırlayabilirsiniz. Özellikle baharatlı yemeklerin yanında iyi gider. Her türlü sandviçin içerisine eklenebilir ve üstüne süslemeler eklenerek kanepe gibi sunulabilir.
Salatalık kavun gibi meyvelerle birlikte rondodan geçirilerek de tüketilebilir. İçine salatalık attığınız suları tüketerek susuz kalmayı önleyebilirsiniz. Onu yılın her döneminde çok çeşitli şekilde tüketmek mümkün.