X

Sağlıklı beslenmek de bir takıntı olabilir: Ortoreksiya nedir?

Orthorexia veya orthorexia nervosa, sağlıklı beslenme ile sağlıksız bir takıntı içeren bir yeme bozukluğudur. Diğer yeme bozukluklarının aksine, ortoreksiya, miktar değil, çoğunlukla gıda kalitesi etrafında şekillenir. Anoreksiya veya bulimiyadan farklı olarak, ortoreksiya olan insanlar nadiren kilo vermeye odaklanırlar. Bunun yerine, yiyeceklerinin “saflığı” ile aşırı bir takıntıya ve sağlıklı beslenmenin faydalarına dair bir saplantıya sahiptirler.

Amerikalı hekim Steve Bratman ilk olarak 1997’de “ortoreksi” terimini tanımlamıştır. Terim, Yunanca olan “ortos”tan türetilmiştir.

Ortoreksiyaya ne sebep olur?

Sağlığınız için bir diyete başlayabilirsiniz ancak, bu odaklanma daha aşırı olursa tehlikeli de olabiliyor. Zamanla, bu ortoreksiyaya dönüşebilir. Ortoreksinin kesin nedenleri üzerine yapılan araştırmalar seyrek olmakla birlikte, obsesif kompulsif eğilimler ve eski veya mevcut yeme bozuklukları bilinen bir risktir. Diğer risk faktörleri arasında mükemmeliyetçilik eğilimleri, yüksek kaygı veya kontrol ihtiyacı vardır. 

Bazı çalışmalar, kariyerleri için sağlığa odaklanan bireylerin ortoreksiya geliştirme riskinin daha yüksek olabileceğini bildirmektedir. Sık karşılaşılan örnekler arasında sağlık çalışanları, opera şarkıcıları, bale dansçıları, senfoni orkestrası müzisyenleri ve sporcular yer almaktadır. Risk ayrıca yaşa, cinsiyete, eğitim düzeyine ve sosyoekonomik duruma da bağlı olabilir, ancak sonuçlara varılmadan önce daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.

Ortoreksiya ne kadar yaygındır?

Bazı durumlarda, ortoreksiyayı ve sağlıklı beslenme modelini ayırt etmek zor olabilir.
Bu nedenle ortoreksiyanın ne kadar yaygın olduğunu belirlemek zordur. Çalışmalardaki oranlar %6 ila %90 arasında değişmektedir. Bunun bir kısmı, tanı ölçütlerinin evrensel olarak üzerinde anlaşılmamasıdır. Dahası, kriterler, davranışların kişinin ortoreksiyanın önemli bir parçası olan sosyal, fiziksel veya zihinsel sağlığını olumsuz etkileyip etkilemediğini değerlendirmez. Sağlıklı beslenme hevesi, aşırı kilo kaybı veya arkadaşlarla dışarıda yemek yemeyi reddetme gibi günlük yaşamı olumsuz etkileyen bir saplantıya dönüştüğünde ortoreksiyaya dönüşür. Peki nasıl teşhis edilir?

1. Sağlıklı beslenmeye takıntılı bir şekilde odaklanma

İlk bölüm, abartılı duygusal sıkıntıyı içeren sağlıklı yeme üzerine takıntılı bir odaklanmadır. Bu şunları içerebilir:

  • Davranışlar veya düşünceler: Dürtüsel davranışların veya diyet seçimleriyle zihinsel meşguliyetlerin optimal sağlığı teşvik ettiğine inanılmaktadır.
  • Kendine dayatılan diyet anksiyetesi: Kendine dayatılan diyet kurallarını çiğnemek kaygı, utanç, hastalık korkusu, olumsuz fiziksel duyumlara neden olur.
  • Şiddetli kısıtlamalar: Zamanla artan ve tüm gıda gruplarının ortadan kaldırılmasını ve temizlik, açlık veya her ikisinin eklenmesini içeren diyet kısıtlamaları.

2. Günlük hayatı bozan davranışlar

İkinci bölüm, normal günlük çalışmayı engelleyen kompulsif davranıştır. Bu, aşağıdaki yollardan herhangi biri ile gerçekleşebilir.

  • Tıbbi sorunlar: Yetersiz beslenme, ciddi kilo kaybı veya diğer tıbbi komplikasyonlar, bu tür kompulsif davranışlardan kaynaklanabilecek sağlık koşullarına örnektir.
  • Yaşam tarzında bozulma: Sağlıklı beslenme ile ilgili inanç veya davranışlar nedeniyle kişisel sıkıntı çekilebilir veya zor sosyal/akademik işlevler yaşam tarzında bozulmalara neden olabilir.
  • Duygusal bağımlılık: Beden imajı, öz-değer, kimlik veya memnuniyet, dayatılan aşırı diyet kurallarına uymaya bağlı olabilir.

Ortoreksiyanın üstesinden nasıl gelinir?

Ortoreksiyanın sonuçları diğer yeme bozukluklarından olduğu kadar şiddetli olabilir. Tedavi edilmezse, bir kişinin sağlığında geri dönüşü olmayan hasara yol açabilir.

Ortoreksiyanın üstesinden gelmek için ilk adım varlığını tanımlamaktır. Bu zor olabilir, çünkü bu bozukluğu olan bireylerin sağlıkları, refahları veya sosyal işlevleri üzerindeki olumsuz etkilerinden herhangi birini tanıma olasılığı daha düşüktür. Bir kişi bu olumsuz etkileri tanıyabildiğinde, doktor, psikolog ve diyetisyen içeren multidisipliner bir ekipten yardım alması önerilir.

Son olarak, bilimsel olarak geçerli beslenme bilgileri ile ilgili eğitim, ortoreksiya ile yaşayan insanların yanlış gıda inançlarını anlamalarına, sınırlamalarına ve nihayetinde ortadan kaldırmalarına yardımcı olabilir…

İlginizi çekebilir: Duygusal yeme ile başa çıkmak için 5 öneri

Hanife Kara: Diyetisyen Hanife Kara, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümünden başarıyla mezun oldu. Üniversitede aldığı eğitim süresince birçok kamu ve özel sağlık kuruluşunda uzun dönemli stajlar yaptı. Sağlıklı yaşam ve zihinsel gücün insan vücudu üzerine etkisi kavramları ile yakından ilgili olan Pozitif Diyetisyen; 2018 yılında aldığı eğitim programını başarı ile tamamlayarak, “Yaşam Koçu” unvanını kazanmış ve mesleğine yeni bir boyut katmıştır. Ege Üniversitesi Fitorerapi Yüksek Lisansı ile eğitim hayatı devam etmektedir. Şu an İzmir'de Pozitif Diyetisyen Hanife Kara beslenme ve diyet danışmanlığı merkezinin kurucu diyetisyenidir.

LEGO’dan hem çocukları hem yetişkinleri mutlu edecek en mükemmel yılbaşı hediyeleri

Yeni yıl, soğuk günleri sıcacık bir sevgiyle sarmalayan, neşe ve heyecan dolu büyülü bir dönem. Öyle ki yalnızca taptaze başlangıçların değil; sevdiklerimizi mutlu edecek fırsatların da habercisi. Bu özel dönemi daha da unutulmaz kılmanın ve yılbaşı coşkusunu sevdiklerimizle paylaşmanın en keyifli yollarından biri ise hiç şüphesiz gözlerden kalpler çıkaracak mükemmel yeni yıl hediyeleri. Peki ama gerçek anlamda mükemmel bir hediye bulmak mümkün mü?



Çocukken çok kolay olan hediye seçimi konusu, ne yazık ki yetişkinlikte zor bir hal alabiliyor. O zamanlar en sevdiğimiz karakterin yeni çıkan bir kitabı ya da havalı yeni bir oyuncak, bizi mutlu etmeye yeterdi. Ama büyüdükçe işler biraz karıştı… İhtiyaçlar, istekler, beklentiler, arzular, hepsi değişti, karmaşıklaştı. Haliyle, bir yetişkini ‘gerçekten’ mutlu edebilecek o ‘mükemmel’ hediyeyi bulmak da zorlu bir sanata dönüştü. Ama çözüm, sandığımızdan çok daha yakında olabilir. Belki de oyuna ve yaratıcılığa yeniden kucak açmak, tüm bu karmaşıklığı alıp götürmeye yetebilir. Siz de bu yıl sevdiklerinizi gerçekten heyecanlandıracak bir hediyenin peşine düştüyseniz aradıklarınızı LEGO’da bulabilirsiniz. Çocuklar için olduğu kadar yetişkinler için de oyunun, yaratıcılığın ve rahatlamanın kapılarını aralayan LEGO’da herkese uygun yüzlerce çeşit var:

Estetik ve dekoratif dokunuşları sevenlere özel

Çevrenizde gördüğü her boş duvarı doldurmak için hemen zihninde tasarım yapmaya başlayan ya da boş rafları estetik detaylarla dekore etmeye bayılan sevdikleriniz varsa, onlar için en iyi yılbaşı hediyesi bir LEGO’dan bir sanat eseri, doğadan bir parça veya mimari bir detay olabilir:

  • LEGO® Art Mona Lisa: Dekorasyonun yanı sıra sanat ve tarih meraklısı sevdikleriniz için Mona Lisa’nın 3D versiyonu şahane bir yeni yıl armağanı olabilir. Sevdiklerinizin duvarlarını süsleyerek yaşam alanlarına enerji katacak bu özel hediye, onların yaratıcı duygularını da harekete geçirebilir.
  • LEGO® Icons Yalıçapkını Kuşu: Doğanın dokunuşlarını yaşam alanlarına taşıyacak LEGO® Icons Yalıçapkını Kuşu, canlı renkleriyle sevdiklerinize yılbaşı coşkusunu yansıtırken mutluluktan gözlerinden kalpler çıkartabilir.

Enerjisini doğadan alanlara özel

Doğaya, yeşile, bitkilere düşkün, enerjisini, ilhamını büyüleyici çiçeklerden ve renklerden alan sevdikleriniz için de en mükemmel hediyeler, yine LEGO’da:

  • LEGO® Icons Orkide: Orkidelerin bitkiler aleminde çok özel bir yeri olduğu tartışılmaz. Siz de sevdiklerinize onların sizin için ne kadar özel olduğunu hissettirmek istiyorsanız bu seti kaçırmayın. 5 taban yaprağı ve 2 hava kökü ile gerçekçi bir görünüme sahip bu ikonik orkide setini görenler canlısından ayırmakta zorlanabilirler 🙂
  • LEGO® Icons Erik Çiçeği: Bu set, sevdiklerinize güzel bir kırmızı çiçeği tomurcuktan açmaya ve tam çiçeklenmeye kadar inşa etme fırsatı sunuyor. Üstelik sevdikleriniz bu seti sergilemekten de büyük haz duyacak. Hem şık bir dekor hem de yaratıcı bir yapım süreci, ikisi de bu mükemmel hediyede.

Hız, heyecan ve adrenalin tutkunlarına özel

Hız, şüphesiz ki büyük bir tutku. Özgürlüğüne düşkün, heyecanı seven, teknolojiye ve otomobil dünyasına meraklı herkes için LEGO’da şahane hediyeler bulabilirsiniz:

  • LEGO® Technic Mercedes-Benz G 500 Professional Line: Mercedes-Benz tutkusu olan herkesi heyecanlandıracak, otantik özelliklerle dolu ikonik G Serisi’nden bir model, mükemmel bir yılbaşı hediyesinden çok daha fazlası olabilir. Baştan sona adeta bir mühendislik deneyimi sunan bu modelin sevdiklerinizi çok mutlu edeceği kesin.
  • LEGO® Technic Emirates Team New Zealand AC75 Yat: Maceranın sudaki halini seven ve yelken sporuna da merak duyan sevdiklerinizi mutlu etmek için fazla düşünmenize gerek yok. Aradığınız hediye LEGO Technic Emirates Team New Zealand AC75 Yat. Biraz çılgın, biraz heyecanlı, en çok da kusursuz… Emin olun sevdikleriniz bu seti hem yaparken hem de sergilerken çok keyif alacak.

Sinemaseverlere özel

Beyaz perdenin büyüsüne kapılan sevdiklerinize, onların bu tutkusunu daha da derinleştirecek hediyelerle unutulmaz deneyimler sunabilirsiniz:

  • LEGO® Star Wars™ Millennium Falcon™: Çoğu sinemaseverin gönlünde taht kurmuş en özel serilerden biri hiç şüphesiz ki Star Wars. Star Wars™ Millennium Falcon’un kokpiti, uydu çanağı, topları ve diğer ikonik detaylarıyla sevdikleriniz inşa sürecini tamamlarken kendilerini galaksinin derinliklerinde bir macerada da hissedebilirler.
  • LEGO® Disney™ Genç Aslan Kral Simba: Sevdiklerinizin sinema tutkusunu nostaljik rüzgarlarla buluşturmak isterseniz, aradığınız mükemmel hediye yine LEGO’da. Onları LEGO® Disney™ Genç Aslan Kral Simba ile çocukluk anılarına doğru bir yolculuğa çıkarabilirsiniz.

Oyunculara ve uzay meraklılarına özel

Uzayın sınırsız gizemini merak eden ya da en zorlu oyunları bile tek hamlede geçmeyi başarabilen sevdikleriniz varsa, onlar için de en mükemmel yeni yıl hediyeleri LEGO’da:

  • LEGO® Super Mario™ Super Mario World™: Mario ve Yoshi: Mario, şüphesiz ki hem çocukların hem yetişkinlerin gönlünde büyük yer tutan en ikonik oyunlardan biri. Eğlenceli bir nostaljik tur, keyifli bir oyun deneyimi ya da rahatlatıcı bir aktiviteden çok daha fazlasını sunacak bu set, sevdiklerinize yepyeni bir dünya yaratmak için ilham verebilir.
  • LEGO® Technic NASA Apollo Ay Taşıtı – LRV: Kozmik maceracılar için en şahane hediye: NASA Apollo Ay Taşıtı (LRV) modeli. Sevdiklerinizi yıldızlara götürüp geri getirecek bu özel hediye, bambaşka dünyaların kapısını onlar için aralarken yaratıcı duygularını da harekete geçirebilir.

Bonus: Mırmır Pati ile eğlenceyi geri getirin

LEGO’nun sonsuz olasılıklarla dolu dünyasında en mükemmel hediyeler de eğlence de oyun da bitmez… Mırmır Pati, oyunu her yaştan insan için geri getiriyor ve herkesi yılın bu büyülü zamanını çok daha keyifli geçirmeye davet ediyor.

Mutlu bir yer inşa etmek isteyen herkes için mükemmel hediyeler ve çok daha fazlası LEGO’da. Hemen tıklayın ve sevdiklerinizi mutlu etmeye erkenden başlayın.

*Bu yazı LEGO katkılarıyla hazırlanmıştır.

İlgili Makale