Rol modellerimizden ilham alıp motivasyonumuzu artıralım

Rol modelleriniz kimler? Kimler hayat öyküleriyle ve başarılarıyla size ilham veriyor? Kimler içinizde “O yaptıysa, ben de yapabilirim” hissi uyandırıyor? Rol model terimi ilk defa, 1957 yılında Robert K. Merton tarafından yapılan tıp öğrencilerinin sosyalleşmesi hakkındaki bir araştırmada kullanılmıştır. Merton araştırmasında, bireylerin kendilerini ait olmak istedikleri gruba dahil olan referans grubuyla karşılaştırdıklarını ileri sürmüştür (Merton, Kendall, & Reader, 1957). Merton’ın kullanımından sonra rol model terimi sık sık karşımıza çıkan bir terim haline gelmiştir.

Literatürde rol modelle ilgili birçok tanımlama mevcuttur. Rol model davranışları, kişisel özellikleri veya sahip oldukları bazı özel niteliklerine başkaları tarafından özenilen kişilerdir (Ricer, 1998; Karaoğlu, 2012, Akt. Kabaklı, 2019). Bir başka tanıma göre rol model, “taklit edilen ve onun gibi olunmak istenen” ve “örnek veya değerli olarak algılanan” kişidir (Vescio vd., 2004, Akt. Kabaklı, 2019). Rol modellerimiz yakın çevremizdeki insanlardan ya da hiç tanımadığımız ünlü insanlardan oluşabilir.

Araştırmalara göre rol modeller kişide motivasyonu artırabilir (Lockwood, Jordan, & Kunda, 2002). Ancak bazı araştırmalar, kendimize rol model olarak seçtiğimiz insanların başarılarına ulaşmayı imkansız olarak görmemizin, kendimize olan güvenimizi zedeleyebileceğini öne sürüyor (Finkel & Fitzsimons, 2011). Bunun bize olmaması için kendimizi rol modellerimizle kıyaslamak yerine, onların başarılarını kendimizi motive etmek için kullanmayı tercih etmeliyiz. Rol modeller genelde ikiye ayrılır. Pozitif rol modeller; yani kendimizde de görmek istediğimiz pozitif özelliklere sahip rol modeller ve negatif rol modeller; yani kendimizde görmek istemediğimiz negatif özelliklere sahip rol modeller. Benim burada sadece pozitif rol modellerinden bahsettiğimi belirtmemde fayda var.

Dilerseniz rol modellere sahip olmanın motivasyon artırıcı etkilerinden faydalanmak için, kendinize rol modellerinizden oluşan bir liste hazırlayabilirsiniz. Nasıl mı?

Bir deftere kendinize rol model olarak gördüğünüz en az üç tane ismi yazın.

• Bu isimlerin hangi özellikleri hoşunuza gidiyor?
• Neden onları kendinize rol model olarak seçtiniz?
• Rol modellerinizin hangi özelliklerine sahip olmak istiyorsunuz? Onların disiplinine mi, azmine mi, çalışkanlığına mı sahip olmak isterdiniz?
• Bu rol modellere neden ihtiyaç duyuyorsunuz?

Tüm bu sorulara cevap verin ve daha sonra cevaplarınız üzerinde düşünün. Kendimize rol modellerimizden oluşan bir liste hazırlamak bize hayatın zorluklarıyla başa çıkmamızda ilham verebilir, bizi motive edebilir, kariyerimizde ilerlememize yol açabilir, bu dünyada yalnız olmadığımızı hatırlamamızı sağlayabilir. Rol modelleriniz sayesinde kendinizi ve hayattaki amaçlarınızı daha iyi anlayabilirsiniz. Benim rol modellerim arasında imkansızlıklarla dolu hayatların içine doğmalarına rağmen pes etmemiş ve kendilerini hep daha ileriye, hep daha yukarıya taşıma başarısına ulaşmış insanlar var. Size rol modellerinizden ilham alarak hedeflerinize ulaştığınız günler diliyorum.

2021 yılını “Kendini Sevme ve Hayatı Güzelleştirme Yılı” ilan ettim. Her hafta @ranakutvan kullanıcı isimli Instagram hesabımdan bu konuyla ilgili psikoloji ödevleri paylaşıyorum. Hadi hep beraber kendimizi sevmeye ve dünyayı güzelleştirmeye. Bu arada sizlere bir eğitim haberim var. Zoom üzerinden birebir görüşmeler şeklinde ilerleyen üç haftalık “Öz Sevgi” eğitimimle ilgileniyorsanız bilgi için rsolaker@gmail adresine yazabilirsiniz.

Bu yazının tüm hakları Rana Kutvan’a ve Uplifers’a aittir. İzinsiz ve uygun şekilde referans verilmeksizin kopyalanması, çoğaltılması ve başka mecralarda paylaşılması kesinlikle yasaktır.

Kaynaklar:
Finkel, E. J., & Fitzsimons, G. M. (2011). The effects of social relationships on self-regulation. In K. D. Vohs, & R. F. Baumeister (Eds.), Handbook of self-regulation: Research, theory, and applications (2nd ed.; pp. 390-406). New York: Guilford Press.
Kabaklı, Ç, L. (2019). “Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Rol Model Tercihleri”, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1): 88-110.
Karaoğlu, N. (2012). Tıp Eğitiminde Rol Modellik ve Aile Hekimliği için Önemi. Turkish Journal Of Family.
Medicine and Primary Care (Tjfmpc), 6(2): 30-35.
Lockwood, P., Jordan, C. H., & Kunda, Z. (2002). Motivation by positive or negative role models: regulatory focus determines who will best inspire us. Journal of Personality and Social Psychology, 83, 854–864.
Merton, R. K., Kendall, P. L., & Reader, G. G. (1957). The Student-physician: Introductory studies in medical education. Cambridge: Harvard University Press.
Ricer, R.E. (1998). Defining Preceptor, Mentor, and Role Model. Family Medicine, 30(5): 328.
Vescio, J. A., Crosswhite, J. J. & Wilde, K. (2004). The impact of gendered heroism on adolescent girls and their sport role models, paper presented at the Pre-Olympic Congress, International Congress on Sport Science, Sport Medicine and Physical Education, Thessaloniki.

İlginizi çekebilir: 2021 kendini sevme, dünyayı güzelleştirme yılı olsun mu?