Psikolojik rahatsızlıkları kökünden çözmenin yöntemi: Bilişsel davranışçı terapi

Psikolojik bir rahatsızlık yaşadığımızda, ilaç alarak bundan hemen kurtulabileceğimiz yanılgısına kapılırız. Özellikle depresyon söz konusu olduğunda, hele etrafımızda anti-depresan kullanan birileri varsa, ilaç isimleri de havada uçuşur. Oysa, tıpkı diğer sağlık sorunları gibi, psikolojik sorunlarda da doktor tavsiyesi olmaksızın ilaç kullanmak çok sakıncalı olacağı gibi; sadece ilaç tedavisi ile psikolojik bozuklukların iyileşmesi de mümkün değildir. İlaç kullanmak kişinin mutsuzluk, endişe ve kaygı duygusunun yoğunluğunun azalmasını sağlasa da, kişinin düşünce yapısını değiştirmediği için sıkıntılarda kalıcı çözüm sağlamaz. Bazı kişiler ilaç kullandıkları halde olumsuz duygu durumu yaşamaya devam edebilirler.

Bilişsel davranışçı terapi kişinin düşünce yapısının, algılarının ve olayları yorumlayış şeklinin, duygusal tepkilerini ve davranışlarını belirlediği kuramına dayanır. Bu doğrultuda terapideki amaç, kişinin olumsuz ve işlevsel olmayan düşüncelerini yeniden yapılandırmak ve yerine gerçekçi ve olumlu düşünce şeklini getirmektir. Bu şekilde kişinin duygu ve davranışlarının değişmesi sağlanır.

Bilişsel davranışçı terapi kısa süreli, planlı, yapılandırılmış bir psikoterapi türüdür. Bu terapinin etkinliği bilimsel kanıtlarla desteklenmiştir.

Bilişsel davranışçı terapide ne yapılır?

Kişinin hayatında sorun olarak gördüğü konular belirlenir. Bu sorun alanları, ilişki alanı, sosyal yaşam ve iş yaşamı, ailevi sorunlar olarak değerlendirilebilir. Kişi ile terapistin iş birliği içinde belirledikleri sorunlar doğrultusunda çalışmaya başlanır.

Ne kadar sürer?

Bilişsel davranışçı terapi yapılandırılmış bir terapi türü olduğundan, ilk seanstan itibaren terapinin hedefleri ve amaçları belirlenir. Kişinin öyküsü alındıktan ve sorunlar belirlendikten sonra hedeflere yönelik çalışmaya başlanır.

İlk görüşmeler birer hafta ara ile yapılır, kişi iyi hissetmeye başlayınca görüşmelerin arası açılır. Zamanla görüşmelerin sıklığı azalır. Belli bir değişim ve gelişme sağlandıktan sonra, belirli aralıklarla kontrol görüşmeleri yapılır.

Terapi ne zaman etkisini göstermeye başlar?

İlk görüşmeden itibaren soruna dair farkındalık başlar ve neler yapılacağı belirlenir. Yani iyileşme süreci ilk görüşmede başlar. Birkaç seans sonra kişinin düşüncelerindeki yeniden yapılandırma ile birlikte kişideki duygular değişmeye başlar.

Terapi sürecinde danışan neler yapar?

Bilişsel davranışçı terapinin davranışçı bölümünde kişinin hayatında işlevini bozan davranışların değiştirilmesi için çalışılır. Kişinin uyumsuz davranışları tespit edilir ve yerine uyumlu davranışların konulması için adımlar atılır. Bu amaçla sorunu belirleyebilmek için kişiye ”ev ödevleri” verilir. Bu ev ödevleri üzerinde çalışılarak, danışanın uyumsuz davranışları belirlenmiş olur. Bundan sonraki amaç bu uyumsuz davranışların yerine hangi davranışların konacağının üzerinde çalışmaktır.

Bilişsel davranışçı terapi ile hangi alanlarda çalışılır?

Bilişsel terapinin uygulandığı pek çok psikolojik alan vardır. Depresyon, obsesif- kompulsif bozukluk, kaygı bozuklukları, panik atak, sosyal fobi, hipkondriya (ciddi fiziksel bir hastalığa yakalanmakla ilgili duyulan kaygı) bilişsel davranışçı terapinin çalışma alanlarındandır.

Pek çok bilimsel araştırma, bilişsel davranışçı terapinin psikolojik bozuklukların iyileşmesinde çok etkin bir tedavi yöntemi olduğunu göstermektedir. Sadece ilaç tedavisi ile aşılabilecek bazı durumlar olsa da kişinin düşünce yapısında kalıcı bir değişikliğe gidilmeksizin uygulanan tedaviler, rahatsızlığın tekrarlamasını engellemeyecektir. Dahası bazı kişiler ilaç kullandıkları halde olumsuz duygu durumu yaşamaya devam edebilirler.

Bilişsel davranışçı terapide terapistin amacı kişinin düşünceleri ve inançlarını yeniden yapılandırarak, duygu ve davranışlarında kalıcı bir değişmeye yol açmaktır. Kişinin düşünce sistemindeki değişiklik ve seanslar içinde kendisi ile ilgili fark ettikleri ile kişi bir süre sonra kendi kendisini daha iyi tanır ve sorunlarla daha kolay bir şekilde baş edebilmeye başlar.