Psikolojide umut kavramı: Motivasyonunuzu ve umut seviyenizi yükseltmek için 5 öneri

“Hayatta başınıza gelen zorluklar esnasında, size hayata devam etme gücü veren en temel duygu nedir?” diye sorsam eminim çoğunuzun cevabı umut olur. Evet, insanı harekete geçiren, hedeflerine ulaşması için itici güç görevi gören, her şeyin düzeleceğine dair olan inancımızı körükleyen en önemli duygulardan biri umuttur. Staats ve Stassen’e (1985) göre umut; olumlu gelecek beklentilerinin olumsuz gelecek beklentileri üzerinde hakimiyet kurmasıdır. Umut kişinin dünyaya olan güvenini ve hayatın yaşamaya değer olduğu yönündeki düşüncesini kapsayan bir durumdur (Zournazi, 2004). Umut geleceğe dair pozitif duygu ve beklentiler içinde olmaktır. Psikolojide umut kavramının önde gelen isimlerinden biri olan Snyder ise umudu çok şairane bir şekilde tanımlamıştır; umut zihnin gökkuşağıdır (2002).

Umudun ruhsal ve fiziksel sağlığımız, motivasyon düzeyimiz ve yaşam kalitemiz üzerinde pozitif etkisi vardır. Snyder ve arkadaşları (2002) umut düzeyi yüksek olan üniversite öğrencilerinin üniversiteden mezun olma oranlarının, düşük umut düzeyli üniversite öğrencilerinin mezun olma oranlarından yüksek olduğunu bulmuştur. Bu gibi araştırmaların da bize gösterdiği gibi umut hedeflerimize ulaşmamızda bize yardımcı olan bir duygudur. Umut kendimize olan güvenimizi tazeler ve bize başarma gücü verir. Umut her ne kadar sadece bir duygu olarak düşünülse de, bu kavramın bir de bilişsel boyutu vardır. Önce Bloch (1954-1959) daha sonra da Snyder, umudun biri duygusal, diğeri de bilişsel olmak üzere iki boyuta sahip olduğunu belirlemiştir. Umudun bilişsel boyutu bireyin hedefe yönelik planlar yapması, gerektiği zaman bu planların gözden geçirilmesi, değiştirilmesi ve esnetilmesi için oldukça önemlidir (Karaca & Kandemir, 2016).

Umuda yönelik çalışmalar özellikle pozitif psikolojiyle birlikte artmıştır. Pozitif psikolojiye göre umut kişinin motivasyonunu besleyerek onun davranışlarını etkileme konusunda önemli bir rol oynamaktadır (Kenny ve ark.2010). Umut bir motivasyon kaynağı olmasının yanı sıra fiziksel hastalıkların önlenmesinde, ortaya çıkarılmasında ve tedavisinde de önemli rol oynamaktadır (Irwing, Snyder & Crowson, 1998; Snyder, Irwing & Anderson, 1991).

Peki umut seviyenizi yükseltmek için neler yapabilirsiniz?

Umut günlüğü tutun

Kendinize kırtasiyeciden sevdiğiniz bir defter alın. Defterinize1 ay boyunca hayatınızdaki zorlukları ve bu zorlukların üstesinden nasıl geleceğinize dair olan umutlarınızı yazın.

Umut dolu insanlarla arkadaşlık edin

Mutluluk ve umut seviyemiz biraz da arkadaş çevremizle ilişkilidir. Eğer etrafınız her daim size umutsuzluk aşılayan insanlarla çevriliyse, belki de artık kendinize yeni arkadaşlar bulma zamanı gelmiş demektir. Unutmayın, umut da dahil insan duyguları bulaşıcıdır. Başkalarının umutsuz dünya görüşünü kendi üstünüze almayın.

Umudun bir yaşam tarzı olduğunu iyice özümseyin

Birçok insan için umut, sadece hayatın zorluklarıyla karşılaştıkları zaman kullandıkları gelip geçici, pasif bir duygudur. Oysa umut bundan daha fazlasıdır. Siz umudu hayatınızın her alanında size destek veren bir güç olarak görmeye başladığınızda, umut aktif ve kalıcı bir duygu haline gelecektir. Umudun gücünden sadece zorluklarla karşılaştığınızda faydalanma huyunuzdan vazgeçin ve umut dolu olmayı bir yaşam tarzı haline getirin.

Daha önce başardıklarınızı listeleyin

Kendinizi umutsuz hissettiğiniz zaman benzer konulardaki geçmiş başarılarınızı aklınıza getirin. Diyelim öğrencisiniz ve bir dersten zayıf not aldınız. Daha önceki başarılı notlarınızı hatırlayın. Daha önce yaptıysanız yine yapabilirsiniz.

Umut dolu filmler seyredin

Eğer çevrenizde size umut duygusu aşılayacak kişiler yoksa, filmlerin insana ilham verebilme gücünden yararlanın ve umut dolu filmler seyredin. Umut dolu filmlere örnekler: Forrest Gump, The Pursuit of Happyness ve Akeelah and the Bee.

Hayatından memnun olan insanlar umut düzeyi yüksek insanlardır. Sizlere zihninizdeki gökkuşağının her daim var olduğu günler diliyorum. Bu arada size bir eğitim haberim var. WhatsApp ya da FaceTime üzerinden birebir görüşmeler şeklinde ilerleyen üç haftalık “Öz Sevgi” eğitimimle ilgileniyorsanız bilgi için [email protected] adresine yazabilirsiniz. Hayatı güzelleştirmeyle ilgili psikoloji egzersizlerini ise @ranakutvan Instagram hesabımdan paylaşıyorum.

Bu yazının tüm hakları Rana Kutvan’a ve Uplifers’a aittir. İzinsiz ve uygun şekilde referans verilmeksizin kopyalanması, çoğaltılması ve başka mecralarda paylaşılması kesinlikle yasaktır.

Kaynaklar:
Bloch, Ernst, Umut İlkesi I, (Çev. Tanıl Bora), İletişim Yayınları, İstanbul 2013.
Irving, L. M., Snyder, C. R., & Crowson, J. J., Jr. (1998). Hope and coping with cancer by college women [Üniversiteli kadınlarda umut, ve kanserle başaçıkma]. Journal of Personality, 66(2), 195-214.
Karaca, F., Kandemir, F. (2016). Karaca-Kandemir Umut Ölçeği (KKUÖ). Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9 (2016), ss. 7-34.
Kenny, Maureen E., Walsh-Blair,, Lynn Y. Blustein, David L., Bempechat, Janine, Seltzer, Joanne, “Achievement Motivation Among Urban Adolescents: Work Hope, Autonomy Support, and Achievement-Related Beliefs”, Journal of Vocational Behavior, 77, 2010, ss. 205-121.
Staats, S., & Stassen, M. A. (1985). Hope: An affective cognition. Social Indicators Research, 17, 235–242.
Snyder, C. R., Irving, L. M., & Anderson, J. R. (1991). Hope and Health [Umut ve Sağlık]. C. R. Snyder, & D. R. Forsyth (Ed.), Handbook of social and clinical psychology: The health perspective (Sosyal ve klinik psikoloji el kitabı: Sağlık bakış açısı, s.285-305). Elmsford, NY: Pergamon Press.
Snyder, C. R. (2002). Hope theory: Rainbows in the mind. Psychological Inquiry, 13, 249-275.
Snyder, C.R., Shorey, H.S., Cheavens, J., Pulvers, K.M., Adams, V.H., III, & Wiklund, C. (2002). Hope and academic success in college. Journal of Educational Psychology, 94, 820–826.
Zournazi, M. (2004). Umut değişim için yeni felsefeler (çev. U. Abacı). İstanbul:Literatür.

İlginizi çekebilir: Psikolojik dayanıklılık: Neden bazılarımız zor koşullara daha kolay uyum sağlar?