Polikistik Over Sendromu (PKOS) nedir, nasıl tedavi edilir?

Kadın sağlığı denilince akla gelen ilk konulardan biri olan hormonlar, metabolizmanın işlemesinden üreme sürecine kadar vücutta birçok önemli görevi üstleniyorlar. Çeşitli sebeplerden dolayı ortaya çıkan hormon dengesizlikleri, vücuttaki hormonların düzenli olarak salgılanamaması sonucunda ortaya çıkıyor ve günümüzde birçok kadının yaşadığı sağlık sorunlarının başında geliyor. Bu yazımızda, kadınlarda en sık görülen hormonal bozukluklardan biri olan Polikistik Over Sendromu’ndan bahsedeceğiz.

Polikistik Over Sendromu (PKOS) nedir?

Üreme çağındaki kadınlarda en sık karşılaşılan hormonal bozukluklardan biri olan Polikistik Over Sendromu, her 10 kadından birinde ortaya çıkabiliyor. Yumurtalıklarda meydana gelen küçük ve iyi huylu kistlerin varlığı ile oluşan Polikistik Over Sendromu, kilo artışı, doğurganlığı etkileyen sorunlar, sivilce ve tüylenme gibi farklı problemleri de beraberinde getirebiliyor.

Oluşum sebebi kesin olarak bilinmemekle birlikte genetik kökenli olduğu düşünülen Polikistik Over Sendromu’nun insülin direncine bağlı olarak da ortaya çıkabileceği ve obezite ile tetiklenebildiği de araştırmalar tarafından destekleniyor.

Polikistik Over Sendromu’nun belirtileri nelerdir ve nasıl tanı konulur?

Kişinin kendisinde bu rahatsızlığın varlığının farkına varabilmesi için vücudundaki bazı belirtileri gözlemlemesi gerekir. Adet düzensizliği başta olmak üzere, beklenmedik kanama, tüylenme, yoğun ve geçmeyen sivilceler, yüksek tansiyon, aşırı saç dökülmesi, göğüs ölçülerinde değişiklik, hamile kalamama ya da tekrarlayan düşük (abortus) durumlarında vakit kaybetmeden bir uzmana danışmak izlenmesi gereken en önemli adımdır.

Adet düzensizliği: Düzenli adet döngüsü 21 ile 35 gün arasında değişen bir süreçte kendini tekrarlar. Eğer bu düzen dışında kanamalar meydana geliyor ya da döngünün içerisinde kanama gerçekleşmiyorsa bu durum adet düzensizliği olarak tanımlanır.

Aşırı kilo: Aşırı kilo, birçok sağlık problemine zemin hazırlayabildiği için göz ardı edilmemesi gereken önemli konulardan bir tanesidir; obeziteye sebep olarak insülin direnci üzerinde baskıcı etkiler oluşmasına neden olarak hormonal dengesizlikleri doğurabilir. Polikistik Over Sendromu’nun tanılanmasında ve tedavi sürecinde kilo belirleyici bir faktördür.

Tüylenme artışı (Hirsutizm): Hormon düzensizliğine bağlı olarak ortaya çıkan tüylenme problemi; özellikle kol ve bacaklarda, karın ve sırt bölgesindeki tüylerin artması, kıl köklerinin kalınlaşması, renklerinin koyulaşması olarak tanımlanır. Polikistik Over Sendromu’na sahip kadınlarda sık görülen semptomlardan biridir.

Cilt problemleri: Akne, ergenlik dönemi ile birlikte genç kadınlarda en sık görülen cilt problemlerinden biri olmasına rağmen altında farklı sebepler barındırıyor olabilir. Özellikle uzun süre geçmeyen, ağrılı ve leke bırakan aknelerin sebebi Polikistik Over Sendromu olabilir. Bununla birlikte, kadınların çoğunda görülen bir diğer cilt sorunu olan saç dökülmesi de PKOS’un belirtilerinden biri olabilir. Her insanın dönem dönem saçlarının dökülmesi normal bir durum olsa da uzun süre ve yoğun bir şekilde saç dökülmesinin görülmesi vakit kaybetmeden bir uzmana danışmak için geçerli bir sebeptir.

Radyolojik görüntüler ve hastanın geçmiş öyküsü, PKOS’un tanılanmasında önemli rol oynar. Yukarıdaki şikayetleri deneyimleyen kadınların pelvik veya vajinal ultrasonografi ile yumurtalıkları ve rahimleri incelenir. Ayrıca adet dönemlerinde yapılan kan testi sonucunda hormon düzeyleri ölçülerek FSH ve LH seviyelerine bakılır. Yapılan tüm testler sonucunda kişinin Polikistik Over Sendromu’na sahip olup olmadığı belirlenir.

Polikistik Over Sendromu nasıl tedavi edilir?

Polikistik Over Sendromu’nun tanılanmasının ardından hastaya önerilen ilk tedavi yöntemi, yaşam tarzında değişiklikler yapmasıdır. Aşırı kilo veya obeziteye bağlı olarak ortaya çıkan insülin direncine karşı sağlıklı beslenme ve egzersiz ile hormon seviyelerinin düzenlenmesi hedeflenir.

Düzenli egzersiz, PKOS’un sebep olduğu şikayetlerin giderilmesinde rol oynar; aynı zamanda az yağlı ve şekersiz beslenme ile kan şekeri düşük seviyelerde tutularak insülinin düzenlenmesi sağlanır. Fazla kilolardan kurtulmak, üreme potansiyelini artırır ve ilaçsız tedavi için başarılı olma şansını doğurur.

İlginizi çekebilir: Polikistik over sendromu için 3 beslenme tüyosu

Diğer yandan, yapılan deneysel araştırmalar diyabet ilaçlarının Polikistik Over Sendromu’nun sebep olduğu semptomların giderilmesinde etkili olduğunu ortaya koyar. İnsülin seviyesinin kontrol altında tutulması, tüylenmeyi azaltarak yumurtlama sürecini düzenlediği için PKOS’un tedavisinde başvurulan bir diğer tedavi yöntemidir. Mutlaka bir doktor takibinde testlerin yapılması ve uygun tedavinin bir uzman tarafından belirlenmesi gerekir.

Doğum kontrol hapları, PKOS’a bağlı olan adet düzensizliğinin ve onun yarattığı sorunların ortadan kaldırılması için kullanılan bir başka yöntemdir. Düzenli periyotların oluşması ve aknelerin giderilmesi için iyileştirici etki sağlar. Semptomların yoğunluğuna, kan değerlerine ve ultrason sonuçlarına göre uygun görülen tedavi için gerekli ilaçlar doktor tarafından önerilmelidir.

Doğum kontrol hapları ile tedavinin yetersiz kaldığı noktada, adet düzensizliğinin önüne geçmek ve doğurganlık şansını artırmak için yumurtlamayı uyaran ilaçlar ve hormon iğneleri kullanılabilir.

Tedavi sürecinde, jinekolojik takiplerin devamlılığı, hastanın dengeli ve sağlıklı yaşam tarzını sürdürmesi ve uygulanan tedaviyi aksatmadan doktor kontrolünde devam ettirmesi çok önemlidir. Öte yandan, PKOS’un sebep olduğu semptomların yarattığı psikolojik zorluklarla başa çıkmak için hastanın kendini daha iyi hissetmesine yardımcı olacak meditasyon tekniklerine yönelmesi ve gerektiğinde psikolojik destek alması da uzmanların önerileri arasındadır.

İlginizi çekebilir: Kadınlık hormonları 101: Kadın bedeninde yaşamın her evresinde gerçekleşen hormonal değişimler