Ailem 5 yıl önce İstanbul’dan Muğla’ya taşındı, iki yıldır da Bodrum’da oturuyorlar. Salgın hastalık ülkemize gelip de okullar kapandığında benim de eğitimim yarım kaldı ve bu vesileyle de Mart ayından beri ben de Bodrum’dayım. Geçenlerde ailecek plaja gitmek için hazırlık yapıyorduk. Çantayı hazırlarken plajda ihtiyaç duyduğumuz eşyaların ne kadarının çevre dostu olduğu aklıma takıldı. Ne kadarı plastik, ne kadarı kimyasaldı? Biraz araştırma yapıp fikir edindim ve plajda güzel vakit geçirmek için ihtiyaç duyduğumuz eşyaların sürdürülebilir alternatiflerini sizler için listeledim.
Organik havlu
Plaj havluları, plajda ihtiyaç duyulan bir numaralı eşya olabilir. Ben yanımda her zaman iki tane taşırım; biri kuma veya şezlonga sermek için, diğeri de kurulanmak için. Havlularınızın su emme kapasitesi ve kuruma hızı, içerisindeki naylon oranına bağlıdır. Ne kadar az naylon, o kadar iyi performans. Bu aynı zamanda çevre dostu bir havlu olduğu anlamına da gelir. Plaj havlunuzu seçerken içeriğine dikkatlice bakın ve sentetik malzeme kullanılanlardan uzak durmaya çalışın.
Ben bambu ve keten kumaştan yapılmış iki peştamalım var, birini Bursa’dan almıştım, diğeri Denizli’den hediye geldi. Emiciliği çok yüksek, incecik olduğu için çantada yer kaplamıyor ve çok da hızlı kuruyor. Üstelik %100 doğal ve kompost edilebilir malzemelerden üretilmiş. Peştamal kullanmanın rahatlığına öyle bir alıştım ki artık o kalın, pofuduk havlular bana inanılmaz hantal geliyor.
Plaj çantası
Sıfır atık yaşayan insanlar (mesela ben – bunu söyleyebiliyor olmak gurur verici) pipet gibi en küçük ihtiyaçlarını bile yanlarında taşırlar. Çünkü dışarıdaki alternatifler büyük çoğunlukla plastiktir. Dolayısıyla da tüm bu ıvır zıvırı içine sığdırabilecekleri büyük çantalara ihtiyaç duyarlar.
Plaj çantaları genelde içindekileri ıslanmaktan korumak için (ya da sırf daha şık ve havalı görünsün diye) plastik malzemeden üretilirler. Alternatif olarak bez çantalar kullanabilirsiniz ancak bez çantalar gerçekten suya karşı hiç de dayanıklı değiller. En iyi çözüm hasır çantalar ama gerçekten hasır olanlar, hasır görünümlü sentetik olanlar değil.
Benim çantam (görseldeki) dışı doğal hasır, içi %100 keten kumaş ve askısı güderi olan el yapımı bir çanta. İnanır mısınız, karantinada canı sıkıldığı için annem ördü bunu. O kadar güzel oldu ki şimdi kendine de bir tane yapıyor.
Güneş kremi
Güneş kremlerinde çevrecilik ile ilgili daha önce şu yazımda bahsetmiştim. Deniz ekosisteme zarar vermeyen, mercan resiflerine dost kremler tercih ederseniz cildinizi ve mercanları tek hamlede koruyabilirsiniz. Denize girmeniz şart değil, havuzda yüzseniz de ya da hiç yüzmeseniz bile resif dostu bir krem kullanmazsanız, kanalizasyon sisteminden deniz ve okyanuslara akan kimyasal güneş filtreleri marin hayatı tehdit etmeye devam edecektir. Bu nedenle güneş kreminizi seçerken mineral filtreli ve üzerinde “reef safe, ocean friendly” yazan ürünleri seçmeye çalışın. İçerik listesini iyi okuyun ve özellikle oksibenzon (oxybenzone) ve oktinoksat (octinoxate) içermediğinden emin olun; bu ikisi mercanlara en fazla zarar veren içeriklerdendir.
Şapka
Güneşe karşı beynimizin koruyucu meleği, şapkalarımız! Şahsen benim plaja giderken olmazsa olmaz eşyalarımdan biridir. Zira bir kez güneş çarptı mı günlerce kendime gelemem. Hasır şapkalar zaten görsel olarak plaja çok yakışıyorlar, aynı zamanda da doğal bir malzeme. Bu nedenle plaj şapkanızı da hasır ya da keten gibi doğal bir malzemeden seçerseniz, çevre dostu bir plaj gününe bir adım daha yaklaşmış olursunuz.
Atıştırmalıklar
Eğer siz yazın havalı (ve paralı) “beach”lere gidiyorsanız bunu pek dert etmiyor olabilirsiniz belki ama benim gibi yakında tesis bulumayan ıssız koylarda ya da ücretsiz halk plajlarında vakit geçirmeyi sevenler, plaja giderken yiyecek ve içeceklerini götürmenin gerekliliğini bileceklerdir. Evden çıkmadan önce hazırlanmış sandviçler, meyveler, soğuk su, limonata, kek derken plajda geçen bir gün resmen aile pikniğine döner.
Kendimizden örnek vereyim; denize gitmeden bir gün önce soğuk çay demleriz (16 saat buzdolabında soğur ve demlenir, bu nedenle bir gün önceden hazırlanmış olmalıdır), sandviç ekmeklerimiz ve içine koyacağımız malzemeleri hazırlar ve sızdırmaz yiyecek kaplarına istifleriz. Gideceğimiz an buz çantasına iki buz şişesi ile birlikte ne yemeyi ve içmeyi planlamışsak doldururuz ve akşam yemeğine kadar plajın tadını çıkarırız. Ancak bunu pet şişelerle, karton bardaklarla, plastik çatal kaşıklarla mı yaparız? ASLA! Karantina sürecinde evde kala kala ailemi de kendime benzettim, artık onlar da katlanır bardaklar, cam şişeler, mataralar ve bambu piknik setleri ile piknik sepeti hazırlıyorlar. Denizde yüzen bir poşet veya rüzgarda denize uçmuş karton bir bardak görürseniz, bilin ki o bizden gelmiyor.
Deniz kenarlarında yaklaşık her 50 metrede bir çöp kutusu konur (en azından benim yaşadığım Bodrum’da belediye bu şekilde konumlandırmış). Eğer dikkat ettiyseniz o çöp kutuları genellikle ağzına kadar çöp doludur. Rüzgarla denize uçan çöpler de genellikle çöp kutularının dışına taşmış atıklardır. Atık dağlarına bir yenisini de siz eklemeyin ve tek kullanımlık eşyalar yerine, eve bulaşık götürmeyi göze alarak, sürdürülebilir alternatiflerini tercih edin.
Yüzücü kıyafetleri, mayo ve bikini
Bu bahar neredeyse gezegendeki herkes uzun süre boyunca evinde mahsur kaldı. Bu durum da insanların sıkıntıdan yeni hobiler edinmesine ve yeni şeyler üretmesine vesile oldu. Bunlardan biri de el örgüsü eşyalar. Benim annem bol bol çanta ördü mesela ama her denize gittiğimde görüyorum ki pek çok insan da mayo-bikini örmüş! Sadesinden desenlisine, bu yaz pek çok insanın üzerinde el örgüsü mayo, bikini ve pareo giydiğini gördüm. Kendine örenler de var, örüp satanlar da. Çok otantik ve güzel görünüyorlar gerçekten ve eğer ipliğin içeriğine dikkat edilmişse, çevre dostu bir alternatif oluyorlar.
El örgüsü yüzücü kıyafetleri ile ilgili şöyle bir pürüz var ki, maalesef su emiyorlar. Su emip ağırlaştıkları için de üstte başta sabit durmaları bazen zor olabiliyor! Ancak mayo kumaşına alternatif sadece el örgüsü değil. Geri dönüştürülmüş sentetik materyallerden yüzücü kıyafetleri üreten firmalar da mevcut. Sentetik iplikten yapılmış diye var olan kıyafetlerinizi çöpe atmayın elbette ancak eğer yeni bir tane alacaksanız, bu firmaları tercih edebilirsiniz.
Parmak arası terlik
Neredeyse sadece yazın plajda kullanılan bu plastik parmak arası terlikler aşırı dayanıksızdır ve kullanımı hiç de rahat değildir. Altı ince sünger olduğu için taşlar ve sivri otlar ayağınıza batar, ayağınızı yara yapar ve bir sonraki yaz tatiline kadar parçalanıp çöp olur. Her yıl yenisini almak zorunda kaldığınız bu rahatsız plastik terlikler yerine mantar tabanlı, hasır ya da deri kayışlı terlik ve sandaletleri tercih edebilirsiniz. Çok daha rahat, çok daha dayanıklı ve en önemlisi, çok daha çevre dostudurlar.
Güneş gözlüğü
Tıpkı şapka gibi gözlükler de bizi güneşe karşı koruyan vazgeçilmez aksesuarlarımızdan biridir. Güneş gözlüğünde çevreci olmanın yolu, çerçevesinden geçiyor. Tercihen metal çerçeveler ve çok yaygın olmasa da biyobozunur malzemelerden üretilmiş dış iskelete sahip güneş gözlükleri, plastik olanlara nazaran çok daha çevre dostudur.
Plaj okumaları
Ailecek denize gittiğimiz günler dışında ben bazen sıcaktan bunalır ve başımı alıp kısa bir deniz molası vermeye giderim. Tek olduğum ve uzun süre kalmayacağım için de yiyecekmiş, buz çantasıymış, katlanır şezlongmuş falan hiç taşımaya uğraşmam. Yanıma minimum eşya aldığım o kısa deniz molalarında bile çantamdan asla eksik olmayan yegane eşyam, kitabımdır.
Deniz kenarında kitap/dergi okumak, güneşlenirken vakit geçirmenin (bana kalırsa) en keyifli yoludur. Dergiler plastik ambalajlar içinde satılır ve kağıtları kimyasal işlemlerden geçerek parlak ve ıslanmaz hale getirilir. Bu da onları doğada çözünemeyen atıklar haline getirir. Dergi okuyacaksanız derginin basılı versiyonu yerine elektronik versiyonunu satın alıp e-okuyucunuz ya da tabletinizle okumanızı tavsiye ederim. Böylece plastik ambalaj çöplerinden kurtulmuş olursunuz.
Kitaplar dergiler kadar tehlikeli değiller, dolayısıyla kokusunu içine çekerek gerçek bir kitabı elinizde tutmanızda bir sorun yok. Eğer yaz tatilinde okuyacak eğitici kitaplar arıyorsanız, önceki yazılarımdan birinde 24 ekoloji ve çevre kitabı önerisinde bulunmuştum. İçlerinden biri mutlaka ilginizi çekecektir.
BONUS: Külahta dondurma!
Plajda tüketilmesi en tatlı atıştırmalık şüphesiz ki dondurmadır. Ancak dondurmanızı karton kapta ve plastik kaşık ile yemek yerine yenebilir bir külahta isterseniz, hiç çöp çıkarmadan dondurmanızın tadını çıkarabilirsiniz. Külah plajda ihtiyaç duyabileceğiniz bir eşya değil, biliyorum ama bunu da hatırlatmadan geçmek istemedim.
Hepinize atıksız tatiller!
Kaynak
Going Zero Waste – 10 Eco Friendly Beach Essentials: https://goingzerowaste.com/blog/10-eco-friendly-beach-essentials/
İlginizi çekebilir: Sıfır atık ve minimalizm: Ortak noktaları nelerdir, nerede farklılaşırlar?