Pırasa, soğan, sarımsak gibi bazı sebzeler ile aynı aileye dahil olan bitkilerden bir tanesidir.
Dev bir yeşil soğan gibi görünür ancak daha hafiftir, aroması daha tatlıdır ve piştiğinde daha kremamsı bir dokusu vardır.
Pırasa genellikle yetiştirilen bir sebzedir ancak çeşitli yörelerde doğada kendi kendine yetişen türleri de toplanarak tüketilir.
Doğada bulunan türleri özellikle güçlü aromasından dolayı tercih edilir.
Pırasanın tüm türleri besleyicidir ve sağlığa pek çok faydası olduğu belirtilir.
Pırasa Kaç Kalori, Besin Değeri Nedir?
Pırasanın kalorisi düşük, lif düzeyi yüksektir ve yağ miktarı sıfırdır. Bir kaselik bir porsiyonundaki besin değerleri aşağı yukarı şu şekilde:
- Kalori: 54 kcal
- Protein: 1 g
- Yağ: 0 g
- Karbonhidrat: 13 g
- Lif: 2 g
- Şeker: 4 g
Pırasada bu temel besin değerlerinin yanında K vitamini de bol miktarda bulunur. Buna ek olarak barındırdığı bazı mikrobesinler aşağıdaki şekilde:
- Manganez
- Bakır
- Folat
- Demir
- C Vitamini
- B6 Vitamini
Pırasa besinler bakımından yoğun bir sebzedir. Yani kalorisi düşük olmasına karşın vitaminler ve mineraller bakımından zengindir.
Özellikle provitamin A karotenoidler bakımından çok zengindir ve bu karotenoidler bedende A vitaminine dönüştürülürler. A vitamini görme, bağışıklık sistemi, üreme ve hücre iletişimi için önemlidir. Ayrıca kan pıhtılaşması ve kalp sağlığı için gerekli olan K1 vitamini için de iyi bir kaynaktır.
Sadece bir kasesi bile günlük A ve K vitamini ihtiyacınızın %30’undan fazlasını karşılamaya yardımcı olabilir. Ayrıca folat ve manganez ihtiyacının ise %15’i civarını karşılar. Pırasada bulunan folat kalp hastalıkları komplikasyonlarını azaltabileceği gibi gebelikte de yeterli miktarda tüketilmesi beklenen bir besindir. Ayrıca kalsiyum, demir, potasyum ve çinko da az miktarda olsa da pırasada vardır.
Pırasanın Sağlığa Faydaları Nelerdir?
Faydalı Bitkisel Bileşenler Bakımından Zengindir
Pırasa zengin bir antioksidan kaynağıdır ve özellikle polifenoller ile sülfür bileşenlere bol miktarda sahiptir.
Antioksidanlar hücrelere zarar veren ve diyabet, kanser, kalp hastalıkları gibi hastalıklara katkıda bulunan oksidasyon ile savaşırlar.
Pırasa özellikle kaempferol adı verilen polifenol antioksidan bakımından iyi bir kaynaktır ve bu bileşenin kalp hastalıkları ile bazı kanser türlerine karşı koruma sağladığı belirtiliyor.
Ayrıca iyi bir allicin kaynağıdır ve bu faydalı sülfür bileşeni sarımsağa da mikrop karşıtı, kolesterolü düşüren ve kanser karşıtı özellikler veren maddedir.
İnflamasyonu Azaltabilir ve Kalp Sağlığını İyileştirebilir
Pırasa soğan ve sarımsak ile aynı aileden gelir ve çeşitli çalışmalarda bu aileye ait sebzelerin kalp hastalıkları ve inme riskinde azalma sağlayabildikleri belirtiliyor.
Bu çalışmaların büyük kısmında soğan ve sarımsağın etkilerine göz atılsa da, pırasada da inflamasyonu azalttığı ve kalp hastalıklarına karşı koruma sağladığı belirtilen faydalı bileşenler bulunuyorlar.
Örneğin pırasadaki kaempferolün anti-inflamatuvar özellikleri var. Kaempferol zengini gıdaların daha düşük kalp krizi riski ve kalp hastalıklarına bağlı ölüm ile bağlantısı vardır.
Ayrıca pırasa iyi bir allicin ve thiosülfinatlar kaynağıdır ve bu sülfür bileşenleri kolesterolü, tansiyonu ve kan pıhtılarının oluşumunu engelleyerek kalp sağlığına fayda sağlayabilirler.
Kilo Vermeye Yardımcı Olabilir
Çoğu sebze gibi pırasa da kilo vermeye yardımcı olabilir.
100 gram pişmiş pırasada sadece 31 kalori vardır ve bu nedenle porsiyon başına çok az kalori barındırdığı söylenebilir.
Bunun yanında pırasanın iyi bir su ve lif kaynağı olması, açlığı önlemeye, tokluk hissini arttırmaya ve daha az yemenize yardımcı olabilir.
Ayrıca çözünür lifler bakımından da zengindir ve bu lifler bağırsaklarınızda bir jel haline gelerek açlığı ve iştahı azaltmaya yardımcı olurlar.
Buna ek olarak araştırmalara göre sebzeler bakımından zengin bir beslenme zaman içerisinde kilo vermeye veya kilo alışta azalmaya yardımcı oluyorlar. Beslenmenize pırasa eklemek genel sebze alımınızı arttırarak bu etkinin çoğalmasına katkı sağlayabilir.
Belli Kanser Türlerine Karşı Koruma Sağlayabilir
Pırasa kanserle savaşan çeşitli bileşenlere sahiptir.
Örneğin pırasada bulunan kaempferolün kanser başta olmak üzere kronik hastalıklar bakımından risk azalması ile bağlantılı olduğu belirtiliyor. Test tüpü çalışmalarına göre kaempferol inflamasyonu azaltarak, kanser hücrelerini öldürerek ve bu hücrelerin yayılımına engel olarak kanserle savaşabiliyor.
Pırasa bir sülfür bileşeni olan allicin bakımından da zengin ve bu bileşenin de kanser karşıtı etkileri olduğu düşünülüyor.
Hayvan deneylerine göre selenyum bakımından zengin topraklarda yetiştirilen pırasa türlerinin farelerde kanser oranlarında azalma sağladığı belirtiliyor.
Ayrıca insan deneylerine göre düzenli olarak bu aileye dahil bitkileri tüketenlerde mide kanseri riski, nadiren tüketenlere göre %46 daha düşük. Bu bitkilerin tüketimi kolorektal kanser riskinde azalmayla da bağlantılı görülüyor.
Ancak buradan kesin sonuçlara varmak için daha fazla deney gerekiyor.
Sağlıklı Bir Sindirime Yardımcı Olabilir
Pırasa sindirimi iyileştirebilir.
Çünkü bir çözünür lif kaynağıdır ve ayrıca prebiyotiklere de sahiptir ve bunlar bağırsakları sağlıklı tutmaya yardımcı olurlar.
Bağırsaklardaki bakteriler prebiyotikleri kullanarak asetat, propionat ve butirat gibi kısa zincirli yağ asitleri üretirler. Bunlar inflamasyonu azaltabilir ve bağırsak sağlığını güçlendirebilirler.
Araştırmalara göre prebiyotik zengini bir beslenme bedenin besin emilim miktarlarında da artış sağlayabilir ve bu da genel sağlığa katkı sağlayabilir.
Diğer Potansiyel Faydaları
Pırasa üzerine olan araştırmalar soğan ve sarımsak kadar fazla değil ancak bazı yeni araştırmalara göre başka faydaları da olabilir.
İçerisindeki sülfür bileşenlerinin kan şekeri düzeylerini etkili bir şekilde düşürdüklerine dair çalışmalar mevcut.
Ayrıca bu bileşenler beyni de yaşa bağlı zihinsel gerileme ve hastalıklara karşı koruyabilirler.
Hayvanlar ile yapılan deneylere göre kaempferol maddesi bakteri, virüs ve mantar enfeksiyonlarına karşı koruma sağlayabiliyor.
Pırasanın Sağlığa Zararları Nelerdir?
Pırasa alerjisi nadir görülen bir alerji türü olduğundan karşılaşmak çok olası değildir fakat yine de soğan, sarımsak gibi aynı aileye dahil olan diğer sebzelere karşı bir alerjik tepkiniz varsa, pırasa da benzer sonuçlara sebep olabilir. Bu nedenle bir alerji belirtisi görmeniz durumunda doktorunuza görünmeniz en doğrusu olacaktır.
Pırasa Nasıl Tüketilebilir?
Pırasa beslenmeye eklenebilecek lezzetli, besleyici ve güçlü bir araçtır.
Onu hazırlamak için köklerini ve koyu yeşil uçlarını kesin, sadece beyaz ve açık yeşil kısımlarını kullanın.
Sonrasında bu parçaları boyu boyunca kesin ve akan suda temizleyin, topraktan arındırın.
Bu şekilde çiğ tüketilebilir ancak turşusunu yapmak, haşlamak, kavurmak, fırında pişirmek gibi pek çok yönteme de uygundur.
Çorbalarda, dip soslarında, yahnilerde, salatalarda, kavurmalarda ve patates yemeklerinde güzel bir malzeme olur. Tek başına pişirilerek tüketilmesi de mümkündür.
Çiğ pırasa buzdolabında bir hafta kadar bekleyebilir ve pişmiş pırasa ise iki gün kadar dayanır.
Pırasanın doğada yetişen versiyonlarını alacak olursanız bunların aromalarının çok güçlü olduğunu ve bu nedenle farklı miktarlarda koyulması gerektiğini de unutmayın.
Sonuç Olarak
Pırasa ve onun tüm türleri, sindirimi iyileştirebilecek, kilo vermeye yardımcı olabilecek, inflamasyonları azaltabilecek, kalp hastalıkları ve kanser ile savaşabilecek çeşitli besinlere ve faydalı bileşenlere sahiptirler.
Ayrıca kan şekeri düzeylerini düşürebilir, beyni koruyabilir, enfeksiyonlar ile savaşabilir.
Pırasa sarımsak ve soğan gibi sağlıklı bir beslenmenin en temel unsurlarından bir tanesi olabilir.