Pasif agresif kişilik bozukluğu karşısında nasıl davranmalı?

Yüzümüze söylemediği birtakım sorunları farklı şekillerde dışa vuran, çevresindekileri sessizlikle cezalandıran, üzerine aldığı sorumlulukları yerine getirmeyip sürekli başkalarını suçlayan kişilerle hepimiz aynı sınıflarda bulunmuş, aynı ekipte çalışmışızdır. Bu insanlardaki kişilik bozukluğunun psikiyatrideki karşılığı “pasif-agresif kişilik bozukluğu”dur. Agresif sözcüğü asabiyetle birlikte apaçık bir saldırganlık içerdiği için, bu tanım ilk bakışta anlamsız görünebilir. Oysa bu kişilerde saldırganlık sessiz ve derinden, yani “pasif” olarak ortaya çıktığı için aslında cuk oturduğunu söyleyebiliriz.

Pasif-agresif kişilik bozukluğuna sahip insanları nasıl ayırt edeceğimiz ve onların bu davranışlarıyla nasıl başa çıkabileceğimiz konusundaki ipuçlarını siz Uplifers okurları için araştırdım.

Şekerle kaplanmış düşmanca davranışlar

Mayo Clinic’in tanımına göre pasif-agresyon, olumsuz duyguları açıkça ifade etmekten kaçınma sonucu kişinin söyledikleri ve yaptıklarının farklı olması anlamına geliyor. “Living with the Passive-Aggressive Man” (Pasif-Agresif Adamla Birlikte Yaşamak) kitabının yazarı Dr. Scott Wetzler’a göre ise pasif-agresif davranışlar, şekerle kaplanmış düşmanlıktan ibaret.

Sözgelimi, karşınızdaki kişi size asla sorunun ne olduğunu söylemiyor, hatta bir sorun olduğunu kabul etmiyor. Siz konuyu çözmeye ya da kişiyle bağlantı kurmaya çalıştıkça kendini geri çekiyor, sessiz kalıyor ya da sürekli olarak kinaye ve eleştiri içeren ifadeler kullanıyor. Takım çalışmasının kendine düşen kısmını geciktirerek ya da hiç yapmayarak ekibi adeta sabote ediyor. Üstüne üstlük en ufak bir eleştiriye katlanamıyor, kendine güvensiz olduğu için kolayca küsüyor. En önemlisi, başkaları için hep çok şey yaptığını ve asla karşılık almadığını düşünüyor.

Bu özellikler size tanıdık geldiyse, hayatınızda bir pasif-agresif karakter olabilir. Gelelim bu tür davranışlarla başa çıkma; kendimizi ve özellikle iş ortamında ekibin geri kalanını bundan en az zararla kurtarmak için izlenecek yollara…

Pasif-Agresif kişilere nasıl yaklaşmalı?

• Sakin olun ve fevri davranışlardan, ani duygu patlamalarından kaçınmaya çalışın. Karşınızdaki insanın bilerek böyle davranmıyor olabileceğini ve kendisine çıkışıldığında daha çok kabuğuna çekilebileceğini göz önünde bulundurun.

• Kişinin kendini güvende hissettiği bir ortam yaratın; konuşmaktan çekinmeyeceği şekilde davranın. Sorunları ötelemek ya da üstünü örtmektense söylemesinin herkes için daha iyi olacağını ona hissettirin ve söylediklerini can kulağıyla dinleyin.

• Öncelikle davranışı tanımlayın. Yukarıda sayılan özelliklerin hangilerini sıkça gözlemlediğinize dikkat edin, notlar alın ve bunlarla, meydana geldikçe yüzleşmeye çalışın. Çözümü ertelemek, başkalarının da etkilenmesine ya da olayın büyümesine neden olmaktan başka bir işe yaramayacaktır.

• Geri bildirimlerin üslubu konusunda dikkatli davranın. Birinin “sürekli gecikmesinden” bahsetmek yerine, geçen ay kaç gün zamanında ve kaç gün geç geldiğini, bunların ne gibi problemlere sebep olduğunu usturuplu bir dille açıklayın. Suçlayıcı “sen” dili yerine, birleştirici “biz” dili kullanmaya odaklanın.

• Ceza vermekten kaçının. Karşınızdakine kendini suçlu hissettirme gibi taktikler işe yaramayacaktır. Sadece, yaptığı (ya da yapmadığı) şeyin sonucundan onu sorumlu tuttuğunuzu hissettirin. Örneğin, bir işi düzgü yapmadığını düşünüyorsanız ona kızıp, sonra da onun yerine işi siz yapmayın.

• Standartlarınızı belirleyerek iletişime geçin. Pasif-agresif kişilik bozukluğuna sahip kişi, yapıcı eleştirilerinizi dahi “standardınızın çok yüksek olduğu” gerekçesiyle kabullenmeme yoluna gidebilir. Bunu engellemek için, ondan beklentilerinizi açıkça ortaya koymalı, sorumluluk sınırlarını çizmiş olmalısınız.

Pasif-agresif kişilik bozukluğuna sahip insanlarla iletişime geçerken, davranışlarının sebep ve sonuçlarını bilmeyebileceklerini göz önünde bulundurmak önemli. Kişiliklerinin bu yönünü inkar etmeleri ya da basitçe, farkında bile olmamaları olası. Belli bir farkındalığa ulaşıldığında, yani kişi ne istediğinin, ne söylediğinin ve yaptığının bilincinde olduğunda pasif-agresiflikten çıkmış demektir.

Kaynak

Mind Tools 
Mayo Clinic  
Huffington Post 
Kigem