X

Paketlerdeki 3 önemli kavram: Bozunur, biyobozunur ve kompost edilebilir

Modern toplumlarda yaşayan modern insanlar olarak günlük yaşantımızda hepimiz bir şeyler satın alıyor, tüketiyoruz. Tüketim ürünlerinin çoğunun içeriğinde ya da ambalajında ise plastik bulunuyor. Poşet, ambalaj ya da karton bardak gibi bir tek kullanımlık plastiğin ortalama kullanım ömrü 12 dakikadır ancak doğada yok olması neredeyse bin yıl kadar sürer. Her yıl dünya çapında 500 milyar plastik torba üretildiğini ve bu torbaların bin yıl boyunca ortadan kaybolmayacaklarını düşündüğümüzde, günümüzde plastik atıkların neden bu kadar ciddi bir tehdit haline geldiklerini daha iyi anlayabileceğimizi sanıyorum. Üstelik verdiğim bu örnek sadece plastik torbalar için geçerli. Bunun kâğıt bardağı var, polyester kıyafetleri var, plastik pipeti var, gıda ambalajı var… 

Plastik atık sorunu ile ilgili toplumda çevre hassasiyeti artışı, tüketicilerin tüketim tercihlerini de değiştirdi. Daha çevre dostu bir tüketim yöntemini benimseyen anlayış, firmaların kendilerine çekidüzen vermesini ve tüketicilerin taleplerine uygun ürünler sunmalarını sağlıyor. Firmalar bu sorununun çözümü için doğada çözünen alternatif paketleme yöntemleri geliştirerek çevreye duyarlı tüketicileri kaybetmemeye çalışıyorlar. İşte bu noktada kafalar biraz karışıyor çünkü tüketiciler olarak bizlerin karşısına üç farklı kavram çıkıyor:

  • Bozunur (Degradable)
  • Biyobozunur (Biodegradable)
  • Kompost Edilebilir (Compostable)

Üçü de nitelediği malzemenin doğada kendiliğinden parçalanıp yok olduğu anlamına geliyor ama elbette üçü de birbirinden farklı (yoksa zaten farklı isimler verilmezdi). Peki ama aralarındaki farklar neler? Hangisi daha iyi, daha zararsız? 

Bozunur (Degradable)

Bu kelimeyi genellikle “Doğada çözünür” ve “çevre dostu” plastik ambalajların üzerinde görürüz. Bozunur demek, daha küçük parçalara ayrılır demektir ama daha küçük plastiklerin doğaya zarar vermediğini kim söyledi? Bozunur / Çözünür ibaresi bulunan plastikler bütün halde kalmaz ve bu nedenle de hayvanların vücuduna takılıp onların hareketini kısıtlamaz ya da nefes almalarına engel olmazlar ama mikroplastikler haline gelerek varlıklarını sürdürürler. Kısacası doğada yok olmazlar, sadece boyut değiştirirler.

İlginizi çekebilir: Plastik kirliliğinin başrol oyuncusu: Mikroplastikler

Bozunur naylon poşetler ve plastik ambalajlar, bozunur olmayanlar ile aynı malzemelerden üretilirler. Sadece ek olarak, güneş ışığına ve ısıya maruz kaldığında parçalanmasını sağlayacak kimyasallar ve ağır metaller içerirler. Bu şekilde üretilmiş plastik gereçler parçalandığında tüm bu kimyasallar, ağır metaller ve mikroplastikler toprağa, denizlere, içme sularına karışır. 

Bozunur gereçler nihayetinde plastik oldukları ve toksik kimyasallar içerdikleri için toprağa, suya ya da kompost kovasına atılmamalıdır. Bozunur özellikteki bir materyalden kurtulmanın en sağlıklı yolu, geri dönüşüme kazandırmak olacaktır.

İlginizi çekebilir: Atıkları değerlendirmenin iki farklı yolu: Geri dönüşüm ve ileri dönüşüm

Biyobozunur (Biodegradable)

Biyobozunur’un Bozunur’dan farkı, üretiminde petrol türevlerinin yanı sıra selüloz, yün, deri gibi bitkisel veya hayvansal içerikli malzemelerin de kullanılıyor olmasıdır. Var olan petrol türevleri de doğada diğerlerine göre daha hızlı parçalanan polikaprolakton, polyester ve polilaktik asit gibi plastiklerdir. Bu malzemeleri bozan şey kimyasallar değil mikroorganizmalardır ya da bu mikroorganizmalardan elde edilen enzimlerdir. Bozunma süreci biyolojik olduğu için de adına Biyobozunur denir.

Biyobozunur, bozunur gereçlerden daha çevre dostudur, özellikle de parçalanmak için toksik kimyasallar ya da ağır metaller içermedikleri için. Fakat doğru bir atık yönetimi uygulanmadığında çok daha zarar verici olabilirler. Biyobozunur bir malzemenin içeriğinde plastik kadar organik maddeler de yer alır. Bu nedenle, organik atıkların atık sahalarında yarattığı tehlikenin aynısı biyobozunur materyaller için de geçerlidir. Güneş ışığı ve yüksek sıcaklık altında, sera gazı etkisi karbondioksitten 21 kat daha fazla olan metan gazı açığa çıkarırlar. 

Biyobozunur araç ve gereçlerin atık yönetimini doğru uygulamak naylon poşetlerden bile daha zorlayıcı olabilir. Çünkü içinde plastik olduğu için kompost kovasına atılamaz ya da toprağa gömülemezler ama içinde organik materyaller olduğu için de genel atık sahalarında metan gazı salınımı riski yaratırlar. Bu nedenle biyobozunur gereçler mutlaka geri dönüşüm tesislerinde ayrıştırılmalıdırlar.

İlginizi çekebilir: Sıfır Atık Rehberi 5: Kompost hakkında her şey

Kompost Edilebilir (Compostable)

Günümüzde var olan en çevre dostu materyaller, kompost edilebilir olanlardır. Çünkü bu materyaller plastik ya da başka bir sentetik petrol türevi içermezler. Sadece bitkisel ve/veya hayvansal kaynaklı hammaddelerden üretilirler. Bu da kompost edilebilir materyalleri doğada kendiliğinden çözünen ve çözünürken kimyasal ve toksik atık açığa çıkarmayan bir malzeme haline getirir.

Kompost edilebilir gereçlerin atık yönetimi de çok daha kolaydır. Kompost edilebilir atıklardan kurtulmak için onların yakılması ya da bin bir zahmetle geri dönüştürülmesi gerekmez. Adı üstünde, bu atıklar kompost edilebilir! Kompost kovasına atılarak veya toprağa gömülerek yok edilmeleri mümkündür. Hatta çözündüklerinde gübre görevi görüp toprağı besledikleri için doğaya faydaları bile vardır.

Kompost edilebilir materyaller de nihayetinde organik atık sınıfına girerler. Dolayısıyla genel atık sahalarına atıldıklarında metan salınımı riski oluştururlar. Bu nedenle kompost edilebilir atıklar asla genel atık kutularına atılmamalı, mutlaka kompost edilerek toprakla buluşturulmalıdırlar.

Kaynaklar

Ioanna Kyrikou and Demetres Briassoulis. Biodegradation of Agricultural Plastic Films: A Critical Review. Journal of Polymers and the Environment, Volume 15, pages 125–150 (2007).
Our Good Brands – What Is The Difference Between Degradable vs. Biodegradable vs. Compostable?Green Living Zone – Difference Between Degradable, Biodegradable And Compostable

Çağla Lotinac Akman: AgeSA'da birikim ve güvence danışmanı ve çevre aktivisti. Hafta içi 9-5 danışanlarına finansal danışmanlık vererek insanları daha varlıklı hale getirmek, hafta sonu da deniz kenarında sabah koşusu yapıp koşarken kumlardaki çöpleri toplayıp ayrıştırmak en büyük hobileri arasında. Uplifers'ta 2018'den beri çevre kirliliği, sıfır atık, gezegen dostu yaşam, koşu, kişisel finans ve bütçeleme konularında yazılar hazırlamakta, gezegenimiz için farkındalık yaratmayı ve finansal okur yazarlığı arttırmayı hedeflemektedir. Kendisine ulaşmak ve ücretsiz finansal danışmanlık almak için: (0530)-767-24-64.

LEGO’dan hem çocukları hem yetişkinleri mutlu edecek en mükemmel yılbaşı hediyeleri

Yeni yıl, soğuk günleri sıcacık bir sevgiyle sarmalayan, neşe ve heyecan dolu büyülü bir dönem. Öyle ki yalnızca taptaze başlangıçların değil; sevdiklerimizi mutlu edecek fırsatların da habercisi. Bu özel dönemi daha da unutulmaz kılmanın ve yılbaşı coşkusunu sevdiklerimizle paylaşmanın en keyifli yollarından biri ise hiç şüphesiz gözlerden kalpler çıkaracak mükemmel yeni yıl hediyeleri. Peki ama gerçek anlamda mükemmel bir hediye bulmak mümkün mü?



Çocukken çok kolay olan hediye seçimi konusu, ne yazık ki yetişkinlikte zor bir hal alabiliyor. O zamanlar en sevdiğimiz karakterin yeni çıkan bir kitabı ya da havalı yeni bir oyuncak, bizi mutlu etmeye yeterdi. Ama büyüdükçe işler biraz karıştı… İhtiyaçlar, istekler, beklentiler, arzular, hepsi değişti, karmaşıklaştı. Haliyle, bir yetişkini ‘gerçekten’ mutlu edebilecek o ‘mükemmel’ hediyeyi bulmak da zorlu bir sanata dönüştü. Ama çözüm, sandığımızdan çok daha yakında olabilir. Belki de oyuna ve yaratıcılığa yeniden kucak açmak, tüm bu karmaşıklığı alıp götürmeye yetebilir. Siz de bu yıl sevdiklerinizi gerçekten heyecanlandıracak bir hediyenin peşine düştüyseniz aradıklarınızı LEGO’da bulabilirsiniz. Çocuklar için olduğu kadar yetişkinler için de oyunun, yaratıcılığın ve rahatlamanın kapılarını aralayan LEGO’da herkese uygun yüzlerce çeşit var:

Estetik ve dekoratif dokunuşları sevenlere özel

Çevrenizde gördüğü her boş duvarı doldurmak için hemen zihninde tasarım yapmaya başlayan ya da boş rafları estetik detaylarla dekore etmeye bayılan sevdikleriniz varsa, onlar için en iyi yılbaşı hediyesi bir LEGO’dan bir sanat eseri, doğadan bir parça veya mimari bir detay olabilir:

  • LEGO® Art Mona Lisa: Dekorasyonun yanı sıra sanat ve tarih meraklısı sevdikleriniz için Mona Lisa’nın 3D versiyonu şahane bir yeni yıl armağanı olabilir. Sevdiklerinizin duvarlarını süsleyerek yaşam alanlarına enerji katacak bu özel hediye, onların yaratıcı duygularını da harekete geçirebilir.
  • LEGO® Icons Yalıçapkını Kuşu: Doğanın dokunuşlarını yaşam alanlarına taşıyacak LEGO® Icons Yalıçapkını Kuşu, canlı renkleriyle sevdiklerinize yılbaşı coşkusunu yansıtırken mutluluktan gözlerinden kalpler çıkartabilir.

Enerjisini doğadan alanlara özel

Doğaya, yeşile, bitkilere düşkün, enerjisini, ilhamını büyüleyici çiçeklerden ve renklerden alan sevdikleriniz için de en mükemmel hediyeler, yine LEGO’da:

  • LEGO® Icons Orkide: Orkidelerin bitkiler aleminde çok özel bir yeri olduğu tartışılmaz. Siz de sevdiklerinize onların sizin için ne kadar özel olduğunu hissettirmek istiyorsanız bu seti kaçırmayın. 5 taban yaprağı ve 2 hava kökü ile gerçekçi bir görünüme sahip bu ikonik orkide setini görenler canlısından ayırmakta zorlanabilirler 🙂
  • LEGO® Icons Erik Çiçeği: Bu set, sevdiklerinize güzel bir kırmızı çiçeği tomurcuktan açmaya ve tam çiçeklenmeye kadar inşa etme fırsatı sunuyor. Üstelik sevdikleriniz bu seti sergilemekten de büyük haz duyacak. Hem şık bir dekor hem de yaratıcı bir yapım süreci, ikisi de bu mükemmel hediyede.

Hız, heyecan ve adrenalin tutkunlarına özel

Hız, şüphesiz ki büyük bir tutku. Özgürlüğüne düşkün, heyecanı seven, teknolojiye ve otomobil dünyasına meraklı herkes için LEGO’da şahane hediyeler bulabilirsiniz:

  • LEGO® Technic Mercedes-Benz G 500 Professional Line: Mercedes-Benz tutkusu olan herkesi heyecanlandıracak, otantik özelliklerle dolu ikonik G Serisi’nden bir model, mükemmel bir yılbaşı hediyesinden çok daha fazlası olabilir. Baştan sona adeta bir mühendislik deneyimi sunan bu modelin sevdiklerinizi çok mutlu edeceği kesin.
  • LEGO® Technic Emirates Team New Zealand AC75 Yat: Maceranın sudaki halini seven ve yelken sporuna da merak duyan sevdiklerinizi mutlu etmek için fazla düşünmenize gerek yok. Aradığınız hediye LEGO Technic Emirates Team New Zealand AC75 Yat. Biraz çılgın, biraz heyecanlı, en çok da kusursuz… Emin olun sevdikleriniz bu seti hem yaparken hem de sergilerken çok keyif alacak.

Sinemaseverlere özel

Beyaz perdenin büyüsüne kapılan sevdiklerinize, onların bu tutkusunu daha da derinleştirecek hediyelerle unutulmaz deneyimler sunabilirsiniz:

  • LEGO® Star Wars™ Millennium Falcon™: Çoğu sinemaseverin gönlünde taht kurmuş en özel serilerden biri hiç şüphesiz ki Star Wars. Star Wars™ Millennium Falcon’un kokpiti, uydu çanağı, topları ve diğer ikonik detaylarıyla sevdikleriniz inşa sürecini tamamlarken kendilerini galaksinin derinliklerinde bir macerada da hissedebilirler.
  • LEGO® Disney™ Genç Aslan Kral Simba: Sevdiklerinizin sinema tutkusunu nostaljik rüzgarlarla buluşturmak isterseniz, aradığınız mükemmel hediye yine LEGO’da. Onları LEGO® Disney™ Genç Aslan Kral Simba ile çocukluk anılarına doğru bir yolculuğa çıkarabilirsiniz.

Oyunculara ve uzay meraklılarına özel

Uzayın sınırsız gizemini merak eden ya da en zorlu oyunları bile tek hamlede geçmeyi başarabilen sevdikleriniz varsa, onlar için de en mükemmel yeni yıl hediyeleri LEGO’da:

  • LEGO® Super Mario™ Super Mario World™: Mario ve Yoshi: Mario, şüphesiz ki hem çocukların hem yetişkinlerin gönlünde büyük yer tutan en ikonik oyunlardan biri. Eğlenceli bir nostaljik tur, keyifli bir oyun deneyimi ya da rahatlatıcı bir aktiviteden çok daha fazlasını sunacak bu set, sevdiklerinize yepyeni bir dünya yaratmak için ilham verebilir.
  • LEGO® Technic NASA Apollo Ay Taşıtı – LRV: Kozmik maceracılar için en şahane hediye: NASA Apollo Ay Taşıtı (LRV) modeli. Sevdiklerinizi yıldızlara götürüp geri getirecek bu özel hediye, bambaşka dünyaların kapısını onlar için aralarken yaratıcı duygularını da harekete geçirebilir.

Bonus: Mırmır Pati ile eğlenceyi geri getirin

LEGO’nun sonsuz olasılıklarla dolu dünyasında en mükemmel hediyeler de eğlence de oyun da bitmez… Mırmır Pati, oyunu her yaştan insan için geri getiriyor ve herkesi yılın bu büyülü zamanını çok daha keyifli geçirmeye davet ediyor.

Mutlu bir yer inşa etmek isteyen herkes için mükemmel hediyeler ve çok daha fazlası LEGO’da. Hemen tıklayın ve sevdiklerinizi mutlu etmeye erkenden başlayın.

*Bu yazı LEGO katkılarıyla hazırlanmıştır.

İlgili Makale