Özür dileme sanatının incelikleri: Yerinde ve zamanında özür dilemek

Özür dilemek hakkında ne düşünüyorsunuz? Biri size karşı hatalı bir davranış sergilediğinde o kişinin sizden özür dilemesini istiyorsunuz ama ya siz hata yaptığınızda, rahatsız olmadan özür dileyebiliyor musunuz? Çoğu insan yaptığı bir hata yüzünden özür dilemekten kaçınıyor. Özür dileme eyleminin kendilerini pasif bir duruma düşüreceğinden çekindikleri için, hayatlarını özür dilemeyi reddeden bir tavırla yaşıyorlar. Bu tip insanlar ne hata yaparlarsa yapsınlar özür dilemiyorlar, özür dilemenin “zayıflık” olduğunu sanıyorlar.

Oysa özür dilemek hem özür dileyende, hem de özür dilenen kişide pozitif etkiler yaratan bir eylem. Örneğin yapılan bazı araştırmalara göre özür dilemenin, özür dilenen kişinin sağlığı üzerinde olumlu etkileri var. British Columbia Üniversitesi tarafından yapılan bir araştırma, bizi sinirlendiren bir insanın bizden samimi bir şekilde özür dilemesinin tansiyonu normal bir seviyeye getirdiğini ortaya çıkarmış (Anderson ve ark.2006). Dilenen özür sayesinde bozuk olan ilişkilerin düzelmesi, özür dileyenin hissettiği suçluluk duygusundan kurtulması da özür dilemenin, özür dileyen kişi üzerindeki pozitif etkilerinden bazıları.

Yine özür dilemenin içinde bulunduğumuz toplumları daha barışçıl hale getiren bir yapısı da var. Bir kişinin sizi üzecek bir davranışta bulunduğunu düşünün. O kişiye, davranışının sizi incittiğini söylemenize rağmen, söz konusu kişi sizden özür dilemedikçe siz onu bir tehdit unsuru olarak göreceksiniz. Oysa özür dilese, ona karşı duyduğunuz kırgınlık da, aranızdaki ilişki de büyük bir ihtimalle tamir olacak ve kendinizi daha iyi hissedeceksiniz.

Özür dilemek “yaptığım hatanın seni incittiğinin, kırdığının farkındayım” demektir, özür dilemek, özür dilediğimiz kişinin varlığına saygı duymaktır. Tam dersi özür dilememek de ‘senin düşüncelerinin, varlığının, duygularının benim için zerre kadar önemi yok”demektir. Bu davranış özür dilenmesi gereken insanı daha da kıran, inciten ve nefret tohumları eken bir davranıştır.

Evet özür dilemek önemlidir ancak her konuda olduğu gibi özür dileme eyleminde de bir denge olmalı. Bazı insanlar hatalı davrandıkları zaman bile özür dilemekten kaçmakta, bazı insanlar da hata yapsınlar veya yapmasınlar hayatlarını durmadan özür dileyen bir şekilde geçirmektedirler. Anlayacağınız bu insanlar adeta varlıkları için özür diler gibi yaşamaktadırlar. Ben burada gerçek anlamda bir hata yaptığımızda ya da birinin kalbini kırdığımızda dilenen samimi özürlerden bahsediyorum.

Bu arada dilenen özürün samimi olmasının da çok önemli olduğunu belirtmekte fayda var. Diyelim birini kıracak bir davranışta bulundunuz. Eğer dilediğiniz özür sırf karşı taraf artık bu konudan bahsetmesin diye öylesine dilenen bir özürse sizin kırıcı davranışınızı tekrar etme olasılığınız yüksektir. Özür dilediğiniz zaman bunu içselleştirin. Karşı tarafın neden sizden bir özür beklediğini iyice anlamaya çalışın. Kendinizi onun yerine koyup bir düşünün. Siz onun yerinde olsaydınız siz de bir özür bekler miydiniz?

Bazen karşımızdaki kişinin çok hassas olduğunu düşünüp özür dilenecek bir durum olmadığını düşünebiliriz. Bu tip durumlarda en iyi yöntem kırıcı davranış sergilediğimiz insanın duygularına saygı duyup ondan özür dilemektir. Kaba davranışlar sergilemek maalesef dünyada yükselen bir trend haline gelmiş durumda. Yaptığımız hatalar için özür dilemeyi reddettiğimiz zaman, kabalığın bir parçası oluyoruz. Bunun yerine gelin kendimizi yerinde dilenen özürün zarif kollarına bırakalım. Bu hem bize, hem özür dilediğimiz insana, hem de dünyaya iyi gelecek inanın.

Bu arada size bir eğitim haberim var. WhatsApp ya da FaceTime üzerinden bire bir görüşmeler şeklinde ilerleyen üç haftalık Öz Sevgi eğitimimle ilgileniyorsanız bilgi için rsolaker@gmail adresine yazabilirsiniz.Psikoloji ile ilgili egzersizler paylaştığım Instagram hesabım ise @ranakutvan.

Bu yazının tüm hakları Rana Kutvan’a ve Uplifers’a aittir. İzinsiz ve uygun şekilde referans verilmeksizin kopyalanması, çoğaltılması ve başka mecralarda paylaşılması kesinlikle yasaktır.

Kaynaklar:
Anderson JC1, Linden W, Habra ME. Influence of apologies and trait hostility on recovery from anger. J. Behav Med. 2006 Aug;29(4):347-58. Epub 2006 Jul 15.

İlginizi çekebilir: Unutulan ama hep hatırlanması gereken bir değer: Merhamet