Öz şefkatin sağlığımız üzerindeki etkileri

Sizce günümüz dünyasının en büyük sorunlarından biri şefkatsizlik değil mi? Şefkat neredeyse unuttuğumuz bir duygu haline gelmek üzere. Dünya hayvanlara, insanlara, ve doğaya karşı şefkatsiz bir tutum sergileyenlerle dolu. Durum böyleyken öz şefkatten bahsetmek gereksiz bir eylem gibi gözükse de, aslında dış dünyaya vereceğimiz şefkatin kendimize verdiğimiz şefkatle çok yakın bir ilişkisi vardır. Kendimize vereceğimiz şefkat, dünyadaki şefkatin çoğalmasına katkıda bulunabilir dahası öz şefkat sağlığımıza iyi gelebilir.

Öz şefkat, zihnin yapısını inceleyen ilk insanlardan biri olduğu için kimileri tarafından dünyanın ilk psikoloğu olarak görülen Buda’nın öğretisi Budizm’de yer alan bir kavramdır. Doğu dünyasında binlerce senedir tartışılan öz şefkat kavramı, psikoloji literatürüne yakın zamanda Amerikalı psikolog Kristin Neff’in öz şefkatin yapısını anlatan iki makale yayınlamasıyla girmiştir. Peki öz şefkatin fiziksel ve ruhsal sağlığımız üzerindeki etkileri nedir?

Homan ve Sirois tarafından yapılan bir araştırmada öz-şefkat, algılanan stres, sağlık davranışları ve kapsamlı bir fiziksel sağlık indeksi arasındaki ilişki test edilmiştir. 176 kişiden oluşan katılımcılar, Amazon Mechanical Turk‘te yayınlanan çevrimiçi bir anketi tamamlamışlardır. Elde edilen sonuçlara göre öz şefkat fiziksel sağlık üzerinde dolaylı bir etkiye sahiptir. Araştırma kişinin kusurlarına ve başarısızlıklarına karşı nazik, kabul edici ve farkındalıklı bir duruş sergilemesinin stresi azaltmak ve sağlık davranışlarını geliştirmek için faydaları olabileceğini öne sürmektedir. Phillips ve Hine (2019) tarafından yapılmış bir araştırmanın sonuçları da öz şefkatin fiziksel sağlık üzerindeki pozitif etkilerini ortaya çıkarmıştır.

Öz şefkat kişinin kendine fiziksel ve ruhsal olarak daha iyi bakmasına yol açabileceği için, kişinin daha sağlıklı bir hayat sürmesini sağlayabilir. Yüksek düzeyde öz şefkate sahip bireyler, daha sonra fiziksel sağlığa olumlu etkisi olabilecek, bir dizi sağlığı geliştirici davranışlarda bulunma eğilimindedir (Rahimi-Ardabili ve diğerleri, 2018; Sirois ve Hirsch, 2019). Neff et al. (2005), yüksek düzeyde öz şefkatli öğrencilerin, düşük sınav notlarıyla başa çıkmak için uyumsuz, kaçınma odaklı stratejiler kullanmak yerine, duygu odaklı kabul, olumlu yeniden yorumlama ve olumsuz duyguları dışa vurma stratejilerini kullanma eğiliminde olduklarını bulmuşlardır. İnsanların stresli yaşam olaylarıyla etkili bir şekilde başa çıkma derecesi, öznel iyi oluşlarının birincil belirleyicisidir. Bazı araştırmaların da gösterdiği gibi öz şefkat stres seviyemizi aşağı çekmekte de bize yardımcı olmaktadır. Öz şefkat seviyesi düşük insanlar stresle karşı karşıya kaldıklarında durumun olumsuzluğu üzerinde odaklanmaya eğilimlidirler (Allen ve Leary, 2010). Buna karşılık, stres karşısında bakış açısını koruyabilen ve duruma farkındalıklı bir şekilde yaklaşabilenler (Brown ve Ryan, 2003) stresle daha başarılı bir şekilde başa çıkmaktadırlar. Bizler de kendimize en iyi arkadaşımıza davranır gibi şefkatle, özenle yaklaşarak öz şefkatin sağlık üzerindeki pozitif etkilerinden yararlanabiliriz. Öz şefkat hakkındaki diğer yazılarıma yine Uplifers’tan ulaşabilirsiniz.

Sizlere kendinize her daim öz şefkat gösterdiğiniz günler diliyorum. Bu arada 2022 yılını “Öz Sevgi Yılı” ilan ettim. Her hafta @ranakutvan kullanıcı isimli Instagram hesabımdan bu konuyla ilgili psikoloji ödevleri paylaşacağım. Hadi hep beraber kendimizi sevmeye ve dünyayı güzelleştirmeye. Zoom üzerinden birebir görüşmeler şeklinde ilerleyen üç haftalık “Öz Sevgi” eğitimimle ilgileniyorsanız da bilgi için [email protected] adresine yazabilirsiniz.

İlginizi çekebilir: Hayalleriniz gerçeğinizi yaşamanıza engel olmasın

Kaynaklar:

Allen, A. B., and Leary, M.R. (2010) Self-compassion, stress, and coping. Social and Personality Psychology Compass 4(2): 107–118.
Brown, K. W, and Ryan, R.M. (2003). The benefits of being present: Mindfulness and its role in psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology ;84:822–848. [PubMed] [Google Scholar]
Homan, K. J., & Sirois, F. M. (2017). Self-compassion and physical health: Exploring the roles of perceived stress and health-promoting behaviors. Health psychology open, 4(2), 2055102917729542. https://doi.org/10.1177/2055102917729542
Neff, K. D., Hsieh, Y., & Dejitterat, K. (2005). Self-compassion, achievement goals, and coping with academic failure. Self and Identity, 4, 263–287. doi:10.1080/13576500444000317
Phillips., W. J & Hine, D. W. (2019): Self-compassion, physical health, and health behaviour: a meta-analysis, Health Psychology Review, DOI: 10.1080/17437199.2019.1705872
Rahimi-Ardabili, H., Reynolds, R., Vartanian, L. R., McLeod, L. V. D., & Zwar, N. (2018). A systematic review of the efficacy of interventions that aim to increase self-compassion on nutrition habits, eating behaviours, body weight and body image. Mindfulness, 9(2), 388–400. doi:10.1007/s12671-017-0804-0
Sirois, F. M., & Hirsch, J. K. (2019). Self-compassion and adherence in five medical samples: The role of stress. Mindfulness, 10(1), 46–54. doi:10.1007/s12671-018-0945-9