Oolong çayı nedir, faydaları nelerdir?

Oolong çayı dünyada üretilen ve tüketilen çaylar içerisinde sadece %2’lik bir paya sahip ancak aslında keşfedilmesi çok önemli bir çay türü. Aslında geleneksel bir Çin çayı olan oolong çayı, yeşil çay ve siyah çayın üretildiği aynı çay bitkisinden elde ediliyor ancak en büyük fark işlenme sürecinde. Oksidasyon süreci çayın yeşil mi, siyah mı yoksa oolong çayı mı olacağını belirliyor.

Yeşil çay oksidasyon geçirmemiş taze çay yapraklarından elde ediliyor ve yapraklar havaya maruz kaldığında ortaya çıkan kimyasal reaksiyon farklı çay türlerinin renk ve tat farklılığının sebebi. Siyah çayda ise yapraklar oksidasyonu artırmak için öğütülüyor ve oolong çayında ise yapraklar kısmen oksidasyona uğramaları için güneşte bırakılıyor ve hafifçe kırılıyorlar.

Önemli not: Bu yazıda yer verilen tüm bilgi ve öneriler bilimsel destekli makaleler baz alınarak, genel bilgilendirme amaçlı hazırlanmış olup herhangi bir uzman tavsiyesi içermemektedir. Her bireyin beslenme ihtiyaçları ve çeşitli besin gruplarına gösterdiği tolerans ve hassasiyet kendi metabolizma işleyişine göre farklılıklar gösterebilir. Olası risk durumlarına karşın sağlığınızı ilgilendiren her türlü konuda mutlaka uzman görüşüne başvurun.

Oolong çayındaki besinler

Siyah ve yeşil çaya benzer şekilde oolong çayında da çeşitli vitaminler, mineraller ve antioksidanlar vardır.

Bir kupa kadar oolong çayında az miktarda kalsiyum, magnezyum ve potasyum vardır. Ayrıca 38 mg kadar kafein vardır. Aynı miktarda yeşil çayda ise 29 mg kafein vardır.

Oolong çayında bulunan temel antioksidanlardan bazıları, ki bunlar çay polifenolleri olarak bilinirler, theaflavinler, thearubiginler ve EGCG’dir. Bunlar sağlığa faydalarının büyük kısmından sorumludurlar.

Oolong çayında aynı zamanda L-theanine adlı amino asit bulunur ve onun rahatlama ve bilişsel performans üzerinde pozitif etkileri olduğu belirtiliyor.

Diyabete karşı koruyabilir

Genel olarak çayın diyabete ve komplikasyonlarına karşı koruduğu ve insülin direnci ile inflamasyonları azaltabildiği belirtiliyor.

2021 yılında yapılan bir çalışma ve 2019 yılında yapılan bir değerlendirmeye göre düzenli çay tüketimi ile daha iyi kan şekeri yönetimi ve daha düşük tip-2 diyabet geliştirme riski arasında bağlantı bulunuyor.

Ancak oolong çayının tam etkilerine dair yeşil veya siyah çay kadar araştırma yok.

Bununla birlikte daha küçük ve eski bir çalışmada oolong çayının tip-2 diyabetli hastalarda plazma glukoz düzeylerini azaltmaya yardımcı olabileceğine dair bilgiler mevcut.

Yine de her çalışmada oolong çayının tip-2 diyabet belirtilerini hafifletici etkisi onaylanmıyor. 5000 Japon bireyle yapılan 2011 yılındaki bir çalışmada çay tüketiminin hastalığın başlangıcına dair bir işaretçi olabileceği belirtiliyor.

Kalp sağlığını iyileştirebilir

Düzenli olarak çay antioksidanlarının tüketimi kalp sağlığına iyi gelebilir.

Çeşitli çalışmalarda çay içenlerin tansiyonlarında ve kolesterol düzeylerinde düşüş görülüyor ve kalp hastalıkları riski de azalıyor.

2003 yılındaki büyük bir çalışmada günde altı bardaktan fazla çay içen insanların koroner kalp hastalığı risklerinin çay içmeyenlere göre çok daha düşük olduğu görülmüş. Bazı çalışmalarda ise özellikle oolong çayına göz atılıyor.

76.000’den fazla Japon yetişkin ile yapılan bir çalışmada günde 240 ml oolong çayı içen bireylerin kalp hastalığı riski %61 daha az olmuş. Ayrıca Çin’de yapılan bir çalışmaya göre günde 1-2 kupa yeşil veya oolong çayı içmek inme riskini ciddi şekilde azaltmış.

Ancak oolong çayında kafein olduğunu ve bunun tansiyonu bazı insanlarda yükseltebileceğini unutmamak gerekiyor. Ancak tansiyon ve kafein arasındaki ilişkiye dair net sonuç veren çalışmalar yok ve bu nedenle daha fazla araştırma gerekiyor.

240 ml çaydaki kafein miktarı aynı miktardaki kahvedekinin yalnızca dörtte biri kadar ve bu nedenle tansiyon üzerindeki etkisi çok sınırlı olacaktır.

Kilo vermeye yardımcı olabilir

Çay tüketimi ve kilo verme arasındaki ilişki uzun zamandır araştırılıyor ve pek çok çalışmada çaydaki biyoaktif bileşenlerin kilo verme ve obeziteyi önleme konusunda etkili olabileceği belirtiliyor.

Yakın zamana kadar çaydaki antioksidan aktivitelerin bu yağ azaltıcı etkinin sorumlusu olduğu düşünülüyordu ancak son zamanlarda araştırmacılar çayın enzim inhibisyonunu iyileştirebildiğini ve ayrıca antioksidanların bağırsaklarda etkili olmalarını kilo vermenin sebebi olarak görmeye başladılar.

İlginç şekilde güncel hayvan deneylerinde oolong çayından elde edilen ekstrelerin yağların oksidasyonuna yardımcı olduğu ve böylece beden yağlarını direkt olarak azaltmaya yardımcı olduğu görülmüş.

Ancak insanlar ile çalışmalar söz konusu olduğunda sadece küçük ve eski bir çalışma görülüyor ve bunda yetişkinlerde enerji tüketimini arttırdığı belirtiliyor. Dolayısıyla kilo verme bu çalışmada yağ oksidasyonuna değil, yakılan fazla kalorilere bağlanıyor. Bu nedenle net sonuçlar için daha fazla çalışma gerekiyor.

Fakat antioksidan aktiviteler, kafein ve iştahı azaltan özelliklerinden dolayı her gün bir iki kupa çay içmenin doğrudan kilo vermenin bir aracı olduğunu düşünmeyin. Altta yatan başka rahatsızlıklar ve davranışlar da kilo verme konusunda etkili olabilirler ve ayrıca güvenle tüketilebilecek çay miktarı da kişiden kişiye değişebilir.

Beyin işlevlerini iyileştirebilir

Son araştırmalara göre çay tüketimi beyin ve hafıza işlevlerini korumaya yardımcı olabiliyor ve yaşa bağlı gerilemeleri önleyebiliyor. Çayın içindeki bir kaç bileşen bundan sorumlu olabilir.

Kafein norepinefrin ve dopamin salınımını arttırıyor. Bu iki beyin mesajcısının ruh haline, dikkate ve beyin işlevlerine iyi gelebildiği belirtiliyor.

Ek araştırmalara göre çayda bulunan theanine adı verilen amino asit de kaygıyı azaltabiliyor ve dikkati iyileştirebiliyor. 2024 yılındaki bir değerlendirmeye göre çayda bulunan kafein ve theanine ikilisi tüketimden sonra 1-2 saat boyunca farkındalık ve dikkati iyileştirebiliyor.

Bazı çalışmalarda özellikle oolong çayına göz atılmış ancak 2008 yılındaki bir çalışmaya göre yüksek düzeyde çay tüketimi bilişsel gerilemeye dair daha düşük risk sağlıyor. Bu etki özellikle siyah çay ve oolong çayı tüketenlerde geçerli.

2010 yılındaki daha küçük bir çalışmada ise düzenli olarak yeşil çay, siyah çay veya oolong çayı tüketmek bilişsel gücü, hafızayı, yürütücü işlevleri ve bilgi işleme hızını yaşlı Çinli bireylerde iyileştirmiş.

Bazı kanserlere karşı koruma sağlayabilir

Bilim insanları siyah ve yeşil çay ile oolong çayındaki antioksidanların bedende kansere sebep olan hücre mutasyonlarını önleme konusunda yardımcı olabileceklerini belirtiyorlar.

Çaydaki polifenoller de kanser hücrelerinin bölünme hızını azaltabilirler.

Yıllar içerisinde çay tüketimi ve kanser gelişimine dair pek çok araştırma yapılmış durumda ve bu verilere göre kanser riskinde azalma olabiliyor ancak bazı araştırmacılara göre bu azalma istatistiki anlamda çok da yeterli değil.

Araştırmalar genellikle yeşil veya siyah çay üzerine ve en büyük etkiler yeşil çay türünde görülüyor. Oolong siyah ile yeşil çay arasında bir yerde olduğundan benzer etkiler görülebilir. Ancak özellikle oolong çayına dair daha fazla araştırma gerekli.

Diş ve kemik sağlığına iyi gelebilir

Oolong çayında bulunan antioksidanlar diş ve kemiklerinizi güçlü tutmaya yardımcı olabilirler.

Bir çalışmaya göre siyah çay, yeşil çay veya oolong çayını günlük olarak 10 yıl boyunca tüketenlerin kemik yoğunlukları genel olarak %2 daha fazla olmuş. Bazı diğer raporlarda da kemik yoğunluğu üzerinde pozitif etkiler gösteriliyorlar.

Daha yüksek kemik mineral yoğunluğu daha düşük çatlak riski anlamına geliyor. Ancak oolong çayı ve çatlaklar arasındaki doğrudan bağlantı henüz araştırılmış değil.

Son olarak çay tüketiminin daha iyi bir ağız sağlığı sağlayabildiği, plak ve diş eti iltihabını azaltabildiği belirtiliyor.

Egzamaya iyi gelebilir

Hem siyah hem de yeşil çay türlerinin atopik dermatit belirtilerini azaltma yetenekleri var ve sonuçlar umut verici olsalar da bu konuda daha fazla araştırma gerekiyor.

Benzer şekilde 2001 yılında yapılan küçük bir çalışmaya göre oolong çayı 118 ağır egzamalı bireyde belirtileri kontrol altına almaya yardımcı olmuş. Bireylerin günde 1 litre kadar oolong çayı içmeleri istenmiş ve normal tedavilerine de devam edilmiş.

Bir ay sonra gözle görülebilir iyileşmeler görülmüş ve iyileşme işaretleri 1-2 hafta içerisinde ortaya çıkmaya başlamışlar. Buna ek olarak iyileşmeler bireylerin %54’ünde 5 ay sonra bile görülür olmuşlar.

Güvenilirliği ve yan etkileri

Oolong çayı yüzyıllardır tüketiliyor ve genel olarak güvenli görülüyor. Bununla birlikte içinde kafein bulunuyor. Aşırı tüketim durumunda kafein anksiyete, baş ağrısı, uykusuzluk, ritim bozukluğu ve bazı durumlarda yüksek tansiyona sebep olabiliyor.

Buna ek olarak polifenol antioksidanları çok fazla tüketmek onların prooksidan olarak işlev göstermelerine sebep olabiliyor ve bu da sağlık için iyi değil. Aşırı tüketimleri genelde gıda takviyeleri ile oluyor ancak bu etkiyi sadece çay içerek oluşturmak zor.

Çayda flavonoidler ise demir homeostazını bozabilirler ve bu nedenle demir emilimi zorlaşır. Ancak ne kadarının bu etkiyi yarattığı konusunda daha fazla araştırma gerekiyor.

Hem ABD’deki Tarım Bakanlığı hem de AB’deki Gıda Güvenliği Kurumu, günde 400 mg kadar kafein tüketimini güvenilir buluyor. Bu da günde 1.5-2.5 litre kadar oolong çayı tüketimi anlamına geliyor.

240 ml’lik ortalama bir bardaktan 6-10 bardak içebilirsiniz. Ancak hamile kadınların günde maksimum 200 mg kadar tüketebilirler.

Oolong çayı siyah çay veya yeşil çay kadar popüler olmayabilir ancak sağlığa faydaları benzerdir. Bu faydalar arasında kalp, beyin, kemik ve diş sağlığı da bulunuyor.

Oolong çayı aynı zamanda tip-2 diyabet gelişim riskini azaltabilir, bazı kanser türlerine karşı koruma sağlayabilir ve kilo vermek isteyenlere destek olabilir.

Ayrıca bardak başına kahveden daha az kafeini vardır ve bu nedenle kafeine hassasiyeti olanlar için iyi bir çözüm olabilir.

Kaynak: healthline

İlginizi çekebilir: Bitkilerin gücü: Bilimsel araştırmalara göre her derde deva bitki çayları