Gece uyutmak bilmeyen, sabahları kupkuru ve batan bir boğazla uyanmamıza sebep olan, yaşam kalitesini olumsuz etkileyen öksürük özellikle üst solunum yolu hastalıklarının çok daha yaygın olduğu kış aylarında en sık karşılaşılan sağlık problemlerinin başında geliyor. Öksürük, boğazın ya da solunum yollarının tahriş olması durumunda vücudun bu bölgede tahrişe neden olan toz, balgam, yemek gibi maddeleri dışarı atmak için refleksif olarak verdiği bir tepki. Tahriş eden maddeyi dışarıya atabilmek üzere beyin, ciğerlerdeki havanın dışarı atılması için sinirleri uyarıyor ve bu uyarılma sonrasında ciğerlerdeki hava basınçlı bir şekilde, boğazdaki maddeleri de soluk borusu dışına iterek, öksürük olarak dışarı atılıyor. Ara sıra oluşan öksürük normal ve sağlıklı olarak değerlendiriliyor. Ancak birkaç hafta boyunca devam eden, balgam oluşturan veya kanla karışık meydana gelen öksürük tıbbi müdahale gerektirebiliyor.

Öksürük çok şiddetli olduğunda akciğerleri yıpratarak daha fazla öksürüğün oluşmasını tetikleyebildiği gibi, sürekli öksürükle mücadele eden kişi, uykusuzluk, baş dönmesi, idrar tutamama veya kusma gibi farklı sağlık sorunlarını da deneyimleyebiliyor. ‘Öksürüğe ne iyi gelir?’ sorusu ise kronik öksürükten muzdarip ya da sürekli hasta olup öksürüğü bir türlü geçmeyen kişilerin en çok merak ettiği soruların başında geliyor. Gelin öksürüğün oluşum mekanizmasını ve öksürüğe iyi gelen besinleri biraz daha yakından tanıyalım.

Önemli not: Bu yazıda yer verilen tüm bilgi ve öneriler bilimsel destekli makaleler baz alınarak, genel bilgilendirme amaçlı hazırlanmış olup herhangi bir uzman tavsiyesi içermemektedir. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren öğelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurun.

Öksürük neden olur?

Nezle, grip ve faranjit gibi üst solunum yolu hastalıkları; reflü, kalp yetmezliği, tüberküloz, sinüzit, bronşit, akciğerde sıvı toplanması gibi birçok hastalık öksürüğe neden olabiliyor. Tütün ve tütün ürünleri kullanımı, astım, geniz akıntısı, çeşitli ilaç kullanımları gibi etmenler de öksürük oluşturabiliyor. Aynı zamanda, öksürük son birkaç yıldır hayatlarımızda olan Covid-19 virüsünün belirtilerinden biri olarak da karşımıza çıkabiliyor.

Boğaz ve solunum yollarını temizlemeye yarayan bir savunma mekanizması olarak ortaya çıkan öksürük, balgamlı, balgamsız, kronik veya akut şekillerde görülebiliyor. Öksürük tek başına bir hastalık olarak değerlendirilmese de altında yatan sebepler farklı hastalıkların habercisi olabiliyor. Ayrıca öksürükle birlikte ateş, göğüs ağrısı, baş ağrısı, yorgunluk, zihin sisi gibi belirtiler de gösteriyorsanız, öksürüğünüzün sıklığını ve şiddetini de takip ederek uzman görüşü almanız son derece önemli.

Özellikle kış aylarında birçok kişinin kabusu haline gelen ve hızlı çözümler arayışına sokan öksürüğe iyi gelen besinleri ve öksürüğü kesmeye yardımcı doğal bitki çaylarını ve karışımları yazımızda sizler için bir araya getirdik. Tüm bu besinlerin, bitki çaylarının ve özel karışımların yardımıyla öksürdüğünüz zamanlarda kendinizi çok daha iyi hissedebilir ve rahatlayabilirsiniz.

Öksürüğe ne iyi gelir?

Kuru, balgamlı ya da alerjik öksürükle uzun süredir mücadele ediyorsanız ve öksürük artık sizi ciddi anlamda rahatsız eden bir aşamaya geldiyse, yani öksürmek yaşam kalitenizi olumsuz yönde etkiliyorsa bu, daha fazla beklemeden harekete geçmeniz gerektiğine dair önemli bir işaret olabilir:

• Öksürük 3 haftadan daha uzun bir süredir devam ediyorsa,
• Öksürükle birlikte yüksek ateş ve nefes darlığı sorunu da yaşıyorsanız,
• Kanlı balgam oluşuyorsa ya da boğazınızda normalden daha fazla balgam olduğunu hissediyorsanız,
• Öksürüğün sıklığı ve şiddeti giderek artıyorsa,
• Öksürük için uyguladığınız bir tedavi yöntemi varsa ve işe yaramıyorsa,

…vakit kaybetmeden hemen bir uzmana görünmenizde fayda olacaktır.

Öksürüğü geçirmeye yardımcı ipuçları

Öksürük krizlerinin altında yatan nedeni tespit ettikten sonra elbette doktorunuz sizin için en uygun olan tedavi yöntemini belirleyecektir. Ancak bunun yanı sıra, özellikle mevsim değişimlerinde yaşanan, kış aylarında artan, kısa süreli ve şiddeti hafif öksürük sorunuyla başa çıkmak için yaşam tarzınızda yapacağınız bazı değişiklikler öksürüğünüzü hafifleterek yaşam kalitenizi artırmanıza yardımcı olabilir:

• Öksürüğün en yaygın nedenlerinden biri hepimizin bildiği üzere tütün kullanımı. Bu sebeple hem öksürüğü önlemek hem de yaşayabileceğiniz farklı sağlık problemlerinin önüne geçmek için olarak kesinlikle sigara kullanmayın ve sigara içilen ortamlarda bulunmayın.
• Yeterli ve dengeli beslenin. Özellikle mevsiminde yetişen mevsim meyveleri ve sebzeleri vücudun her mevsimde değişen ihtiyaçlarını karşılayabilecek besin öğeleriyle dolu. Besin değeri yüksek, vitamin ve minerallerce zengin meyve ve sebzelerle beslenerek bağışıklığınızı destekleyebilir ve öksürük oluşumuna neden olan hastalıklarla henüz ortaya çıkmadan mücadele edebilirsiniz.
• Bol sıvı tüketin. Vücutta sıvı miktarının artması kan dolaşımını hızlandırarak hücrelerdeki metabolizma artıklarının ve yabancı mikroorganizmaların daha hızlı vücuttan atılmasına yardımcı olur. Bağışıklık sistemi hücrelerinin işini kolaylaştıran ve vücudun kendi kendini temizleme mekanizmasını destekleyen bol sıvı tüketimi, aynı zamanda boğazda tahrişe neden olan ince partüküllerin temizlenmesine yardımcı olarak da öksürüğün iyileşmesini sağlayabilir. 
• Çok fazla meyve ve sebze tüketmiyorsanız ve yeterince güneş ışığı alamıyorsanız vücudunuzun ihtiyaç duyduğu vitamin ve mineraller için doğal içerikli takviyelerden faydalanabilirsiniz.
• Toz ve kirin yoğun olarak görüldüğü yerlerden uzak durun. Yaşam alanınızı yaz da olsa kış da olsa sık sık havalandırın. Soluduğunuz havanın kalitesini artırmak için hava temizleyici bir fan edinebilirsiniz.
• Uyku düzeninize dikkat edin. Bağışıklık fonksiyonlarının düzenlenmesi ve vücudun yenilenmesi için yeteri kadar uyuduğunuzdan emin olun. 
• Düzenli spor yapın ve hareket edin. Her gün yürüyüşe çıkmak gibi basit egzersizler bile metabolizma sağlığınızın korunmasını sağlayarak öksürüğe neden olan hastalıkların önlenmesine yardımcı olabilir. 

Ayrıca, evinizdeki kuru hava, solunum yollarınızı kurutarak öksürüğünüzü artırabileceği için nem seviyesini ayarlayabilmek için hava nemlendirici cihazlardan da destek alabilirsiniz. Ilık duş alarak ya da buhar banyosu yaparak burun salgılarını düzenleyebilir, solunum yollarınızı rahatlatabilirsiniz. Özellikle kış aylarında boğazınızı rahatlatacak çay ve çorba tüketimini artırabilirsiniz. Ancak, tüketeceğiniz sıvıların boğazınızı tahriş etmemesi için çok sıcak veya kaynar olmamasına dikkat edin. Tüm bu önlemlere rağmen öksürüğünüz 3 haftadan uzun bir süredir devam ediyorsa vakit kaybetmeden doktora görünmeniz gerektiğini de unutmayın 

Öksürüğe iyi gelen besinler ve doğal reçeteler

Ananas, bal, ceviz, badem, ayva, incir, soğan, limon, kuşburnu, zencefil ve karabiber öksürüğün hafiflemesine ve iyileşmesine yardımcı olan en önemli besinler arasında yer alıyor. Bu besinleri dilerseniz tek başına dilerseniz çay içerisinde ya da karışım bir kür halinde tüketerek yaşadığınız öksürük problemine etkili bir çözüm bulabilirsiniz. Limon, kuşburnu ve zencefil gibi besinlerse özellikle çay olarak tüketildiğinde öksürüğe karşı son derece fayda sağlayabilir. Ilık çay boğazınızı rahatlatırken, aynı zamanda içeriğiyle de bağışıklığınızı destekleyerek hastalık kaynaklı öksürüğünüzü büyük ölçüde engelleyebilir. 

Bitki çayları ve bal kadar ön plana çıkmasa da soğan da son derece etkili bir öksürük önleyici olarak uzun yıllardır kullanılıyor. Soğan lapası ya da evde kolaylık hazırlayabileceğiniz soğan şurubu, öksürüğünüzü hızlı bir şekilde geçirmenize yardımcı olabilir. Karabiber de bu besinler arasında en etkili olanlardan bir tanesi olduğu için balla karıştırarak tüketebilir veya çorbalarınızın içine bolca ekleyebilirsiniz. Eğer bu besinlere alerjiniz bulunuyorsa kullanmadan önce mutlaka doktorunuza danışın. Gelin bu besinlerin de içerisinde yer aldığı, öksürüğü geçiren doğal reçetelere birlikte göz atalım:

Karabiber çayı

Balgamlı öksürüğü geçirmek için ideal bir karışım olan karabiber çayını hazırlamak için bir çay kaşığı taze çekilmiş karabiberi 2 yemek kaşığı bal ile karıştırın ve üzerine kaynar su ekleyin. 15 dakika demlenen çayı biraz ılındıktan sonra süzerek tüketebilirsiniz.

Limon, karabiber ve tuz karışımı

Bağışıklığınızı güçlendiren C vitamininin en yoğun bulunduğu besinlerden biri olan limonla yapılan bu tarifte 4’e böldüğünüz limonların üzerine tuz ve karabiber serperek çiğ şekilde tüketin. Bu karışımı tükettikten sonra nefes alış-verişinizin de fazlasıyla rahatladığını hissedebilirsiniz.

Ayva çayı

Ayva kabuğu, elma kabuğu, ıhlamur çiçeği ve 3 adet ayva çekirdeğini kaynar su içerisinde 10-15 dakika boyunca demlenmeye bırakın. Bu süre geçtikten sonra çayı süzüp içerisine 1 çay kaşığı bal ekleyip için. Bu çayı sabah, öğlen ve geceleri tüketebilirsiniz.

Kuşburnu çayı

Öksürük için en yararlı meyvelerden biri olan, C vitamini deposu kuşburnu çayını, ağzı kapalı bir çaydanlıkta suda kaynatın. Ocaktan aldıktan sonra, alerjik bir durumunuz yoksa içine ekinezya ve kabuk tarçın ekleyip çayınızı daha da etkili hale getirin. Ağzı kapalı olarak 10-15 dakika demlenen çayı süzerek servis edebilirsiniz.

Ballı ananas suyu

Özellikle iltihaplanmış akciğerler için son derece önemli bir yardımcı olan ananas ile yapılan bu içecek astım türü öksürüklere iyi gelir. Öncelikle ananasın suyunu sıkın ve bu suyu bir süre ocağın üzerinde tutarak ılık hale getirin. Ardından içerisine bir yemek kaşığı bal ekleyip karıştırın ve ılındıktan sonra tüketin.

Limon ve ballı çay

Öksürük denilince akla ilk gelen iki besinin birleşiminden oluşan bu çayı hazırlamak için sıcak suyun içerisine kabuklarıyla birlikte birkaç dilim limon ekleyip 10 dakika boyunca demlenmeye bırakın. İçerisine birkaç kaşık bal ekleyin ve ister sıcak ister soğuk bir şekilde tüketin. Ancak bu çayı sıcak bir şekilde içmek boğazınızı daha çok rahatlatabilir, yine de tercih sizin.

Soğan şurubu

İsmi size çok çekici gelmeyebilir ama soğan, öksürüğü önlemede önemli bir yardımcıdır. Bu şurubu hazırlamak için soğanları dilimleyin. Dilimlediğiniz soğan parçalarını kavanoza üst üste dizin ve dilimler arasına da bal ekleyin. Sonrasında bu karışımı bir gece boyunca ağzı kapalı bir şekilde kuru bir yerde bekletin. Ertesi günden itibaren karışımı şurup olarak tüketebilirsiniz.

Soğan lapası

Sopan lapası ağızdan alınmak için yapılmaz. Soyulan ve kahverengi olana dek tavada kavrulan soğanı tülbent ya da mendil arasına yerleştirdikten sonra göğsünüzün üzerine koyun. 20 dakika boyunca uygulayın ve bu esnada derin nefesler almayı ihmal etmeyin.

Ballı ılık süt

Özellikle gece yatağa geçtiğiniz anda öksürüğünüz artıyorsa bu tarif hem boğazınızı rahatlatabilir hem de iyi bir uyku çekmenize yardımcı olabilir. Ilık hale getirdiğiniz sütün içerisine attığınız bir tatlı kaşığı bal boğazınızı rahatlatıp oluşan gıcığın geçmesinde önemli rol oynar.

Siyah turp ve bal kürü

C vitamini açısından portakal da dahil olmak üzere pek çok meyve ve sebzeden daha zengin olan siyah turp, boğaz yumuşatıcı etkisiyle bilinen bal ile bir araya geldiğinde öksürüğünüzü rahatlatacak harika bir küre dönüşüyor. İçini konik şekilde oyduğunuz siyah turbun oyduğunuz kısmına 2-3 tatlı kaşığı kadar bal koyun. Turbun 3 köşesine kürdan takarak bir su bardağına oturtun ve yaklaşık 12 saat kadar bekletin. 12 saatin sonunda bardağa akmış olan ballı sıvıyı yavaş yavaş için. Kısa sürede öksürüğünüzün kesildiğini ve boğazınızın yumuşadığını hissedeceksiniz.

Son olarak, yukarıda da sizinle büyük bir kısmını paylaştığımız çeşitli kürler, doğal karışımlar veya bitki çayları kendinizi daha iyi hissetmenize, öksürüğünüzün şiddetinin hafiflemesine yardımcı olsa da uzun süren şikayetlerinizde mutlaka doktorunuza danışın.

Önemli not: Bu yazıda yer verilen tüm bilgi ve öneriler bilimsel destekli makaleler baz alınarak, genel bilgilendirme amaçlı hazırlanmış olup herhangi bir uzman tavsiyesi içermemektedir. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren öğelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurun.

Kaynak: Healthline, Web MD, Memorial

İlginizi çekebilir: Güçlü bir bağışıklık sistemi için: 5 besin, 5 tarif