Kendimizi iyi hissettiğimizde beyin genelde dopamin, serotonin, oksitosin ya da endorfin nörokimyasallar salgılar demiştik (Endorfin ve dopamin: İyi hislerin ardındaki hormonlar). Mevcut durumda değişim olduğunda ve biz bir değerlendirme yaptığımızda duygular oluşur, olumlu hissettiren kimyasallar salgılanır ve sonrasında kısa sürede yok olurlar. Geçen yazımda bu nörokimyasallardan endorfin ve dopaminden bahsetmiştim, bu yazımda gel, oksitosin ve serotonini biraz tanıyalım ve daha çok salgılamak için neler yapabiliriz ona bakalım…
Oksitosin
Ait olma ve güvenme hislerimizle doğrudan bağlantılı olan oksitosini güven duygusunu hissettiğimizde salgılarız. Sevgi hormonu olarak da bilinen oksitosin, bilinen en doğal antioksidandır. İnsan sosyal bir varlık olduğu ve öyle evrimleştiği için (yalnız yaşayamaz, sosyal ortam içinde hayatta kalabilir) beyin bağ kurmayı ödüllendirecek şekilde gelişti. O yüzden bağ kurduğumuzda oksitosin salgılar ve kendimizi iyi hissederiz. Gruptan koptuğumuzda ya da dışlanma riski taşıyan durumlar yaşadığımızda oksitosin azalır ve kendimizi kötü hissederiz.
Memeliler üreme davranışıyla bağlantılı olan dokunma, cinsellik, doğum ve emzirme sırasında daha fazla oksitosin salgılar. İlginç bilgi: Sürüngenler oksitosin salgılamaz çünkü sürü halinde hareket etmezler. Çocuklarına ebeveynlik yapmazlar çünkü çocuklar doğar doğmaz bir sürüngen olmanın tüm bilgisine sahiptir. Ancak memeli yavrusu bakıma muhtaçtır, bu nedenle o bağı geliştirmesi için doğumdan sonraki süreci memeliler oksitosin bombardımanında geçirir.
Bir başka oksitosin çalışması da şöyle: Partnerleri olan erkeklere çekici kadınlarla sohbet edebilecekleri bir deney ortamı hazırlanıyor. Eşlerine bağlı olan, daha fazla oksitosin üreten erkeklerin, sohbette kaçınma davranışı sergilediği görülüyor. Yapılan çalışmalar çok eşli tarla farelerine oksitosin verildiğinde tek eşli hale geldiklerini gösterir.
Oksitosin salınımı ilişkilerde sadakati beraberinde getirme potansiyeli taşıyor. Dolayısıyla ilişkide partnerlerle oksitosin faaliyetlerini mümkün olduğunca artırmak ilişkiler içinde sadakat olasılığını artırıyor.
Oksitosin ne zaman salgılanır?
- Dokunduğumuzda
- Sarıldığımızda
- Göz kontağı kurduğumuzda
- Dans ya da dua ettiğimizde
- Dertleştiğimizde
Oksitosin salgılamak için pratik fikirler
- Bugün bir kişiye uzun uzun, bedeninde oluşan oksitosini fark ederek sarıl ya da bir hayvanı uzun uzun sev ya da yapıyormuş gibi hayal et.
- Oksitosin salgıladığını düşündüğün bir anını hatırla, bu anıda kim/kimler var? Mümkünse o kişiyle temasa geç ve anını paylaş.
Serotonin
Memeliler arasında en fazla prestij sahibi olanlar, en çok çiftleşme ve çocuğunu güvenle yetiştirme şansına sahip olanlardır ve bu sosyal statüleri yüzünden en fazla serotonini onlar salgılar. Bizler de memeli beynimiz yüzünden fark edilmeye, görülmeye ihtiyaç duyarız ve en temelinde diğerlerinden saygı gördüğümüzde serotonin salgılarız. Bunun kalıtımsal bir hayatta kalma mevzusu olduğunu çoğumuz bilmeyiz, bu yüzden başkaları tarafından fark edilmediğimizde kendimizi kötü hissederiz. Ancak sürekli saygı görmek başkaları da işin içinde olduğu için kontrolümüzde değildir. Dolayısıyla serotonin yokluğuyla başa çıkmak için yöntemler geliştirebiliriz. Örneğin her gün bir konuda kendimizi takdir edebiliriz.
Farkında olmasak da, kimi zaman sosyal ortamda serotonin salgılamasak da lider pozisyonda olmamanın rahatlığı keyiflidir. Sorumluluğun başkasında olduğu zamanları serotonin bağlamında düşünüp bu durumdan keyif alabiliriz. Örneğin eğitim vermek yerine bir eğitime katıldığım durumlarda bunu deneyimlemek bana çok iyi gelir. İlgi, saygı, liderlik ya da odak bende değildir ama tüm bunların verdiği sorumluluk da bir başkasında olduğu için rahatlığın keyfini çıkarırım.
Baskın konumda olduğumuzda ise gördüğümüz saygıdan kaynaklı serotonin salınımının kısa süreceğini bilerek anın tadını çıkarabiliriz. Beynimizin serotonin ihtiyacı yüzünden saygı beklentisi olduğunu fark ettikten sonra yokluğuyla baş etmek ya da sosyal ortamlarda insanların serotoninlerini gözlemlemek keyifli hale gelir.
Serotonin ne zaman salgılanır?
- Sunum yaparken ya da ortamda ilgiyle bizi dinleyenler olduğunda
- Özellikle güneşli havalarda doğada
- Masaj yaptırdığımızda
- Minnettar hissettiğimizde
Serotonin salgılamak için pratik fikirler
- Yaptığın için gurur duyduğun bir şeyi ifade et, biriyle paylaş, yazabilirsin de.
- Kendini en çok ortaya koyabildiğin ve iyi hissettiğin alan hangisi? Bu deneyimleri hayatına nasıl daha fazla katabilirsin?
(Online) koçluk & danışmanlık taleplerin için bilgi@iremulgu.com adresine mail atabilirsin. Pozitif psikoloji pratikleri ve hayat deneyimlerimi paylaştığım Instagram hesabıma buradan, YouTube kanalıma buradanburadan, YouTube kanalıma ulaşabilirsin.
Kocaman sevgiler…
İlginizi çekebilir: Endorfin ve dopamin: İyi hislerin ardındaki hormonlar