Rüya görmek, uykunun en ilginç yönlerinden bir tanesidir. Rüyamızda harika şeyler görebildiğimiz gibi başımıza çok kötü şeyler geldiğini de görebiliriz. Uykudan uyanmamıza neden olan bu tür kötü rüyalar kabus olarak isimlendirilir.
Ara sıra kabus görmek herkesin başına gelebilen bir şeydir. Ancak sık sık kabus gören insanlar düzgün uyuyamayabilir ve bu da günlük hayatın olumsuz bir şekilde etkilenmesine neden olabilir. Bu nedenle kabus görmenin ne zaman sorun haline geldiğini anlamak ve gerekirse tedavi görmek çok önemlidir.
Hangi rüyaların kabus olarak nitelendirildiğini, neden kabus gördüğümüzü ve uyku kalitesini iyileştirmek için neler yapılabileceğini bu yazıda okuyabilirsiniz.
Kabus Nedir?
Kabus, derin uykudan uyanmaya neden olan, gerçekçi, canlı ve rahatsız edici rüyalardır. Kabus görmek çoğu zaman kişinin kalbinin hızla çarpmasına neden olur. Genelde REM uykusu sırasında ortaya çıkan kabusların görülme sıklığı sabah saatlerine doğru artmaktadır.
Görülen kabusların konusu kişiden kişiye farklılık gösterse de pek çok insanın gördüğü bazı ortak kabusların olduğu da söylenebilir. Örneğin, yetişkinlerin pek çoğu rüyasında tehlikeden yeterince hızla kaçamadığını veya çok yüksekten hızla düştüğünü görür. Geçmişte saldırı ya da kaza gibi travmatik bir olay yaşadıysanız, bu travmanızla ilgili olarak tekrarlayan kabuslar görebilirsiniz.
Kabus ve uyku terörü birbirleriyle karıştırılan kavramlar olsa da ikisi farklı şeylerdir. Uyku terörü genelde uykuya daldıktan sonraki birkaç saat içinde ortaya çıkar. Uyku terörünü rüya olarak değil, duygu olarak nitelendirmek mümkündür. Bu nedenle kabus görünce korkulan şeyin ne olduğu hatırlansa da uyku terörü yaşayan kişiler uyandıklarında neden korktuklarını hatırlamazlar.
İlginizi çekebilir: Rüyada araba kazası yapmak ne anlama gelir?
Kabus Neden Görülür?
Neden kabus gördüğümüze dair net bir açıklama bulunmamaktadır. Bununla birlikte uzmanların çoğu rüya görmenin, zihnin duyguları işleme ve anıları pekiştirme yöntemlerinden biri olduğunu düşünmektedir. Bu düşünceye göre kabusların korkulara ve travmalara karşı gösterilen duygularla ilişkili olduğu söylenebilir.
Kabus görmenin neden gerçekleştiği kesin olarak bilinmese de kabus görmede etkili olduğu düşünülen faktörlerden bazıları şu şekildedir:
- Üzücü, travmatik ya da kaygıya neden olan durumlar, stresi ve korkuyu tetikleyerek kabus görmeye neden olabilir. Kronik stresi ve kaygısı olan kişilerin kabus bozukluğuna yatkınlıkları daha fazla olabilir.
- Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB), depresyon, yaygın anksiyete bozukluğu, bipolar bozukluk ve şizofreni gibi ruh sağlığıyla ilgili sorun yaşayan kişilerin daha çok kabus gördükleri düşünülmektedir. Özellikle TSSB’si olan kişiler yaşadıkları travmatik olaylarla ilişkili olarak yoğun bir şekilde kabus görebilir ve uykusuzluk sorunu yaşayabilir.
- Bazı ilaçlar ve yasadışı maddeler, sinir sistemini etkileyerek kabus görme riskinin artmasına neden olabilir.
- Bazı ilaçlar REM uykusunu baskıladığı için bu ilaçları almayı bırakan kişiler kısa bir süreliğine daha fazla kabus görmeye başlayabilir.
- Belli bir süre yeteri kadar uyuyamayan kişiler, REM rebound adı verilen olay nedeniyle bir süreliğine daha canlı rüyalar ve kabuslar görebilir.
- Çocukluk ve ergenlik döneminde sık sık kabus gören kişilerin yetişkinliklerinde kabus görme ihtimalleri daha fazla olabilir.
Kabus görmenin nedenlerini tam olarak anlamak mümkün olmamakla birlikte kabus görme üzerinde genetik yatkınlığın da rolü olabilir. Genetik yatkınlık, kabus görmeyle ilişkilendirilen ruh sağlığı sorunlarına neden olarak kabus riskini arttırıyor olabilir.
İlginizi çekebilir: Rüyada düşmek ne anlama gelir?
Kabus Görmek Nasıl Engellenir?
Sık sık kabus görmek, uykusuzluk ve depresyon gibi sorunlara yol açabileceğinden dolayı kabusları önlemek adına bazı adımlar atmanız önemlidir. Aşağıda yer alan yöntemlerden faydalanmak uykunuzu düzene sokmanıza ve daha az kabus görmenize yardımcı olabilir.
1. Uyku rutini belirleyin
Kabuslar çoğu zaman REM uykusu sırasında görülür. Normalde REM uykusu kasların rahatladığı ve rüya görülen evre olduğu için oldukça önemlidir. Kabus görmeyi ve uykudan uyanmayı azaltmanın en iyi yollarından bir tanesi, kaliteli bir şekilde uyumaktır. Egzersiz yapmak, her gün aynı saatte kalkmak ve yatmak, serin ve karanlık bir odada uyumak ve geceleri uyanıklığa neden olacak kahve gibi içecekler tüketmemek gibi sağlıklı alışkanlıklara sahip olmanız, kabus görme ihtimalinizin azalmasına yardımcı olabilir.
2. Alkolü azaltın
Alkol, gece boyu huzursuzluğa ve kabus görmeye neden olabilir. Pek çok insan alkolü gece uyumadan önce gevşemek için tüketse de alkolün uyku üzerinde olumsuz etkileri bulunmaktadır. Bu nedenle kaliteli bir uyku için alkol yerine rahatlatıcı bitki çayları içmeyi deneyebilirsiniz. Alkol tüketmek istiyorsanız ise alkolü yatmadan en az üç saat önce tükettiğinizden emin olmalısınız.
3. Yatmadan önce bir şeyler yemeyin
Bir şeyler atıştırmak, beyninizin daha aktif olmasına neden olarak kabus görmenize yol açabilir. Bu nedenle geceleri bir şeyler atıştırmak istiyorsanız, yatmadan en az iki ila üç saat önce hafif bir şeyler atıştırmalısınız. Gece bir şeyler yiyip yattıktan sonra kabuslarınızın arttığını görüyorsanız, yatmadan önce yemeyi bırakmalısınız.
4. İlaçlarınızı gözden geçirin
Bazı ilaçlar, REM uykusunu etkileyerek kabusa neden olabilmektedir. Bu nedenle son dönemlerde ilaçlarınızda değişiklik olduktan sonra sık sık kabus görmeye başladıysanız, doktorunuzla konuşarak bu konuda neler yapabileceğinizi öğrenebilirsiniz.
5. Rahatlatıcı egzersizler yapın
Kabuslar, sempatik sinir sistemini “savaş ya da kaç” tepkisi vermek üzere harekete geçirir. Parasempatik sinir sistemi ise vücudu rahatlatmaya yöneliktir. Parasempatik sinir sisteminizi harekete geçirmeniz, kabus görme ihtimalinizi azaltabilir. Bunu yapmak için nefes egzersizleri gibi rahatlatıcı teknikler deneyebilirsiniz.
6. Günlük tutun
Endişeleriniz ve kaygılarınız kabus görmenize neden oluyorsa bunların üzerinizdeki etkilerini azaltmak için günlük tutmayı deneyin. Bu sayede stresiniz genel olarak azalabilir ve daha az kabus görmeye başlayabilirsiniz.
7. Beyaz gürültü makinesi kullanın
İyi bir uyku için sessiz bir ortam gerekli olsa da bazı kişilerin gece tamamen sessiz olduğunda uyumaları mümkün olmadığı gibi bazıları ise ani seslerden uyanabilmektedir. Bu nedenle geceleri yatarken beyaz gürültü makinesi ya da fan gibi hava üfleyen cihazlar çalıştırarak geceleri daha iyi uyuyabilir ve daha az kabus görebilirsiniz.
8. Rüyanızın senaryosunu değiştirin
Kabuslar, beyin açısından öğrenilmiş davranışlar olabileceğinden dolayı bunları değiştirmek için bazı şeyler yapabilirsiniz. Bunun için sık sık tekrarlayan ve birbirine benzeyen kabuslarınız varsa bunları bir kağıda ayrıntılı bir şekilde yazın ve sonrasında olumlu bitecek şekilde değiştirin. Uykuya dalmadan önce ise kabus görseniz dahi bunun olumlu bir şekilde biteceğini kendi kendinize söyleyerek telkin edin.
9. Yatmadan önce korku filmleri izlemeyin
Gece maruz kaldığımız şeyler uyku sırasında etkilenmemize neden olabilir. Bu nedenle yatmadan önce duygusal olarak kötü etkileri olmayan ya da olumlu etkileri olan şeyler izlemeli veya okumalıyız. Gece yatmadan hemen önce haberleri okumanız ya da korku filmi izlemeniz, psikolojinizi etkileyerek kabus görmenizi tetikleyebilir.
10. Gerekli durumlarda tedavi alın
Kabusun nedeni uyku apnesi ve huzursuz bacak sendromu gibi sağlık sorunlarıysa bunların tedavi edilmesi, kabusların azalmasına yardımcı olabilir. Depresyon, anksiyete ve TSSB gibi ruh sağlığı ile ilgili sorunlarda ise davranış değişiklikleri, kabus görmeyi azaltabildiği için mutlaka bir uzmandan yardım alın.
İlginizi çekebilir: Neden hiç rüya görmüyorum? Rüya görmemek normal mi?