Tüketen, yoran, zamanla çok daha boğucu hale gelen istekleri ve beklentileriyle hayatı çekilmez kılan narsistlerle bir arada yaşamak ya da ilişki içinde olmak çoğumuz için bir tercih değil zorunluluk. Örneğin, narsisistik kişilik özellikleri taşıyan çocuğu olan bir ebeveyn için ilişkiyi sağlıklı şekilde sürdürebilmek zorlayıcı olsa da, çocuğundan sırf bu nedenle uzaklaşmak mantıklı bir çözüm olmayabiliyor. Benzer şekilde finansal sebeplerden, aşık olduğunuz için ya da farklı pek çok nedenden dolayı narsisist bir partnerle yollarınızı ayırma lüksüne her zaman sahip olmayabilirsiniz. Ebeveynlerinizden birinin narsisistik eğilimleri olduğunu fark edebilir ancak onu sırf bu yüzden hayatınızdan çıkarmak istemeyebilirsiniz.
Peki, ruh sağlığınızı kaybetmeden her gün bu bencillikle, kibirle, büyüklenmeci tavırla ve manipülatif davranışlarla yaşamayı öğrenebilmenizin mümkün olduğunu biliyor muydunuz? Çevresindekileri kontrol etmek için zorbalığa, ikna etmek için yıldırmaya, yakınlıktan kaçınmak için kendi köşesine çekilmeye, güvensizliklerini gizlemek için öfkesine, sevgisini göstermek için abartılı hediyelere sığınabilen bir narsistin bunaltıcı ve tüketen davranış ve tutumlarını sağlıklı şekilde tolere edebilmenize yardımcı olabilecek etkili önerileri sizler için bir araya getirdik.
Hayatınızdaki narsisistleri doğal ortamlarında gözlemleyin
Narsisist kişilik özelliklerine sahip kişiler çekici görünmek ve bu çekiciliklerini istediklerini elde etmek için kullanmak konusunda son derece başarılı insanlardır. Romantik ilişkilerinizde, iş yerinde ya da aile ilişkilerinizde bir arada olduğunuz narsisistlerin abartılı fikirlerine ve vaatlerine kolayca kapılabilir, farkında olmadan onların yörüngesine kolayca girebilirsiniz.
Narsisist insanların manipülasyonundan korunmak için yapabileceğiniz en etkili şeylerden biri bu kişiler “sahnede” değilken insanlara nasıl davrandıklarını ve nasıl iletişim kurduklarını gözlemlemek olacaktır. Bu kişilerin başkalarına yalan söylediklerini, manipüle etmeye çalıştıklarını ya da saygısız tavırlar sergilediklerini gözlemlerseniz, çok büyük bir ihtimalle aynı davranışları sizinle olan iletişimlerinde de sergileyeceklerdir.
Narsisist kişiliğe sahip biri ne söylerse söylesin, sizin isteklerinize ve ihtiyaçlarınıza gerçek anlamda önem vermeyecektir. Ve çok daha önemlisi, bu konuyu gündeme getirmeye çalıştığınızda büyük bir dirençle karşılaşabilirsiniz. Bu kişileri değiştirmek ne yazık ki o kadar da kolay olmadığı için, onları oldukları gibi kabullenmeniz; ancak kabullenirken aynı zamanda kendi kişisel sınırlarınızı da koruyabilmek için mümkün olabildiğince mesafeli durmanız gerekecektir.
Benlik saygınızı geliştirin
Narsisist kişiliklere sahip kişiler kendilerini gündemde tutmak ve çevrelerindeki insanları kendi yörüngelerine çekmek için istemli bir çaba gösterirler. Genelde çabalarının ve emeklerinin meyvelerini alan bu kişilerle bir arada olduğunuzda, kendinizi onların ihtiyaçlarını karşılayabilmek için ihtiyaçlarınızı bir kenara itmiş şekilde bulmanız oldukça olasıdır. Dikkat çekme çabaları dur durak bilmeyeceği için, kendinizden ne kadar ödün verirseniz verin yaptığınız hiçbir fedakarlığın onlar için yeterli olmadığını fark edebilir, hayal kırıklığına uğrayabilir ve tükenmiş hissedebilirsiniz.
Yaşamınızda narsisist insanlar varsa, kendi benlik algınıza sızmalarına ve dünyanızı kendi fikirleriyle şekillendirmelerine izin vermemeniz gerekiyor. Kendinizin de önemli olduğunu, güçlü yönlerinizi, arzularınızı ve hedeflerinizi sürekli olarak hatırlamaya çalışın ve kendinizi daha iyi anlayabilmek için çaba sarf edin. Unutmayın, bu kişileri düzeltmek sizin sorumluluğunuzda değil ancak kendinizi korumanız ve benlik saygınızı yüksek tutmanız sizin sorumluluğunuzda.
Gerekli zamanlarda gerekli tepkiyi verin
Zaman zaman bazı şeyleri görmezden gelmek ya da uzaklaşmak verilebilecek en mantıklı karar olabilir. Ancak yaşamımızdaki pek çok şey, kurduğumuz ilişkilere bağlıdır. Örneğin, iş yerindeki müdürünüzün, ebeveyninizin ya da partnerinizin narsisistik davranışlarıyla başa çıkmaya çalışmak; arkadaşınızla, kardeşinizle ya da çocuğunuzla başa çıkmak için kullandığınız stratejilerden çok daha farklı stratejiler gerektirebilir.
Narsisist kişiliğe sahip insanlar genelde çevrelerindeki diğer insanların zorlandıklarını, kendilerinden daha kötü durumda olduklarını, başarısız olduklarını ve hata yaptıklarını görmekten zevk alırlar. Kendilerini ayrıcalıklı ve üstün hissetmek için, kasıtlı olarak sizi her anlamda aşağı çekmeye çalışabilirler. Bunu fark ettiğinizde asla paniğe kapılmayın ve sinirlenmemeye çalışın. Çünkü zaten amacı size kötü hissettirmek ve bu amacına ulaştığını görmesi, aynı davranışı sürdürmesi için onu teşvik etmekten başka bir işe yaramayacaktır.
Böyle davranan biri yaşamınızda mutlaka olması gereken ve uzaklaşmanızın mümkün olmadığı biriyse, kendi kişisel sınırlarınızı ve ruh sağlığınızı korumak için yapmanız gereken tek şey sesinizi nazik ve sakin bir şekilde yükseltebilmek olmalı. Sözlerinin ya da davranışlarının hayatınızı nasıl etkilediğini onlarla açık şekilde ve somut örnekler üzerinden paylaşın. Sizin için hangi davranışlarının kabul edilemez olduğunu ve size nasıl davranılmasını beklediğiniz konusunda net ve tutarlı olun.
Net sınırlar çizin ve sınırlarınızı koruyun
Narsisist kişilerin en belirgin özellikleri oldukça bencil olmalarıdır. İstedikleri yerlere istedikleri saatte gitmenizin, kişisel eşyalarınızı izinsiz olarak kullanmalarının ya da nasıl hissetmeniz gerektiğine kendilerinin karar vermesinin en doğal hakları olduğunu düşünebilirler. İstemeseniz de size tavsiyeler verebilir ve sizin başarılarınızdan nemalanmaya çalışabilirler.
Bu kişiler ‘kişisel alan’ duygusuna sahip olmadıkları için, her durumda ve her koşulda sınırlarınızı zorlama eğiliminde olabilirler. Çoğu zaman sizin sınırlarınızın olabileceğinin farkında bile olmayacakları için, bu kişilerle zaman geçirirken sizin için önemli olan konularla ve sınırlarınızın nerede başlayıp nerede bittiğiyle ilgili çok daha net, açık ve tutarlı olmanız gerekir.
Narsisist kişiler için sizin ya da bir başkasının sınırlarının aşılması, ancak sonuçları kendilerini etkilemeye başladığında önemli hale gelir. Bu yüzden, sınırlarınız aşıldığında sonuçlarının ne olabileceğini söylemenin yanı sıra, sınır ihlali yaptıkları durumlarda tepkinizi ve tavrınızı koymanız oldukça önemli olacaktır. Söyledikleriniz sadece içi boş tehditlerden ibaret olduğunda, yani sınırlarınızı ihlal ettiklerinde gerekli tepkiyi vermediğinizde aynı durumla tekrar karşılaşmanız kaçınılmazdır.
Tartışmalara hazırlıklı olun
Narsisist birine herhangi bir konuda karşı çıktığınızda ya da kendi fikrinizi savunmaya çalıştığınızda büyük bir dirençle karşılaşma ve tartışma ihtimaline karşın her zaman hazırlıklı olmalısınız. Sınırlarınızı belirlemek için konuşmaya çalıştığınızda, sizin söylediklerinizi duymazdan gelerek kendi taleplerini sıralamaya başlayabilirler. Kendinizi suçlu hissetmeniz ya da söylediklerinizin mantıksız olduğu konusunda ikna olmanız için zeytinyağı gibi üste çıkabilecekleri tüm stratejileri kullanabilirler. Tüm bu durumlara karşı hazırlıklı olun ve kendinizden asla taviz vermeyin. Unutmayın, geri attığınız her adım umursamazlık ve dikkate alınmama olarak size geri dönecektir.
Hatanın her zaman sizde olamayacağı gerçeğini hatırlayın
Narsistik kişilik bozukluğu olan birinin hatasını kabul etmesi ya da sizi incittiği için sorumluluk alması pek olası değildir. Bunun yerine, kendi olumsuz davranışlarının tüm sorumluluğunu size veya bir başkasına yükleme eğilimindedirler. Suçlu olduğunuz zamanlarda suçunuzu kabul etmek ya da haksız olduğunuz noktaları görerek özür dileyebilmek erdemli davranışlar olsa da; bunu yapmanız sadece karşınızdaki kişinin egosunu şişirmesini ya da tartışmadan uzak olmanızı sağlayacaksa kendinizi küçük görmenize ya da suçlu olmadığınız halde suçu üstünüze almanıza gerek yok. Gerçeği bildiğiniz halde buna uygun davranmamak size de tuhaf gelmiyor mu?
Kendinize bir sosyal destek sistemi kurun
Yukarıda da söylediğimiz gibi, narsistik kişiliklerden uzaklaşmak ya da hayatımızdan tamamen çıkarmak her zaman mümkün olamayabiliyor. Bu kişilerden ve onlarla kurduğunuz ilişkilerden kaçamadığınız durumlarda, ruh sağlığınızı koruyabilmek için hayatınızdaki sağlıklı ilişkilerin sayısını artırmaya ve sizi besleyen ilişkilerle kendiniz için bir sosyal destek ağı oluşturmaya çalışın. Narsisist kişilik özellikleri taşıyan biriyle işlevsiz bir ilişkinin içinde çok fazla zaman geçirmek sizi duygusal olarak fazlasıyla yıpratabilir ve tüketebilir. Bu nedenle eski dostluklarınızı canlandırmaya ve hayatınıza katkı sağlayabilecek yeni insanlarla sağlıklı ilişkiler inşa etmeye çalışın.
İçi boş vaatlere değil yapılanlara inanın
Narsisist kişiliğe sahip insanların en iyi yaptıkları şeylerden biri de oldukça inandırıcı vaatlerde bulunmalarıdır. Hata yaptıkları her an ne isterseniz yapacaklarına ya da hoşunuza gitmeyen davranışlarını bir daha asla tekrarlamayacaklarına dair devamlı olarak söz verirler. Ancak tüm bu vaatlerin tek bir amacı vardır: İlginizi ve dikkatinizi üzerlerinde tutmak.
Narsisist kişiler istediklerini elde ettikleri an değişim motivasyonları bir anda kaybolur. Davranışları bir anda söylediklerinin tam tersine dönüşmeye başlar. Bu nedenle narsisist kişilerle iletişim kurarken ne istediğinizi açıkça belirtmeli ve onların isteklerinin ancak sizinkiler yerine getirildikten sonra gerçekleşeceğine dair kararlılığınızı korumalısınız.
İlginizi çekebilir: Narsizm nedir: Narsisistik kişilik bozukluğu ve narsist insanların özellikleri