Bir süredir eskiye kıyasla daha çok duyduğumuz narsisizm nedir? Bir insan sosyal medya hesaplarında çok fazla selfie paylaştığında veya ilk buluşmada sürekli kendinden bahsettiğinde ona “narsist” diyebilirsiniz. Ancak gerçek bir narsist, narsistik kişilik bozukluğu (NPD) olan kişidir. Narsistik kişilik bozukluğu ise genellikle şişirilmiş bir önem duygusu, aşırı dikkat ve hayranlık için derin bir ihtiyaç, empati eksikliği, sorunlu ilişkilere sahip olmakla karakterize bir zihinsel sağlık durumu olarak tanımlanabilir. Uzmanlar bunun temelinde yatan şeyin bencillik ve diğerlerinin duygularını dikkate almama olduğunu söylüyor. Narsistik kişilik bozukluğu da çoğu zihinsel sağlık veya kişilik bozukluğu gibi, siyah- beyaz değildir, belirli bir yelpazeye yayılır. Eğer siz de bir insanın narsist olduğu nasıl anlaşılır merak ediyorsanız narsisizm nedir, narsisizm belirtileri, narsistik kişilik ne demek gibi konular hakkında daha fazla bilgi sahibi olun.
Narsisizm nedir?
Narsisizm kelimesi, Yunan mitolojisinde, bir pınarın suyunda kendi yansımasına aşık olan bir tanrının oğlu olan Narcissus isimli figürün adından türemiştir. Her insanın zaman zaman narsistik eğilimleri olabilir. Bu eğilimler, kişinin işlevlerini ve başkalarıyla etkileşim kurma yeteneğini etkilediğinde ise bir kişilik bozukluğu haline gelir. Narsisizm ne demek açıkladıktan sonra narsistik kişilik özelliklerine değinelim.
Narsist insanlar kendilerine aşırı güvenirler, dikkat çekmeyi severler ve diğer insanlar için çok az empati gösterirler. Bununla birlikte, bu güven cephesinin altında tipik olarak üzüntü veya yetersizlik duyguları, kalıcı ilişkiler kuramama, sürekli onay ihtiyacı duyan savunmasız bir özgüven yatar. Narsisizmin klinik karşılığı narsistik kişilik bozukluğudur. Bu, kalıcı ve psikolojik bir durumdur, kişilerde işlev bozukluğuna neden olur. Narsisizm teşhisi konan biri, sıklıkla şu özellikler konusunda üstün olduğunu düşünür ve bunları gösterecek şekilde sergileme eğilimindedir:
- Kendini çok önemli görme
- Eleştiri kabul etmeme
- Potansiyel başarıları hakkında büyük bir anlayışa sahip olma
- Beğenilmeye ihtiyaç duyma
Narsisizm belirtileri
Aslında narsisizmin tipik özelliklerine kısaca değindik. Bilimsel olarak bir kişiye narsistik kişilik bozukluğu tanısı konulması için aşağıdaki belirtilerden en az beşine sahip olması beklenir; işte narsisizm belirtilerinden bazıları:
- Görkemli bir öz-önem duygusu
- Sınırsız başarı, güç, parlaklık, güzellik veya ideal aşk fantezileriyle meşgul olma
- Özel ve benzersiz olduğuna, yalnızca diğer özel veya yüksek statülü kişi veya kurumlar tarafından anlaşılabileceğine veya bunlarla ilişkilendirilmesi gerektiğine inanma
- Aşırı hayranlık ihtiyacı
- Hak duygusu
- Kişilerarası sömürücü davranış
- Empati eksikliği
- Başkalarını kıskanmak veya başkalarının onları kıskandığına dair bir inanç
- Kibirli davranış veya tutumların gösterilmesi
Elbette narsisizm teşhisi konan herkes aynı semptomlara sahip olmayabilir. Yukarıdaki ek olarak şu belirtiler de görülebilir:
- İnsanlara tepeden bakmak ve küçümsemek
- Başkalarından yararlanmak
- Başkalarının duygularını ve ihtiyaçlarını tanıma isteksizliği veya yetersizliği
- Mülkiyet ve konum açısından en iyisine sahip olma ısrarı
- Özel muamele görmediğinde öfkeli veya sabırsız olmak
- Kolayca hafife alındığını hissetmek
- Kendini üstün göstermek için öfkeyle ya da küçümsemeyle tepki verme
- Duyguları ve davranışları düzenlemede zorluk
- Stresle başa çıkma ve değişimle başa çıkma zorluğu
- Kendi beklentilerinin gerisinde kaldıklarında depresif hissetmek
- Güvensizlik, utanç, kırılganlık ve aşağılanma gibi gizli duygular
Bir insan neden narsist olur?
Narsisizm nedir, narsisizm belirtileri gibi konuları açıkladıktan sonra narsisizmin nedenlerine bakalım. Narsisizmin kesin nedeni belirsizdir. Muhtemel nedenlerinin ise şunlar olabileceği düşünülmekte:
- Çevresel faktörler (örneğin, erken yaşlarda ebeveynlerden çok fazla hayranlık veya eleştiri almak)
- Genetik faktörler
- Nörobiyolojik faktörler
Yıllar önce psikiyatristler narsisizmin, ebeveynlerin çocuklarına yeterince sevgi ve ilgi göstermemesinden kaynaklandığını düşünüyordu. Ancak artık, çocuklardaki aksilikleri fark etmemenin ve onlara yardım etmemenin de sorun olabileceği anlaşılmış durumda.
Narsisizm genellikle genç yaşlarda veya erken yetişkinlikte başlıyor. Çocuklar narsistik eğilimler gösterebilirken tüm bunlar daha çok yaşlarının ve gelişim evrelerinin bir göstergesi de olabiliyor. Bununla birlikte, erken yaşta narsisizm görülmesi, kişinin daha sonra narsistik davranış sergileyeceği anlamına gelmek zorunda değil. Aslında, küçük bir çocuğun narsist olması ve küçük başarılarının büyük olduğuna inanması normal. Ebeveynler için yaşa uygun narsisizmi onaylamak iyi olsa da, daha büyük çocukların başarısızlığı tanımasına ve yönetmesine yardımcı olmak gelişimsel açıdan son derece önemli.
Bir insanın narsist olduğu nasıl anlaşılır?
Narsisizm nedir, narsisizm belirtileri ve narsisizm nedenlerini bilmek, özellikle bir narsistle romantik bir ilişki içindeyseniz durumu tespit etmenizi kolaylaştırmaz. Nitelikli bir uzman teşhisi olmadan bir insanın narsistik kişilik bozukluğuna sahip olup olmadığını bilmeniz mümkün değildir.
Dahası, bir insan bir narsistle birlikteyken genelde “Bu insan, narsist mi?” diye düşünmez. Nasıl tedavi edildiğini ve uzun vadede sürdürülebilir olup olmadığını merak eder. Karşılıklı konuşma sırasında partnerinizi bu konuda teşhis etmekten kaçının. Bunun yerine, ilişkinizin sağlığı hakkında daha fazla fikir edinmek için okumaya devam edin. Bir insanın narsist olduğu nasıl anlaşılır merak ediyorsanız işte bunu gösterebilecek bazı işaretler.
Başlangıçta her şey harika olabilir…
Her şey bir peri masalı gibi başladı. Belki size sürekli güzel mesajlar attı ya da kısa sürede sevdiğini söyledi. Bu, uzmanların “aşk bombardımanı” olarak adlandırdığı bir durum. Bir narsist, size sürekli ne kadar zeki olduğunuzu söyler ve birbirinizi yeni tanısanız bile ne kadar uyumlu olduğunuzu vurgular. Çünkü özel biriyle olmayı hak ettiğini ve ancak özel birinin onu tam anlamıyla takdir edebileceğini düşünür. Ama onu hayal kırıklığına uğratan bir şey yaptığınız anda size kolayca sırt çevirebilir.
Ne kadar harika olduğundan bahsederek sohbet eder
Narsistler kendi başarıları hakkında sürekli olarak abartılı bir şekilde konuşmayı severler. Bunu herkesten daha iyi ve daha akıllı hissettikleri için ve kendilerinden emin bir görünüm yaratmalarına yardımcı olduğu için yaparlar. Sizi dinleyemeyecek kadar kendileri hakkında konuşmakla meşgul olurlar.
İltifatlarınızdan beslenir
Narsistler, kendilerine çok güvenen kişiler gibi görünebilirler ancak çoğu, aslında özgüvenden yoksundur. Çok fazla övgüye ihtiyaçları vardır ve eğer onlara bunu vermezseniz, bunun için ellerinden geleni yaparlar. Bu yüzden ne kadar harika olduklarını söylemeniz için sürekli size bakarlar.
Özdeğer duygularını sağlamak ve kendilerini güçlü hissetmek için diğer insanları -özellikle de empatik olan insanları- kullanırlar. Ancak düşük özgüvenleri nedeniyle egoları çok kolay hafife alınabilir, bu da iltifat ihtiyaçlarını artırır.
Empatiden yoksundur
Bir narsistin en belirgin özelliklerinden biri empati eksikliğidir. Başkalarına ait duyguları önemsemezler. İş yerinde kötü bir gün geçirdiğinizde, en iyi arkadaşınızla kavga ettiğinizde veya ailenizle tartıştığınızda partneriniz bunu umursar mı? Yoksa sizi kızdıran ve üzen şeyleri ifade ettiğinizde daha çok sıkılıyorlar mu?
Arkadaşları veya uzun süreli arkadaşlıkları yoktur
Çoğu narsistin uzun süreli, gerçek arkadaşları olmaz. Onların yalnızca sıradan tanıdıkları ve düşmanları olduğunu fark edebilirsiniz. Sonuç olarak, siz kendinizle k istediğinizde size saldırabilirler. Onlarla yeterince zaman geçirmediğinizi iddia edebilir, arkadaşlarınızla vakit geçirdiğiniz için sizi suçlu hissettirebilir veya sahip olduğunuz arkadaş türleri için sizi azarlayabilirler.
Narsist biriyle birlikteyseniz ne yapmalısınız?
Narsisizm nedir öğrendikten sonra, narsist biriyle birlikte olduğunuzu düşünmüş olabilirsiniz. Şimdi ne olacak? Sizi sürekli eleştiren, küçümseyen ve size bağlanmayan biriyle ilişki içinde olmak duygusal olarak yorucudur. Bu nedenle, akıl sağlığınız için bu konuda dikkatli olmaya özen gösterin.
Narsistik kişilik bozukluğu olan bir insanı, onu yeterince severek ya da arzularını karşılamak için kendinizi değiştirerek mutlu edemezsiniz. O asla sizinle uyum içinde olmayacak, deneyimlerinize empati göstermeyecek. Narsistler, ilişkilerde veya hayatlarının herhangi bir alanında kendilerini tatmin hissedemezler çünkü hiçbir şey onlar için yeterince özel değildir. Uzmanlar, bu durumda yapabileceğiniz en iyi şeyin onunla bağınızı koparmak olduğunu söylüyor.
Önemli Not: Elbette bunların hiçbiri, hayatınızdaki kişiye teşhis koymanız için yeterli değildir. Yalnızca bunların sevgi dolu bir ilişkide kabul edilemez davranışlar olduğunu düşünebilirsiniz. Sonuçta bu işaretler, sağlıklı bir ilişkiye işaret etmiyor. Unutmayın; onun davranışlarından siz sorumlu değilsiniz ama kendinizi düşünmekten ve içinize dönmekten siz sorumlusunuz.
İlginizi çekebilir: Sosyopat nedir: Tüm yönleriyle sosyopati hakkında bilmeniz gerekenler