X

Menopozun bir diğer yüzü: Zihin bulanıklığı mı demans mı?

Menopoz sürecinden geçen kadınlar genellikle diğer problemlerin yanı sıra hafıza ve zihin bulanıklığı şikayetlerinden de bahseder. Bu yazımda, dalgalanan hormonlar, bu hormanların beyine etkileri ve sebep olduğu bilişsel değişiklikler hakkında bilgi vereceğim.

Menopoz sürecinden geçen kadınlar genellikle diğer problemlerin yanı sıra hafıza ve zihin bulanıklığı şikayetlerinden de bahseder.
Menopozun belirtiler ve sebepleri

Menopoz bir kadının üreme sürecinin sonuna geldiğinin habercisidir. Bu evrenin habercileri ateş basmaları, gece terlemeleri, duygu durumu değişiklikleri ve unutkanlık olarak belirtilmektedir.

Menopoz semptomları östrojen, progesteron ve testosteron dahil olmak üzere, yumurtalıklarla ilgili hormonlarının dalgalanmasıyla ortaya çıkmaktadır. Son menstural döngünün tamamlanmasından sonra, birçok hormon regüle olur ve çoğu semptom ortadan kaybolur.

Kadınlar son menstural döngülerine kadar olan süreci (perimenopoz) ‘hormonal kaos’ olarak adlandırırlar. Avustralya’nın en güvenilir kadın sağlığı organizasyonu Jean Hailes, perimenopoz dönemi boyunca kadınların %60’ının hafıza problemleri veya zihin bulanıklaşmasından şikayet ettiğini belirtmiştir.

Zihin bulanıklığı mı demans mı?
Semptomların benzerliği nedeniyle, zihin bulanıklığı yaşayan birçok kadın birkaç sene içerisinde Alzheimer olacağından korkar.

Zihin bulanıklığı tam olarak anlaşılmış bir terim olmamakla birlikte, akademi ve tıp dünyasında sıklıkla tartışılmaktadır. Bir kadın doktor kontrolüne gittiğinde ve ‘zihin bulanıklığı’ dediğinde genellikle yavaş veya puslu düşüncelerden, odaklanma zorluğundan, konsantrasyon eksikliği ve unutkanlıktan bahsediyordur. Medikal ve bilimsel alanda eğitim almış birinin bu semptomları ‘bilişsel zayıflama’ olarak tanımlamaması gerekmektedir.

Zihin bulanıklığı yaşlanmanın sonucu olan bilişsel zayıflamadan (mild cognitive impairment) tamamen farklıdır. Fakat semptomların benzerliği nedeniyle, zihin bulanıklığı yaşayan birçok kadın birkaç sene içerisinde Alzheimer olacağından korkar.

2014 yılında yayınlanan bilimsel bir makalede, biliş ve menopoz kavramlarına ilişkin çalışmaların sonuçları yayınlanmış, menopoz dönemindeki şikayetlerin zihin bulanıklığının sonucu olduğu ortaya konmuştur.

Rochester Medical Center Nöropsikoloğu ve araştırmanın yazarlarından biri olan Miriam Weber, menopoz döneminde olan kadınların unutkanlık ve zihin bulanıklığı konusunda endişelenmemeleri gerektiğini ve bunun normal karşılanabileceğini belirtmiştir. Bu çalışmanın bize getirdiği güzel haber, menopoz dönemindeki zihin bulanıklığının demans göstergesi olmadığıdır. Bu deneyim ergenlik çağında ortaya çıkan karamsarlık kadar normaldir. 

Zihin bulanıklığı: Uykusuzluğun suçlusu mudur?

Bazı araştırmalar hafıza problemleri, konsantrasyon eksikliği ve verimli uyku alamama durumlarının ateş basmaları ve gece terlemelerinden kaynaklandığını ortaya koymuştur. Bu yorgunluk durumu stres, duygu durum bozukluklarına sebep olabilir.

Monash Üniversitesi Profesörü Susan Davis, menopoz dönemindeki kadınlarda öğrenme ve hafızayla ilgili bazı gerilemelerin zorlukla anlaşıldığını, ateş basması ve terlemelerin uyku bozuklukluklarından tamamen ayrışamadığı için tam anlamıyla incelenemediğini belirtmiştir. Tek bildiğimiz uykunun hafızanın işlevinde çok önemli bir rolü olduğudur. Ancak zihin bulanıklığının düzensiz uyku, anksiyete ve hormonlardan mı kaynaklandığı henüz bilinmemektedir. 

Zihin bulanıklığı: hormonları suçsuz mu kılar?
Menopoz dönemindeki kadınlarda ateş basması ve terlemelerin uyku bozuklukluklarından tamamen ayrışamadığı için tam anlamıyla incelenemediğini belirtilmiştir.

Zihin bulanıklığının sebeplerini ayrıştırmak çok zor olmakla birlikte, yumurtalıklara bağlı hormonların beyin fonksiyonlarını direkt olarak etkilemediğini biliyoruz. Öğrenme, hafıza ve diğer düşünce sistemine bağı işlevler hipokampus ve prefrontal korteks tarafından yönetilmektedir. Beynin bu bölümleri östrojen reseptörleri bakımından zengindir ve östrojen hormonlarına oldukça hassastır. Östrojen nöron gelişimine ve yaşamına önemli katkılar yapmakla birlikte, depresyonda yer alan nörotransmitterler sisteminde rol oynayarak, sinaps işlevi ve formasyonunu etkilemektedir. Bu durum östrojen kaybının bilişsel fonksiyonları negatif yönde etkilediğini düşündürebilir.

Zihin bulanıklığı sadece östrojen düzeylerindeki değişikliklerle yorumlanamaz. Testosteron, tipik olarak bir erkek hormonu olarak değerlendirilmesine rağmen yumurtalıklar tarafından da üretilmekte ve menopoz döneminde üremeyi durdurmaktadır. Klinik araştırmalar, menopoz sonrası kadınlarda uygulanan bilişsel süreç iyileşmesi amaçlı hormon değiştirme terapisinin, östrojenin etkisini tekrar geri kazanmada başarısız olduğunu göstermiştir. Ancak rastgele oluşturulan placebo gruplarında testosteron terapisinin sözel öğrenme ve hafızada olumlu sonuçlar verdiği gözlemlenmiştir. Bu sonuçlar testosteronun kadın sağlığında önemli rol oynadığının altını çizer.

Menopoz süresince beyin sağlığımızı nasıl koruyabiliriz?
Beynimizi sağlıklı tutmak ve düşünme becerilerimizi güçlü kılmak adına iyi beslenme, fiziksel egzersiz, sağlıklı uyku, stres azaltıcı yöntemler ve zihin egzersizleri olmazsa olmaz.

Menopoz dönemindeki kadınların doktorlarına testosteron tedavisi için gitmelerini önermiyoruz. Çünkü bu konuda yapılacak daha fazla araştırmaya ihtiyacımız var. Beynimizi sağlıklı tutmak ve düşünme becerilerimizi güçlü kılmak adına iyi beslenme, fiziksel egzersiz, sağlıklı uyku, stres azaltıcı yöntemler ve zihin egzersizleri gibi tüm yaşamsal alanlara dikkat edilmesi faydalı olacaktır.

 

İlginizi çekebilir: Bu belirtilere sahipseniz hormonlarınızla ilgili bir şeyler ters gidiyor demektir

Psikolog & Nörobilim Uzmanı Güliz Altınbaşak: Bahçeşehir Üniversitesi Psikoloji Bölümünden tam burslu olarak mezun oldu. Şu anda Dialectical Behavior Therapy (DBT) Turkey Danışmanlık Merkezi’nde Program Koordinatörü ve The Life-Co Wellbeing Merkezi’nde Mental Wellness Program Koordinatörü olarak çalışmaktadır. The LifeCo Wellbeing merkezi bünyesinde meditasyon odaklı olmak üzere mindfulness (farkındalık), duygu regülasyonu, stres yönetimi ve kişilerarası iletişim becerileri üzerine eğitim kampları düzenlemektedir. Ayrıca, savaş mağdurlarına yönelik mesleki eğitim, savaş sonrası travma ve formal eğitim projeleri yürütmektedir. Davranış Bilimleri Enstitüsü Yetişkin ve Aile Danışmanlık Merkezi’nde EMDR odaklı projelerde çalıştı. TOÇEV Tüvana Okuma İstekli Çocuk Eğitim Vakfı’nda Psikolog ve Eğitmen olarak görev aldı. “Doğudaki Ebeveyn ve Çocukları Bilinçlendirme Projesi” kapsamında birçok ilde araştırma yaptı ve eğitimler verdi. Norveç, Azerbaycan, Slovenya ve İspanya’da “Dezavantajlı Grupların Bilinçlendirilmesi ve Hayat Şartlarının Yükseltilmesi” konusundaki projelerde Ülke Koordinatörlüğü yaptı. Maltepe Kapalı İnfaz Ceza Kurumu’nda hükümlülerle çalıştı. Aynı dönemde Avrupa Şafak Hastanesi’nde bağımlılık üzerine çalışmalar yaptı. Çocuklara Yeniden Özgürlük Vakfı’nda gönüllü olarak görev alarak suça eğilimli çocuklar için çalışmalar düzenledi. “Erkek Homoseksüeller ve Heteroseksüellerin Suçluluk Utanç ve Kaygı Düzeylerinin Karşılaştırılması” üzerine yaptığı araştırmayı 17. Ulusal Psikoloji Kongresi’nde, “Kanser Hastaları için Mindfulness Odaklı Mental Wellness” çalışmasını “VIII Ibero American Congress of Clinical and Health Psychology Congress” Porto Riko’da sundu.

LEGO’dan hem çocukları hem yetişkinleri mutlu edecek en mükemmel yılbaşı hediyeleri

Yeni yıl, soğuk günleri sıcacık bir sevgiyle sarmalayan, neşe ve heyecan dolu büyülü bir dönem. Öyle ki yalnızca taptaze başlangıçların değil; sevdiklerimizi mutlu edecek fırsatların da habercisi. Bu özel dönemi daha da unutulmaz kılmanın ve yılbaşı coşkusunu sevdiklerimizle paylaşmanın en keyifli yollarından biri ise hiç şüphesiz gözlerden kalpler çıkaracak mükemmel yeni yıl hediyeleri. Peki ama gerçek anlamda mükemmel bir hediye bulmak mümkün mü?



Çocukken çok kolay olan hediye seçimi konusu, ne yazık ki yetişkinlikte zor bir hal alabiliyor. O zamanlar en sevdiğimiz karakterin yeni çıkan bir kitabı ya da havalı yeni bir oyuncak, bizi mutlu etmeye yeterdi. Ama büyüdükçe işler biraz karıştı… İhtiyaçlar, istekler, beklentiler, arzular, hepsi değişti, karmaşıklaştı. Haliyle, bir yetişkini ‘gerçekten’ mutlu edebilecek o ‘mükemmel’ hediyeyi bulmak da zorlu bir sanata dönüştü. Ama çözüm, sandığımızdan çok daha yakında olabilir. Belki de oyuna ve yaratıcılığa yeniden kucak açmak, tüm bu karmaşıklığı alıp götürmeye yetebilir. Siz de bu yıl sevdiklerinizi gerçekten heyecanlandıracak bir hediyenin peşine düştüyseniz aradıklarınızı LEGO’da bulabilirsiniz. Çocuklar için olduğu kadar yetişkinler için de oyunun, yaratıcılığın ve rahatlamanın kapılarını aralayan LEGO’da herkese uygun yüzlerce çeşit var:

Estetik ve dekoratif dokunuşları sevenlere özel

Çevrenizde gördüğü her boş duvarı doldurmak için hemen zihninde tasarım yapmaya başlayan ya da boş rafları estetik detaylarla dekore etmeye bayılan sevdikleriniz varsa, onlar için en iyi yılbaşı hediyesi bir LEGO’dan bir sanat eseri, doğadan bir parça veya mimari bir detay olabilir:

  • LEGO® Art Mona Lisa: Dekorasyonun yanı sıra sanat ve tarih meraklısı sevdikleriniz için Mona Lisa’nın 3D versiyonu şahane bir yeni yıl armağanı olabilir. Sevdiklerinizin duvarlarını süsleyerek yaşam alanlarına enerji katacak bu özel hediye, onların yaratıcı duygularını da harekete geçirebilir.
  • LEGO® Icons Yalıçapkını Kuşu: Doğanın dokunuşlarını yaşam alanlarına taşıyacak LEGO® Icons Yalıçapkını Kuşu, canlı renkleriyle sevdiklerinize yılbaşı coşkusunu yansıtırken mutluluktan gözlerinden kalpler çıkartabilir.

Enerjisini doğadan alanlara özel

Doğaya, yeşile, bitkilere düşkün, enerjisini, ilhamını büyüleyici çiçeklerden ve renklerden alan sevdikleriniz için de en mükemmel hediyeler, yine LEGO’da:

  • LEGO® Icons Orkide: Orkidelerin bitkiler aleminde çok özel bir yeri olduğu tartışılmaz. Siz de sevdiklerinize onların sizin için ne kadar özel olduğunu hissettirmek istiyorsanız bu seti kaçırmayın. 5 taban yaprağı ve 2 hava kökü ile gerçekçi bir görünüme sahip bu ikonik orkide setini görenler canlısından ayırmakta zorlanabilirler 🙂
  • LEGO® Icons Erik Çiçeği: Bu set, sevdiklerinize güzel bir kırmızı çiçeği tomurcuktan açmaya ve tam çiçeklenmeye kadar inşa etme fırsatı sunuyor. Üstelik sevdikleriniz bu seti sergilemekten de büyük haz duyacak. Hem şık bir dekor hem de yaratıcı bir yapım süreci, ikisi de bu mükemmel hediyede.

Hız, heyecan ve adrenalin tutkunlarına özel

Hız, şüphesiz ki büyük bir tutku. Özgürlüğüne düşkün, heyecanı seven, teknolojiye ve otomobil dünyasına meraklı herkes için LEGO’da şahane hediyeler bulabilirsiniz:

  • LEGO® Technic Mercedes-Benz G 500 Professional Line: Mercedes-Benz tutkusu olan herkesi heyecanlandıracak, otantik özelliklerle dolu ikonik G Serisi’nden bir model, mükemmel bir yılbaşı hediyesinden çok daha fazlası olabilir. Baştan sona adeta bir mühendislik deneyimi sunan bu modelin sevdiklerinizi çok mutlu edeceği kesin.
  • LEGO® Technic Emirates Team New Zealand AC75 Yat: Maceranın sudaki halini seven ve yelken sporuna da merak duyan sevdiklerinizi mutlu etmek için fazla düşünmenize gerek yok. Aradığınız hediye LEGO Technic Emirates Team New Zealand AC75 Yat. Biraz çılgın, biraz heyecanlı, en çok da kusursuz… Emin olun sevdikleriniz bu seti hem yaparken hem de sergilerken çok keyif alacak.

Sinemaseverlere özel

Beyaz perdenin büyüsüne kapılan sevdiklerinize, onların bu tutkusunu daha da derinleştirecek hediyelerle unutulmaz deneyimler sunabilirsiniz:

  • LEGO® Star Wars™ Millennium Falcon™: Çoğu sinemaseverin gönlünde taht kurmuş en özel serilerden biri hiç şüphesiz ki Star Wars. Star Wars™ Millennium Falcon’un kokpiti, uydu çanağı, topları ve diğer ikonik detaylarıyla sevdikleriniz inşa sürecini tamamlarken kendilerini galaksinin derinliklerinde bir macerada da hissedebilirler.
  • LEGO® Disney™ Genç Aslan Kral Simba: Sevdiklerinizin sinema tutkusunu nostaljik rüzgarlarla buluşturmak isterseniz, aradığınız mükemmel hediye yine LEGO’da. Onları LEGO® Disney™ Genç Aslan Kral Simba ile çocukluk anılarına doğru bir yolculuğa çıkarabilirsiniz.

Oyunculara ve uzay meraklılarına özel

Uzayın sınırsız gizemini merak eden ya da en zorlu oyunları bile tek hamlede geçmeyi başarabilen sevdikleriniz varsa, onlar için de en mükemmel yeni yıl hediyeleri LEGO’da:

  • LEGO® Super Mario™ Super Mario World™: Mario ve Yoshi: Mario, şüphesiz ki hem çocukların hem yetişkinlerin gönlünde büyük yer tutan en ikonik oyunlardan biri. Eğlenceli bir nostaljik tur, keyifli bir oyun deneyimi ya da rahatlatıcı bir aktiviteden çok daha fazlasını sunacak bu set, sevdiklerinize yepyeni bir dünya yaratmak için ilham verebilir.
  • LEGO® Technic NASA Apollo Ay Taşıtı – LRV: Kozmik maceracılar için en şahane hediye: NASA Apollo Ay Taşıtı (LRV) modeli. Sevdiklerinizi yıldızlara götürüp geri getirecek bu özel hediye, bambaşka dünyaların kapısını onlar için aralarken yaratıcı duygularını da harekete geçirebilir.

Bonus: Mırmır Pati ile eğlenceyi geri getirin

LEGO’nun sonsuz olasılıklarla dolu dünyasında en mükemmel hediyeler de eğlence de oyun da bitmez… Mırmır Pati, oyunu her yaştan insan için geri getiriyor ve herkesi yılın bu büyülü zamanını çok daha keyifli geçirmeye davet ediyor.

Mutlu bir yer inşa etmek isteyen herkes için mükemmel hediyeler ve çok daha fazlası LEGO’da. Hemen tıklayın ve sevdiklerinizi mutlu etmeye erkenden başlayın.

*Bu yazı LEGO katkılarıyla hazırlanmıştır.

İlgili Makale