“İç huzuru yakaladığınızda ve kendinizle ilgili hisleriniz gerçekten olumlu olduğunda, başkaları tarafından kontrol ya da manipüle edilmeniz neredeyse imkansızdır.” –Wayne Dwyer
Manipülasyon, birçok kişinin istediklerini elde etmek için başvurduğu bir yöntemdir. Uplifers olarak geçen hafta işlemeye başladığımız manipülasyon konusuna kaldığımız yerden, farklı manipülasyon yöntemleriyle devam ediyoruz. Bu yöntemlerden birini size karşı sık sık uygulayan biri varsa, manipülasyon kurbanı olabilirsiniz.
Neden manipülasyon?
Sizden bir şey istendiğinde hayır demekten çekiniyorsanız ve bu durumun sebebi karşınızdakinin size hissettirdiği suçluluk duygusu ya da korkuysa; manipüle ediliyor olma ihtimaliniz yüksek.
Klinik Psikolog Dr. George Simon’a göre, manipülasyona başvuran kişiler birçok yönden eksik, agresif isteklerini ve ihtiyaçlarını gizli tutan, kurbanları üzerinde hangi taktiklerin işe yarayacağını bilen ve kendi çıkarları için çevresindeki kişilere zarar vermekten çekinmeyen kişilerdir.
Manipülatörler bununla birlikte, güçlü hissedebilmek, ilişkide baskın taraf olabilmek ve kontrolü kaybetmemek isterler. Bu durumu sağlayabilmek için birçok yönteme başvuran manipülatörlerin yöntemlerini aşağıda bulabilirsiniz.
Manipülasyon yöntemleri
Manipülasyon için kullanılan yöntemlerin bir kısmı, belirli başlıklar altında toplanabilir. Aşağıdaki listede, Bu yöntemleri açıklamaları ve örnekleriyle beraber bulabilirsiniz.
- Olumlu pekiştirme: Övgü, iltifat, yapay sempati, aşırı özür dileme, kabul etme, beklenmedik hediyeler, olumlu pekiştirmeye örnek olabilir. Bu yöntem genellikle yapılan davranışın güçlendirilmesi ve sıklığının arttırılması için uygulanır.
- Olumsuz pekiştirme: Azarlama, bağırma, tehdit etme, küfretme, duygusal tehditler, suçluluk hissetme, ağlama ve kurbanı oynama gibi durumlar bu yönteme örnektir.
- Kısmi pekiştirme (olumlu ya da olumsuz): Bu yöntem daha çok korku ve şüphe ortamı yaratmak için kullanılır.
- Cezalandırma: Manipülatör, kurbanını etkileyebilmek için, sevgi ve destek gibi olumlu duyguları sergilemeyi bırakır.
- Travmatik yaklaşım: Sözle taciz, çok öfkelenme gibi travma yaratacak yaklaşımlar, manipülatör tarafından baskınlık ve üstünlük kurmak için kullanılabilir.
Manipülasyon teknikleri
Manipülasyona başvuran kişi, yukarıda bahsedilen durumları yaratabilmek için birçok teknikten yararlanır.
- Yalan söylemek: Bazen gerçek ortada olsa da, karşınızdaki kişinin yalan söylediğini anlayamazsınız. Bu durumu azaltmanın yolu, kişilik bozukluğu olan bazı kişilerin (sosyopatlar, psikopatlar) ya da manipülasyon uzmanlarının sık sık yalan söylediğini kabul etmekten geçer.
- Kontrollü yalan söylemek: Karşınızdaki kişi yalan söylerken, bazen gerçeklerin bir kısmını da yalanına dahil eder. Oldukça etkili olan bu yöntem, özellikle propaganda yapmak için kullanılır.
- Reddetme: Manipülatör çoğu zaman yanlış bir şey yaptığını alenen kabul etmek istemez ve reddetme yolunu seçer.
- Rasyonalizasyon: Manipülatörler genellikle yaptıkları davranışlar için bir sebep ya da bahane bulmakta uzmanlardır.
- Minimizasyon: Bu yöntem genellikle rasyonalizasyonla bir arada kullanılır. Davranışını rasyonalize etmek isterken, davranışının olumsuz sonuçlarını da gözünde küçültür.
- Seçici dikkat ya da seçici dikkatsizlik: Manipülatör, kendisini yolundan saptıracak herhangi bir duruma dikkat etmez, ilgi göstermez ya da görmezlikten gelir.
- Oyalama: Manipülatörler sorulara belirgin ve açıklayıcı cevaplar vermekten kaçınırlar. Cevap vermek istemedikleri durumlarda, konuyu değiştirmek konusunda da uzmandırlar.
- Kaçamak cevaplar: Oyalamaya benzer şekilde, bu yöntemde de manipülatör sorulan sorulara anlamsız, belirsiz ve havada cevaplar verirler.
- Suçluluk hissettirme: Bu yöntem manipülatör tarafından bir yıldırma taktiği olarak kullanılabilir. Karşısındakinden istediğini alabilmek için, onu bencillik ya da umursamazlıkla suçlayabilir.
- Utandırma: Manipülatör, kurbanını korkutmak ve kendinden şüpheye düşürmek için, alaycı bir tavır takınabilir.
- Kurban rolü oynama: Manipülatörler, karşısındaki kişilere suçluluk hissettirmek, utandırmak ve istediklerini alabilmek için, kurban rolü oynarlar. Böylece sempati toplayarak isteklerini elde ederler.
- Baştan çıkarma: Manipülatörler çekiciliklerini ve cazibelerini kullanarak kurbanlarının savunma mekanizmalarını zayıflatmaya çalışırlar.
- Masum rolü oynama: Çevresine zarar verdiğinin bilincinde olan manipülatör, masum rolüne bürünerek verdiği zararın istemsiz olduğuna inandırmaya çalışır.
- Aptal rolü oynama: Manipülasyona başvuran kişi, yaptığı fark edilince aptal rolüne bürünerek hiçbir şeyden haberi yokmuş gibi davranabilir.
Daha fazlası için; “Manipülasyon sanatı: Manipüle edildiğinizi nasıl anlarsınız?“
Kaynak: Life Positive