Maaşınızı aldığınız ilk gün krallar / kraliçeler gibi, ayın geri kalanında ise orta çağ yoksulu gibi hissediyorsanız, bir şeyleri yanlış yapıyor olmalısınız. Maaş sonlu bir para kaynağıdır, hele ki içinde bulunduğumuz global ekonomik şartlarda. Bu nedenle paranıza bir amaç vermelisiniz. Aksi takdirde hayatınız borç ödemekle ve kendinizi zengin etmek yerine başkalarını zengin etmek için durmadan çalışmakla geçer.
Paranıza bir amaç vermekten ne kastediyorum? Bunun için kendinize “paranın benim için ne yapmasını istiyorum” diye sorun. Paranın sizin için yapabileceklerine birkaç örnek vermek gerekirse:
- Yaşamsal ihtiyaçlarınızı karşılar.
- Hayatı keyifli hale getiren şeyleri fonlar.
- Sizin için çalışıp size para kazandırır.
Paranın tüm bunları sizin için yapabilmesini sağlamaksa sizin elinizde. Para bir yakıttır. O yakıtı kullanarak hangi araçla, ne hızla nereye gideceğiniz size kalmış. Direksiyonda siz varsınız, o nedenle gittiğiniz yöne dikkat edin.
Maaşınız elinize geçtiği gün, paranızı gerekli yerlerde iş görmek için görevlendirmelisiniz. Görev yerlerini, aciliyet ve önem şiddeti en yüksekten en düşüğe doğru sıralayarak listeledim. Bütçe, borçlar, kazançlar kişiden kişiye değişir. Bu nedenle kiminiz yedinci kategoriye kadar kesesi dolu gelirken kiminizin dördüncü kategoride bütçesi tükenebilir ve sonraki kategorilere ayıracak parası kalmayabilir. Hiç önemli değil. Sırayı bozmadan ilerlediğiniz sürece, geliriniz düşük de olsa, borcunuz büyük de olsa bu rutini uygulayabilirsiniz. Her ay düzenli olarak uygulayıp pes etmeden devam ettirebildiğinizde borçlarınızı kapatabilir, gereksiz harcamaları azaltabilir ve finansal gücünüzü arttırabilirsiniz.
Paranızı bölüştürmeniz gereken 7 kategori
(Aciliyet ve önem şiddeti yüksekten düşüğe doğru sıralı)
1. Zorunlu ihtiyaçlar
Maaşınız elinize geçer geçmez ilk yapmanız gereken şey, yaşamsal ihtiyaçlar için harcanacak tutarı ayırmaktır. Gıda, kira, ulaşım giderleri ve faturalar bu kategoriye dahildir.
Zorunlu ihtiyaçlar için ayıracağınız tutar, gelirinizin yarısından fazla tutmamalıdır. Eğer gelirinizin yarısından fazlası zorunlu ihtiyaçlara gidiyorsa, ya zorunlu harcamalardan tasarruf etmenin bir yolunu bularak (dışarıda yemek yerine evde yemek yapmak, daha uygun fiyatlı bir eve çıkmak, enerji tasarrufu ile faturaları düşürmek vb.) ya da gelirinizi arttırarak (iş değiştirmek, ek iş yapmak, pasif gelir kaynakları oluşturmak vb.) zorunlu ihtiyaçları %50 bandına getirmeye çalışmalısınız.
İlginizi çekebilir: Kolay ve etkili bütçeleme: 50-30-20 kuralı ile paranızın kontrolü sizde
2. Acil durum fonu ve sigortalar
Hayatta başımıza gelebilecek onlarca risk var; hastalıklar, kazalar, afetler… Beklenmedik acil durumlar için mutlaka hazırlıklı olmalıyız. Hazırlık, belirsizlik karşısında en büyük gücümüzdür.
Acil durum fonu, yüksek getirili bir tasarruf hesabında bulunan günlük cari hesabınızdan ayrı tutulan bir nakit rezervidir. Bu nakit rezervi yüksek getirili bir hesapta beklediği için, hesapta durduğu süre boyunca değer kazanır. Beklenmedik bir risk yaşandığından da sizi, bu durumu çözmek için evi arabayı satmaktan, eşe dosta el açmaktan ya da kredi çekmekten kurtarır.
Zorunlu deprem, ferdi kaza, özel sağlık ve hayat sigortalarınız ile birlikte acil durum fonunuz paranızı bölüştüreceğiniz 8 kategori içerisinde zorunlu giderlerden sonra ikinci en önemli önceliğiniz olmalıdır.
3. Krediler ve borçlar
Borç demek, paranızın bir kısmı size ait değil, demektir. Size ait olmayan bir şey üzerinde kontrol sağlayamaz, onu yönetemezsiniz. Dolayısıyla finansal durumunuzu düzeltmek ve paranızın kontrolünü elinize almak istiyorsanız, borçlu olamazsınız.
Borcunuz varsa ve her ay sadece asgarisini ödeyebiliyorsanız veya daha da azını, borcun faizi ile birlikte, her ay bir öncekinden daha büyük bir borcun altına giriyor ve kendinizi her geçen gün kurtulması daha zor bir duruma sokuyorsunuz. Bu nedenle eğer borçluysanız bu borcu kapatmak, kazandığınız para ile yapacağınız üçüncü öncelikli hamledir.
4. Emeklilik planı
İlk üç kategori kişisel bütçelemenin temel taşlarıydı, artık bütçelemeyi aşıp parayı çalıştırdığımız yerdeyiz.
Gençken, sağlıklıyken ve para kazanıyorken, bu üçüne sahip olmadığımız günler gelip çattığında ne halde olacağımızı hayal etmekte zorlanıyoruz. Bunun sebebi, uzun vadeli planlar yapmakta ve aksiyon almakta zorlanıyor olmamız.
Emekli olmama daha çok var, diye düşünmeyin. Çok vakit olması büyük avantaj, çok daha küçük katkı payları ile bile tatmin edici bir birikim tutarına ulaşabilirsiniz. Örneğin; 20 yaşında bireysel emeklilik poliçesi açmış bir kişinin 56 yaşına geldiğinde bugünün 70 bin TL’si kadar bir emekli maaşı alabilmesi için aylık 1.500 TL katkı payı ödemesi gerekir. Ancak 20 yaşında değil de 46 yaşında, emekliliğe 10 yıl kala ödemeye başlayan birinin, aynı tutara ulaşmak için ödemesi gereken aylık katkı payı 53 bin 800 TL olacaktır! (Bireysel Emeklilik Fon Getirileri hesaba katılmamıştır).
Yaşlı nüfusun genç nüfusa oranının yükseldiği ve ortalama ömür beklentisinin giderek arttığı bir dünyada, sadece devlete veya işverene sırtını dayamak yeterli değil. Emeklilikte, artık çalışıp para kazanamayacağımız fakat paraya her zamankinden daha çok ihtiyaç duyacağımız yaşlarda yaşam kalitemizin düşmemesi için, planlamamızı şimdiden yapmalı ve bireysel emeklilik için ödenek ayırmalıyız.
5. Kendine yatırım
Birikim ve yatırım yapacak daha çok paranız olmasının yolu, basit bir ifadeyle, daha çok para kazanmaktır. Bunun yolu da kendinize yatırım yapmaktan geçer. Kendinize yatırım yaptığınızda bir çalışan olarak işgücü değerinizi arttırırsınız ve bu da daha yüksek mevkilere yükselmenizi, daha fazla satış yapmanızı ve sonuç olarak daha fazla para kazanmanızı mümkün kılar. Bu kategoriye ayrılacak para sertifikalar, kurslar, seminerler, kitaplar ve mevcut işinizi büyütmenizi sağlayacak hemen her şey için maddi kaynak olarak kullanılır. Bu alana harcanacak para size çok daha fazlasını kazandıracağından, bir yatırım gözüyle bakılabilir.
İlginizi çekebilir: Hayata yatırım: Kendiniz için yapabileceğiniz en iyi 6 yatırım
6. Finansal hedefler
Borçları sıfırlamak ve refah bir emeklilik de birer finansal hedeftir fakat altıncı kategori, borçsuzluk ve emeklilik kadar zaruri olmayan diğer finansal hedefleri kapsar. Ev almak, çocuğunu yurtdışında okutmak, maaşından daha yüksek aylık getiri sağlayan yatırımlar yaparak finansal özgürlüğe kavuşmak, altıncı kategoriye dahil edilebilecek finansal hedeflere örnektir. Finansal hedefinize ulaşmanızı sağlayabilecek birikim ve yatırım araçlarına ödenek ayırarak belirlediğiniz hedeflere çok daha hızla ulaşabilirsiniz.
7. İstekler
Sonunda o noktaya geldik! Zorunlu ihtiyaçlarımızı karşıladık, borçlarımızı kapattık, birikim ve yatırımlarımızı yaptık ve artık geriye kalan tutarla keyfimize bakma zamanı.
Ben kimim?
Ben bir birikim ve güvence danışmanıyım. İşim, insanların tasarruf ederek birikim yapmalarını ve bu birikimleri sayesinde gelecekte yaşayacakları maddi sıkıntılara karşı kendilerini güvence altına almalarını sağlamak. Bireysel emeklilik, hayat sigortası, tasarruf, yatırım, vergi indirimi ve başka pek çok sorunuz için bana ulaşabilirsiniz. Sorularınızı yanıtlamaktan ve elimden geliyorsa yardımcı olmaktan memnuniyet duyarım.
Kaynaklar:
- Mark Tilbury; Do This EVERY Time You Get Paid (Paycheck Routine)
- Rose Han; Do This Every Time You Get Paid (Millionaire Payday Routine)
- NISHA; Do This Every Time You Get Paid. Accountant Payday Routine
İlginizi çekebilir: Finansal hedeflerinize ulaşmanızı engelleyen 3 kötü alışkanlık