Açılımı “lezbiyen, gey, biseksüel, transgender” olan LGBT, modern toplumların günlük hayatına entegre olabilmiş bir kavram. Farklı cinsel yönelimleri kapsayan bu çatı kavram, temelde 4 ana unsurdan oluşuyor gibi görünse de; heteroseksüalite dışındaki cinsel yönelim ve cinsiyet kimlikleri aslında oldukça çeşitlidir. Ülkemizde adı maalesef nefret suçları ve toplumsal ayrıştırmalarla anılsa da LGBT kavramı, toplumsal demokrasiye ulaşmak adına hayati bir önem taşır. Uplifers olarak LGBT kavramının detaylarına inen ve bu kavram dahilinde duymanız mümkün olan sözcüklerden oluşan bir LGBT sözlüğü hazırladık:
Biyolojik cinsiyet:
Biyolojik cinsiyet, kişinin -psikolojik yönelimlerinden bağımsız olarak- doğuştan gelen penis, testis, vajina ve rahim gibi biyolojik özellikleri üzerinden tanımlanan cinsiyettir.
Toplumsal cinsiyet:
Farklı coğrafya ve kültürlerde cinsiyetlere yüklenen değer ve sorumlulukların geneline toplumsal cinsiyet adı verilir. Örneğin Türk toplumundaki erkeklerin toplumsal cinsiyeti ile Fransız erkekleri ile farklılık gösterebilir. Ataerkil – anaerkil toplum yapıları, toplumsal cinsiyet farklılıklarından doğar.
Toplumsal cinsiyet rolü:
İngilizce’de “Gender role” olarak karşılık bulan bu kavram, toplumun cinsiyetler için biçtiği rolleri ifade eder. Bu roller eril / dişil davranışları doğrudan etkiler. Örneğin biyolojik cinsiyeti kız olan bir çocuğun süslü elbiseler giyip sadece oyuncak bebeklerle oynamak zorunda hissetmesi, toplumun kadına biçtiği cinsiyet rolünden kaynaklanır.
Cinsiyetçilik (seksizm):
Herhangi bir cinsel yönelim ya da biyolojik cinsiyetin, diğerlerinden üstün olduğunu savunmaya cinsiyetçilik adı verilir.
Cinsel yönelim:
İngilizcesi “sexual orientation” olan cinsel yönelim, aslında dünyaya gelen tüm bireylerin cinsel kimliklerini oluşturan temel unsurlardan biridir. Bazı toplumlarda “cinsel tercih” şeklinde tanımlanan cinsel yönelim kavramı özetle, herhangi bir seksüaliteye karşı hissedilen duygusal, zihinsel ve cinsel çekimi ifade eder ve bir tercih olarak nitelendirilemeyecek kadar spontane bir davranış biçimidir. Bazı cinsel yönelimleri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
- Eşcinsel: Duygusal ve cinsel olarak birbirine ilgi duyan hemcinslere verilen genel addır. Uzun yıllar boyunca cinsel ve davranışsal bir bozukluk olarak tariflenen eşcinsellik, 1970’li yıllarda Dünya Sağlık Örgütü’nün bir yayını ile hastalıklar literatüründen resmi olarak çıkarıldı ve bir cinsel yönelim olarak kabul edildi.
- Heteroseksüel: Duygusal ve cinsel olarak karşı cinse ilgi duyan bireylere verilen genel addır. Heteroseksüellik pek çok toplumda kabul gören bir norm olduğu için, heteroseksüel bireyler cinsel yönelimlerini açıklama gereği duymazlar.
- Gay: Bazı kültürlerde her iki biyolojik cinsiyet için kullanılsa da, gey sözcüğü aslında “erkek eşcinsel”leri tanımlar.
- Lezbiyen: Birbirine romantik ve cinsel yakınlık duyan kadın eşcinseller için kullanılan lezbiyen sözcüğü, antik Yunan döneminde kadın şair Sappho’nun yaşadığı Lesbos (Midilli) Adası’ndan türetilmiştir.
- Biseksüel: Her iki cinsiyete de ilgi duyabilen kadın ve erkekleri ifade eder. Ancak biseksüel bireyler, her zaman her iki cinsiyete de aynı derecede ilgi duymayabilirler. Lezbiyen eğilimleri baskın gelen kadın biseksüeller olabileceği gibi, kadınlardan daha çok hoşlanan erkek biseksüeller de vardır.
Cinsiyet kimliği:
Bireyin, biyolojik cinsiyet özelliklerinden bağımsız olarak psikolojik olarak kendini ait olduğu cinsiyeti ifade eder. Cinsel yönelimlerle çokça karıştırılan bu kimlikler şu şekilde açıklanabilir:
- Transvestizim (Crossdressing): Bir toplumsal cinsiyet kimliğine göre davranma / giyinme isteği ile açıklanan cinsiyet kimliğidir. Geçici olarak bu tarz istekler duyabilen transvestistler, herhangi bir cerrahi müdahale beklentisi içinde olmadan sadece o şekilde giyinerek kendilerini ifade edebilirler. Ülkemizde transvestizm, travestilikle karıştırılıyor.
- Travesti: Giyim ve davranış açısından karşı cinsin özelliklerine yakınlık duyan kadın ve erkekler şeklinde açıklanabilir. Biyolojik cinsiyet değişikliği söz konusu değildir.
- Transseksüel: Transseksüel bireyler kendilerini tamamen karşı cinse ait hissederler. Yani transseksüelizmin kaynağı psikolojik taleplerdir. Ayrıca transseksüelizmin cinsel yönelimle bir ilgisi yoktur. Yanlış bedende dünyaya geldiğine inanan bir erkek transseksüeli kadın olduktan sonra da kadınlardan hoşlanan lezbiyen bir transseksüel olarak hayatına devam edebilir.
- Transgender: Herhangi bir cerrahi işlemle ya da böyle bir işlem olmaksızın biyolojik cinsiyetinin karşıtını yaşayan bireyleri tanımlayan genellemedir.
- İnterseks: Erkek cinsel organı ile doğan kadınları ve kadın cinsel organı ile doğan erkekleri ifade eder.
Kaynaklar:
Apa.org
ilga.org
İlginizi çekebilecek diğer içerikler:
Toplumsal cinsiyet rollerinin dışına çıkabilmek cesaret ister… Eşcinsel olmasanız bile!