Mutlu bir hayata sahip olmak için kötü alışkanlıklardan kurtulma rehberi
Bazı alışkanlıklar kişisel hayatınızda ve kariyerinizde başarıya ulaşmanıza yardımcı olabileceği gibi; bazı alışkanlıklar da, sizi kötü etkileyerek, başarınıza ya da mutluluğunuza engel olabilir. Bu yüzden alışkanlık haline gelmiş, istenmeyen davranışlarınızdan kurtulmanızda fayda var.
Uplifers olarak, alışkanlıkların oluşumundan yola çıkarak kurtulmanın yollarını sizler için bir araya getirdik.
Alışkanlık nedir?
Alışkanlık, öğrenilen ve neredeyse bilinçsiz yapılabilir hale gelecek kadar tekrarlanılarak kazanılan davranışlardır. Otomatik işleyen alışkanlıklar, beyninizi meşgul etmediğinden; başka şeylere odaklanabilmenizi sağlayarak yardımcı olabildikleri gibi, “kötü” alışkanlık haline gelmiş davranışlar, size zarar da verebilir.
Bazı alışkanlıkların iyi ya da kötü olması, bulunduğunuz duruma göre değişir. Eğer zaman kaybetmenize neden olacak kadar mükemmeliyetçiyseniz bu kötü bir alışkanlıktır, ancak güvenliğin ön planda olması gereken bir iş yapıyorsanız, mükemmeliyetçi olmak hayat kurtabilir.
Alışkanlıklardan kurtulmak neden zordur?
Alışkanlıklardan kurtulmanın bu kadar zor olmasının esas nedeni; “bilişsel senaryo” denilen ve önceki deneyimlerinize dayalı olarak oluşan; bir durumla karşılaştığınızda ortaya çıkan bilinçsiz ve otomatik düşüncelerdir. Daha önce birçok kez karşılaşıp belirli bir tepki verdiğiniz durumlarda, bir süre sonra düşünmeden aynı tepkiyi vermeye başlarsınız ve bu davranışlar zamanla alışkanlık halini alır.
Alışkanlıkların zor vazgeçilir olmasının nedeni, bazen de bu davranışların tekrar etmekten keyif aldığınız şeyler olmasıdır. Keyif veren aktiviteler yaptığınızda salgılanan dopamin, beynin “ödül merkezi”ni aktive ederek, bu davranışları tekrarlamanıza sebep olur; tekrarlamak da alışkanlığa dönüşmelerine…
Nasıl vazgeçeriz?
Tüm alışkanlıklardan kurtulmanın maalesef tek bir yolu yok. Başarılı olabilmek için muhtemelen birden fazla yöntem uygulamanız ve kendinizi sürekli motive etmeniz gerekiyor. Ancak istemediğiniz davranışlarınızdan kurtulmak, buna değer.
Alışkanlıklarınızdan kurtulmak için uygulayabileceğiniz stratejiler;
1. Plan yapın:
Eğer bir alışkanlığınızdan kurtulmaya ya da hoşunuza gitmeyen bir davranışınızı değiştirmeye karar verdiyseniz; işe plan yaparak başlayın. Sadece “artık yapmayacağım” demek yerine, bilinçli olarak hazırlanmış bir plan dahilinde hareket edin.
Planınızın başarılı olabilmesi için; alışkanlığınızdan kurtulmayı hedefiniz olarak belirleyip, gelişiminizi düzenli olarak takip edin. Size en çok zarar veren veya en sevmediğiniz alışkanlığınızdan başlamak da, daha kararlı olmanızı sağlayacaktır.
2. Disiplinli ve bilinçli olun
Alışkanlığınızdan kurtulabilmek için, otokontrol mekanizmanızı devreye sokmayı ihmal etmeyin. Olası hatalara ve dikkatsizliklere karşı, kendinizi sürekli kontrol edin ve zorlandığınız durumlarda, bu davranıştan neden kurtulmak istediğinizi hatırlayın.
Davranışınızı değiştirebilmek için ihtiyacınız olan motivasyona kavuşmak için, öz disiplininiz ve iradenizi geliştimenin yollarını arayın. Farkındalık kazanın ve bilinçli olun.
3. Doğru yaklaşımı edinin
Bazı kişiler için bir alışkanlıktan kurtulmanın yolu “bir anda bırakmak”tan geçerken, bazıları “zamanla azaltma” yoluna gider. Önemli olan, sizin için en iyi işleyen yöntemi bulabilmektir. Bu bırakmak istediğiniz alışkanlığınıza ve kişiliğinize bağlı olarak değişebilir.
Başarısız olmak motivasyonunuzu kıracağından, “bir anda bırakmak” istediğiniz alışkanlığınız için, kendinizi en başından ve sağlam bir şekilde şartlayın. “Azaltarak bırakmak” içinse, en etkin yöntemlerden biri olan “kota koyma”yı deneyin.
4. Engel koyun
The Happiness Advantage kitabının yazarı Shawn Achor’a göre, alışkanlığınızdan kurtulma sürecinde; davranışınızı tekrar etmenize neden olan şeylerden kaçınmak oldukça önemli. Alışkanlığınızı sürdürmenize neden olan olaylar, kişiler ya da ortamlardan uzan durun. Örneğin, dedikodu yaptığınız belli bir arkadaş gurubunuz varsa ve dedikodu yapmayı bırakmak istiyorsanız, onlarda daha az görüşün ya da görüştüğünüzde başka aktiviteler yapın.
5. Pozitif davranışlar edinin
Kötü alışkanlıklarınızdan kurtulabilmek için, onları daha iyileriyle ya da edinmek istediğiniz davranışlarla değiştirmek etkili bir çözüm olabilir. Eleştiriyi azaltmak istiyorsanız, övgü sözcüklerini daha çok kullanmayı ya da toplantılarda dikkatinizin dağılmasından yakınıyorsanız daha çok söz almayı deneyebilirsiniz.
Bu yeni ve daha mutlu olmanıza yardımcı olacak “iyi” davranışların alışkanlığa dönüşmesi zaman alsa da, kendinizi daha iyi hissetmenizi sağlayacağı kesin.
6. Kendinizi ödüllendirin
Alışkanlıklarınızdan vazgeçmeye çalıştığınız süre içerisinde, gösterdiğiniz her gelişmede kendinizi ödüllendirin. Size zevk veren ve alışkanlık haline dönüşmüş bir davranışı yapmadığınızda azalan dopamin salgısını, kendinize vereceğiniz ödüllerle arttırabilirsiniz. Mutluluğunuz zamanla yeni davranışınıza şartlanacak ve ödül olmadan da uygulamanıza yardımcı olacaktır.
Kendinizi nasıl ödüllendireceğiniz size kalmış, ancak hemen alınan ödüllerin daha değerli olduğunu ve alışkanlığınızdan kurtulduktan sonra kendinizi ödüllendirmeyi bırakmanız gerektiğini aklınızdan çıkarmayın.
7. Başkalarını dahil edin
Planınızı daha etkili bir hale getirebilmek için; yakınlarınızı da dahil edin. Ulaşmak istediğiniz hedefi onlarla paylaşarak, kurtulmak istediğiniz davranışınızı tekrarladığınızda sizi uyarmalarını isteyin. Gösterdiğiniz gelişmelerin vereceği başarı hissi, özgüveninizi ve güvenilirliğinizi arttıracak ve motivasyonunuzu yükseltecektir.
Kaynak:
