Kompülsif egzersiz: Bağımlılık mı alışkanlık mı?

Egzersiz, kalori yakımından hafızayı güçlendirmeye kadar pek çok fayda sunuyor. Bazı bireyler ise egzersiz yapmanın fiziksel ve psikolojik katkılarından yeteri kadar yararlanamıyor. Bu durumun altında da ‘’kompülsif egzersiz’’ denilen bir anlayış yatıyor. Bu yazımızda, sizler için kompülsif egzersizin ne olduğunu kaleme aldık.

Kompülsif egzersiz nedir?

Egzersiz bağımlılığı olarak da bilinen kompülsif egzersiz, aşırı derecede spor yapma şeklinde tanımlanıyor. Bu faaliyet ilk başlarda sağlıklı bir alışkanlık gibi gözükse de zaman geçtikçe kompülsif egzersizin faydadan çok zarar getirdiği fark ediliyor.

Kompülsif egzersiz, alkol veya madde bağımlılığı kadar kolay bir şekilde tespit edilemiyor. Bu durum ise egzersiz yapmanın sunduğu faydalara dayanıyor. Bir başka deyişle, egzersiz hastalıkları önleyen ve insan bedenine iyi gelen bir aktivite olduğu için bu aktiviteye bağımlı olunamayacağı düşünülüyor. Bu düşünce sonucunda da insanların egzersiz yapmaya karşı geliştirdiği bağımlılığın tespiti zor bir hal alıyor.

Araştırmacı Hausenblas ve Down, kompülsif egzersizin çeşitli evrelerden oluştuğunu belirtiyor. İlk evre olan toleransta yapılan egzersiz miktarı kilo kaybı gibi hedeflere ulaşmak adına aşırı artırılıyor. Bu evrede yapılan egzersizin faydaları insana geçemiyor ve aşırı egzersiz bireye zarar vermeye başlıyor. Niyet evresinde egzersizin miktarı ve süresi iyice artırılıyor. Kontrol kaybı evresinde ise kişi egzersiz yapmayı bırakmaya çalışıyor fakat bu bağımlılıktan kopamıyor. Temelde bu evrelerle bir bütün haline gelen kompülsif egzersiz, egzersizin bir arınma aracı veya yemek yemeye izin çıkartan bir aktivite olarak görülmesinden doğabiliyor.

Kompülsif egzersiz kimlerde görülebilir?

Anoreksiya nervoza ve bulimia nervoza gibi yeme bozukluklarına sahip bireylerde bu duruma rastlanabiliyor. Bu insanlar, çoğu zaman kilo alma endişesinden ötürü yediklerini kusmaya çalışıyorlar ve uzun süreler boyunca kendilerini aç bırakıyorlar. Daha sonra, bu eylemlerini desteklemek adına fazlasıyla egzersiz yapmaya başlıyorlar. Bir süre sonra bu egzersiz anlayışı bağımlılığa dönüşüyor.

Sadece kilo vermek ve dış görünüşünü istediği seviyeye getirmek isteyen bireylerin de bu anlayışa sahip olabileceği düşünülüyor. Bahsi geçen insanlar, egzersizin psikolojik boyutuna odaklanmayıp sadece fiziksel görüntüyle yola çıktıkları için egzersizi yalnızca kalori yakma/kilo verme aracı olarak görüyorlar. Bu algı, egzersiz aracını fazla kullanmanın daha fazla kilo verdirtebileceği düşüncesini doğuruyor zaman içinde. Bunun sonucunda da kilo verme isteğiyle dolup taşan bireyler egzersiz bağımlılığı geliştirmeye başlıyorlar.

İlginizi çekebilir: Ruh haline göre egzersiz seçimi

Kompülsif egzersizin belirtileri neler?

Kompülsif egzersiz, uygun olmayan vakitlerde ve yerlerde egzersiz yapılmaya başlanmasına neden oluyor. Bununla birlikte, bu bağımlılığa sahip insanlar egzersiz sonucunda ciddi şekilde yaralanmış olsalar da bu aktiviteye devam ediyorlar. Ayrıca, bu insanların egzersiz yap(a)madıkları zamanlarda sadece egzersiz yapmayı düşündüklerini de belirtmek istiyoruz.

Egzersiz bağımlılığına sahip insanların çevrelerinde bulunan bireyler çoğu zaman bu konuda onlara yardım etmek istiyorlar. Bunu bir yardım olarak değil de bir ceza olarak gören bağımlı insanlar ise bu kişilerden saklanarak egzersiz yapmaya başlıyorlar. Gizli egzersize ek olarak, bu bağımlılığın anksiyete gibi çeşitli psikolojik sorunları da doğurduğunu vurgulamamızda fayda var.

Kompülsif egzersizle nasıl mücadele edilir?

Egzersiz bağımlılığını yenmenin ilk aşaması kişinin zihninde başlıyor; ilk olarak, bu aktivitenin bir ödül ya da ceza olmadığı anlaşılmalı. Daha sonra, dinlenmek başta olmak üzere farklı aktivitelerle ilgilenmenin de egzersiz kadar önemli olduğu fark edilmeli. Bunlarla birlikte, kişinin bedenini ve ruhunu dinlemesi ve ihtiyaçlarını anlaması da büyük bir önem taşıyor. Bu bağımlılıkla başa çıkma sürecinde atılan bireysel adımlar istenilen sonuca ulaştırmıyorsa hiç vakit kaybetmeden bir uzmana danışılması gerekiyor.

İlginizi çekebilir: Mikro egzersiz: Spor salonuna gitmeye vakit bulamayanlar için alternatif teknik