Kaygınızı neyin tetiklediğini bilmek önemlidir. Sebeplerin farkında olmak kaygınızı daha iyi yönetmenize yardımcı olabilir. Anksiyete; endişe, korku veya gerginlik duygularına neden olabilen bir zihinsel sağlık durumudur. Bazı kişilerde kaygı, panik ataklara ve göğüs ağrısı gibi fiziksel semptomlara da neden olabilir. Özelliklerde son yıllarda yapılan araştırmalara göre, anksiyete bozuklukları inanılmaz derecede artış gösterdi. Anksiyete ve anksiyete bozukluklarına neyin sebep olduğu birden fazla sebep içerebilir. Genetik ve çevresel nedenler de dahil olmak üzere bir dizi faktörün bir rol oynaması muhtemeldir. Ancak bazı olayların, duyguların veya deneyimlerin kaygı belirtilerinin başlamasına veya daha da kötüleşmesine neden olabileceği açıktır. Bu öğelere tetikleyiciler denir. Anksiyete tetikleyicileri her kişi için farklı olabilir, ancak birçok tetikleyici bu rahatsızlıklara sahip kişiler arasında yaygındır. Çoğu insan birden fazla tetikleyiciye sahip olduğunu fark eder. Ancak bazı kişilerde kaygı atakları hiçbir sebep yokken de tetiklenebilir. Bu nedenle, sahip olabileceğiniz kaygı tetikleyicilerini araştırmanız önemlidir. Tetikleyicilerinizi belirlemek, onları yönetmek için çok önemli bir adımdır.

Anksiyete tetikleyicileri

1. Sağlık sorunları:  Kanser veya kronik bir hastalık gibi üzücü veya zor bir sağlık teşhisi, kaygıyı tetikleyebilir veya daha da kötüleştirebilir. Bu tür tetikleyiciler, yarattığı anlık ve kişisel duygulardan dolayı çok güçlüdür. Proaktif davranarak ve bir doktorla etkileşime geçerek sağlık sorunlarından kaynaklanan kaygıyı azaltmaya yardımcı olabilirsiniz. Bir terapistle konuşmak da faydalı olabilir çünkü teşhisinizin sarmalayan duygularınızı yönetmeyi öğrenmenize yardımcı olabilirler.

2. İlaçlar: Bazı reçeteli ve reçetesiz (OTC) ilaçlar anksiyete belirtilerini tetikleyebilir. Bunun nedeni, bu ilaçlardaki aktif bileşenlerin kendinizi huzursuz veya kötü hissetmenize neden olabilmesidir. Bu duygular, zihninizde ve vücudunuzda ek kaygı belirtilerine yol açabilecek bir dizi olayı tetikleyebilir.

Kaygıyı tetikleyebilecek ilaçlar şunlardır:

• Doğum kontrol hapları
• Öksürük ve tıkanıklık ilaçları
• Zayıflama ilaçları

Bu ilaçların sizde nasıl hissettirdiği konusunda doktorunuzla konuşun ve kaygınızı tetiklemeyen veya semptomlarınızı kötüleştirmeyen başka bir alternatif düşünün.

3. Kafein: Pek çok insan uyanmak için sabah kahvesiyle güne başlar ancak bu aslında kaygıyı tetikleyebilir veya kötüleştirebilir. 2022 yılında yapılan bir araştırmaya göre, günde yaklaşık beş fincan kahve içmek kaygıyı artırıyor ve panik bozukluğu olan kişilerde panik ataklarını tetikliyor. 2020 yılında 20 yaşındaki 429 yetişkinin katıldığı 2 yıllık bir süre boyunca Avustralya’da yapılan bir araştırmada, enerji içecekleri tüketmek erkeklerde kaygıyı artırırken kadınlarda bu etkiyi yaratmadı. Mümkün olduğunda kafeinsiz içecekler tüketerek kafein alımınızı azaltmaya çalışın.

4. Öğün atlamak: Yemek yemediğinizde kan şekeriniz düşebilir. Bu, titreyen ellere ve guruldayan bir karına yol açabilir. Aynı zamanda kaygıyı da tetikleyebilir. Dengeli yemek yemek birçok nedenden dolayı önemlidir. Size enerji ve önemli besin maddeleri sağlar. Günde üç öğün yemek yemeye zaman ayıramıyorsanız sağlıklı atıştırmalıklar düşük kan şekerini, sinirlilik veya tedirginlik hissini ve kaygıyı önlemenin harika bir yoludur.

Yiyeceklerin ruh halinizi etkileyebileceğini unutmayın.

5. Olumsuz düşünce: Zihniniz vücudunuzun büyük çoğunluğunu kontrol ediyor ve bu kesinlikle kaygı için de geçerli. Üzüldüğünüzde veya hayal kırıklığına uğradığınızda, kendinize söylediğiniz sözler daha büyük kaygı duygularını tetikleyebilir. Kendiniz hakkında düşünürken çok fazla olumsuz kelime kullanma eğilimindeyseniz, kullandığınız cümlelere ve duygularınıza yeniden odaklanmayı öğrenmek faydalı olacaktır. Bir terapistle veya profesyonel bir sağlık koçu ile çalışma size inanılmaz derecede iyi gelebilir.

6. Mali kaygılar: Para biriktirme veya borçlanma endişeleri kaygıyı tetikleyebilir. Beklenmeyen faturalar veya ani para kayıpları da tetikleyicidir. Bu tür tetikleyicileri yönetmeyi öğrenmek, bir mali danışman gibi profesyonel yardım almayı gerektirebilir. Bu süreçte bir yol arkadaşınızın ve yol göstericinizin olduğunu hissetmek kaygılarınızı hafifletebilir. Nasıl tasarruf yapabileceğiniz ve bütçe yönetimi konusunda profesyonel bir koçtan destek alabilirsiniz.

7. Partiler ve sosyal etkinlikler: Yabancılarla dolu bir oda kulağa eğlenceli gelmiyorsa yalnız değilsiniz. Tanımadığınız insanlarla sohbet etmenizi veya etkileşime girmenizi gerektiren olaylar, sosyal kaygı bozukluğuna neden olabilecek kaygı duygularını tetikleyebilir. Endişelerinizi veya huzursuzluğunuzu hafifletmeye yardımcı olmak için bir tanıdığınıza size eşlik etmesini teklif edebilirsiniz. Ancak bu durumu uzun vadede daha yönetilebilir hale getirecek başa çıkma mekanizmalarını bulmak için bir profesyonelle çalışmak daha doğru olabilir.

8. Çatışma: İlişki sorunları, tartışmalar, anlaşmazlıklar; bu çatışmaların tümü kaygıyı tetikleyebilir veya kötüleştirebilir. Çatışma sizi özellikle tetikliyorsa, çatışma çözme stratejilerini öğrenmeniz gerekebilir. Ayrıca bu çatışmaların neden olduğu duyguları nasıl yöneteceğinizi öğrenmek için bir terapistle veya profesyonel bir koç ile çalışmak size iyi gelebilir.

9. Stres: Trafik veya otobüsü kaçırmak gibi günlük stres etkenleri herkesin kaygılanmasına neden olabilir. Ancak uzun vadeli veya kronik stres, diğer sağlık sorunlarının yanı sıra uzun vadeli kaygıya ve semptomların kötüleşmesine de yol açabilir. Stres aynı zamanda öğün atlamak, alkol almak veya yeterince uyuyamamak gibi davranışlara da yol açabilir. Bu faktörler de kaygıyı tetikleyebilir veya kötüleştirebilir. Stresi tedavi etmek ve önlemek çoğu zaman başa çıkma mekanizmalarını öğrenmeyi gerektirir. Bir terapist veya koç, stres kaynaklarınızı tanımayı öğrenmenize ve bunaltıcı veya sorunlu hale geldiklerinde onlarla başa çıkmanıza yardımcı olabilir.

10. Halka açık etkinlikler veya gösteriler: Topluluk önünde konuşmak, patronunuzun önünde konuşmak, bir yarışmada performans sergilemek ve hatta sadece yüksek sesle okumak bile yaygın bir kaygı tetikleyicisidir. İşiniz veya hobileriniz bunu gerektiriyorsa doktorunuz veya terapistiniz bu ortamlarda daha rahat olmanın yollarını öğrenmek için size destek olabilir. Ayrıca arkadaşlarınızdan ve iş arkadaşlarınızdan alacağınız olumlu destekler de kendinizi daha rahat ve güvende hissetmenize yardımcı olabilir.

11. Kişisel tetikleyiciler: Bu tetikleyicileri tanımlamak zor olabilir. Bunlar bir kokuyla, bir sesle, bir kişiyle ve hatta bir şarkıyla bile tetiklenebilir. Kişisel tetikleyiciler, bilinçli veya bilinçsiz olarak, hayatınızdaki kötü bir anıyı veya travmatik olayı size hatırlatabilir. Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) olan bireyler sıklıkla çevresel tetikleyicilerden kaynaklanan kaygı tetikleyicileri yaşarlar. Kişisel tetikleyicileri belirlemek zaman alabilir ancak bunların üstesinden gelmeyi öğrenebilmeniz açısından önemlidir. Bunun için muhakkak, uzman bir terapistten destek almanız gerekir.

Kaynak: PsyD. Karin Gepp, Kimberly Holland

İlginizi çekebilir: Beyin sisiyle mücadele etmenin yolları