Uplifers

2 ay ago

Kategoriler: FeaturedFEEL UPPsikoloji

Kadınlar ve erkekler neden farklı stres yönetimi stratejilerine ihtiyaç duyuyor?

Mevcut verilere göre erkek ve kadınlar stresi farklı şekilde deneyimliyor ve bu da stres yönetimi tekniklerinde kişisel uygulamalara ihtiyaç olduğunu gösteriyor.

Kadın ve erkeklerde stres ve HPA Ekseni

Stres tepkisinde merkezi olan hipotalamik-hipofiz-adrenal ekseni (HPA), bedeni tehditlere hazırlamak için kortizol salgılanmasını tetikler.

İnsanlarla yapılan erken dönem çalışmalarda yetişkin erkeklerin daha güçlü akut HPA ve otonomik tepkiler verdikleri gözlenmiş. Ancak daha güncel araştırmalara göre dişi farelerin strese bağlı HPA tepkileri daha güçlü. Buna karşın HPA ekseni kadınlarda stres düzenlemesinde erkeklere göre daha az merkezi olabilir. Bu hipotez adrenal bezi alınmış farelerde bile dişilerin testlerde strese bağlı davranışlar göstermelerine dayanıyor ve bu davranışlar erkek farelerde görülmüyor.

Çeşitli çalışmalara göre kadınlarda, bazılarında ise erkeklerde kortizol düzeyi daha yüksek ve bu da konunun ne kadar karmaşık olduğunu gösteriyor.

Stres ve beyin

Stres beyni ciddi derecede etkiler ve nörotransmiter aktivitesi, sinaptik plastisite ve nörodejenerasyon riski gibi cinsiyete bağlı potansiyel farklar da bulunabilir.

Genellemelerden bir tanesinde erkeklerin stresli koşullar altında ventromedial prefrontal kortekste daha fazla uyarım yaşadıklarıdır. Bu bölge duygusal düzenleme ve karar vermede etkilidir. Tüm çalışmalarda olmasa da pek çok çalışmada kadınların limbik sistemlerinde daha yüksek tepki görülmüş ve bu sistem duygusal tepkilerin oluşumu ve büyütülmesinden sorumludur. Bir çalışmada kadınlarda hipokampüsün adaptif tepkilerde erkeklerden daha az müdahil olduğu belirtiliyor.

Hayvan deneylerinde ise çeşitli muhtemel nörokimyasal farklardan bahsediliyor. Örneğin bazı çalışmalara göre glutamat, dopamin ve serotonin erkeklerde beyin yeniden modellemesinde etkinken, kadınlarda öyle görünmüyor. Başka çalışmalarda ise kadınlarda östrojenin beyinde GABA hassasiyetini azalttığı belirtiliyor ve bu da anksiyeteyi azaltma konusunda önemli olabilir. Başka bir çalışmada ise kadınlarda kortokotropin salgılayıcı faktör nöronlarının NMDA reseptörleri konusunda stres kaynaklı davranışlarda erkekler kadar etkili olmadığı görülüyor.

Epigenetik ve strese karşı rezilyans

Epigenetik üzerine yapılan çalışmalarda, yani genlerin DNA’da bir değişikliğe sebep olmadan farklı yorumlanmaları konusunda, strese karşı cinsiyete bağlı bazı örüntüler görülmüşler.

Tedavilere farklı tepkiler

Bazı çalışmalarda SSRI’ların cinsiyete bağlı farklı etkiler göstermedikleri belirtiliyor ancak bazı çalışmalarda ise farklar olduğu söyleniyor. Bunlara göre kadınlarda SSRI’lara daha iyi tepkiler alınıyor. Kanıtlara göre depresyonun davranışsal tedavilerinde de cinsiyet farkı dikkate alınmalı. Örneğin kadınlarda tedavi öncesi depresif belirtilerin daha yüksek olması durumunda bilişsel davranış tedavilerinden daha kötü sonuçlar alınıyor.

Bu karışık sonuçlar ne anlama geliyorlar?

Verilerin düzenli olmaması kafa karıştırıcı ancak tam olarak kullanışsız da değil. Tüm bunlar farklı fizyolojik, anatomik, nörokimyasal ve epigenetik faktörlerin stres altındaki kadın ve erkeklerde etkili olduklarını gösteriyorlar. Bu faktörler henüz tam anlamıyla anlaşılmıyorlar ve bu düzensizliğin sebepleri arasında çalışmaların tasarımı ve insan-hayvan farkları da bulunabilir. Yaşam boyunca yaşanan fizyolojik değişimler, her bir bireydeki kadın ve erkek özelliklerinin özel karışımı, beynin değişkenliği ve karmaşıklığı ve insan biyolojisinin karmaşık yapısı, kullanılan veri setlerinin bireysel sağlıktaki değişimleri de takip etmesi gerektiğini gösteriyorlar.

Nereden başlayabiliriz?

Cinsiyetler arasında verileri ortalama hale getiren genelleştirilmiş araştırmalara dayanmak yerine bireyler kendi ihtiyaçlarına bağlı olarak strese karşı proaktif adımlar atabilirler. Bazı güzel başlangıç adımları şöyle:

Stres örüntülerinizi takip edin: Uyku düzeni, ruh hali değişimleri, fiziksel belirtiler gibi kendi strese bağlı işaretlerinizi gözlemleyin. Böylece beden ve zihninizin farklı stres kaynaklarına nasıl tepki verdiğini tanımlayabilirsiniz. Tüm kadınlar ve erkeklerle aynı olduğunuzu düşünmeyin.
Fiziksel aktiviteler yapın: Erkekler için özellikle stres azaltma konusunda fiziksel sporların etkisi yüksek olabilir. Fakat fiziksel aktivite kadınlarda da ciddi fayda sağlayabilir ve bu nedenle hareketi gününüze dahil edin ve böylece onun faydalarının tümünü elde edin.
Bilişsel ve duygusal yaklaşımlardan faydalanın: Erkeklerin strese karşı düşünceleri kontrol eden beyin bölgelerini aktifleştirmeleri, kadınların ise duygusal olarak daha aktifleştirici olmaları nedeniyle erkekler bilişsel yaklaşımlardan daha fazla fayda görebilirler ve böylece kötü düşünce tarzlarını tanıyıp yeniden yapılandırabilir, bilişsel bozuklukları düzeltebilirler. Kadınlarda ise özellikle duygulara odaklanan yaklaşımlar, yani mindfulness, regülasyon ve dönüşüm gibi teknikler sayesinde kötü duygular işlenebilir, karşılanmayan duygusal ihtiyaçlar ortaya çıkarılabilir, adaptif duygusal tepkiler öğrenilebilirler. Bunların hepsi iç başa çıkma kaynaklarının daha verimli kullanılmalarına olanak tanıyabilir.
Sizin için işe yarayacak şeylere karşı açık olun: Trendler erkeklerin bilişsel yaklaşımlardan, kadınların ise duygusal odaklı stratejilerden fayda sağladıklarını gösterseler de, kendinizi bu kadar kategorize etmeyin. Çeşitli teknikleri deneyin ve size faydalı olanı bulun.

Erkeklerde psikiyatrik teşhisler konusunda yapılan tartışmalarda görülme sıklıkları da tekrar gözden geçirilmeli. Ancak yine de özellikle iki kat daha fazla anksiyete ve depresyon tanısı alan, ayrıca Alzheimer vakalarının üçte ikisini oluşturan kadınlara da odaklanmak gerekiyor ve pek çok klinik deneyde erkek ağırlığının olması da dikkate alınan bir faktör olmalı.

Bu karmaşıklıkları kavramak bireylere özel stres yönetimi tekniklerinin gerekli olduğunu anlamaya yardımcı olacaktır.

Kaynak: psychologytoday

İlginizi çekebilir: Gün içinde uygulayabileceğiniz stres yönetimi teknikleri

2026’da vizyona girecek merakla beklenen filmler »

« Kidfluencerlar: Çocuklar, dijital dünyada bir PR aracına mı dönüştü?

Etiketler: kadın ve erkeklerde stres yönetimi

Uplifers: Kaliteli ve mutlu yaşam koçunuz!

Anne evi rahatlığında seçimler: Anneler Günü’ne özel içinizi ısıtacak hediye önerileri

“An-ne”; iki hecesine dünyaları sığdıran; güven, sıcaklık, huzur, sevgi ve daha nice güzel duyguyla bizleri kucaklayan, yorgun günlerin ilacı, mutlu anların ortağı, düştüğümüzde koştuğumuz, sevincimizi ilk paylaştığımız o eşsiz kahraman. İki hece ama içinde bir ömür saklayan… Anne demek bir evin kalbi demek, sevgiyle hazırlanmış sofralar, kahve fincanında biriken mutlu anılar, bir koltukta kurulan huzur, sıcak bir evin rahatlığı demek. Çünkü bir annenin dokunduğu her şey, dünyayı biraz daha yaşanır kılar. İşte bu yüzden Anneler Günü yaklaşırken bu yıl onlara sadece bir hediye değil, hissettirdikleri o tarifsiz sıcaklığı, huzuru, ‘anne evi rahatlığını’ hediye etmek gerek. Ne de olsa her şeyin en iyisini, güzelini, rahatını, konforlusunu hak eden onlar.

Geçmişten günümüze dönüşümler geçirmiş olsa da bu özel ve anlamlı günün değişmeyen en önemli özelliği, kalbimizde ayrı bir yeri olan annelerimizi onurlandırmak için bir fırsat sunuyor oluşu. Şüphesiz ki annelerimizin bize kattığı güzellikleri bir güne sığdırmak mümkün değil ama bu özel günde özenle seçeceğimiz küçük bir hediye, onların bizim için ne kadar değerli olduğunu hissettirmek için şahane bir fırsat olabilir. Önemli olan, seçtiğimiz hediyeye sevgimizi katmak; tıpkı onların her lokmaya, her bakışa kattığı sevgi gibi. İşte birkaç sıcak öneri:

‘Anne kucağı’ gibi: Konforu eve taşıyacak hediyeler

Anne kucağının o benzersiz sıcaklığı, en zor zamanların bile en güzel ilacı değil mi? Ve evet aslında hiçbir hediye tam anlamıyla o sıcaklığı vermeye yetmez ama yine de biraz da olsa yaklaşabilir. Film keyfi için sıcacık ve yumuşacık bir battaniye, polar bir sabahlık, rahat terlikler, evin her köşesini anne sıcaklığına büründürecek ev tekstili ürünleri, yastıklar, kırlentler ve çok daha fazlası ile annelerinize bu Anneler Günü’nde huzur ve konforu hediye edebilirsiniz.

‘Anne eli değmiş’ gibi: Kişisel bakım ürünleri

Annelerimizin dokunduğu her yeri güzelleştirdiği aşikar… ‘Anne eli değmiş gibi’ dendiğinde her ne kadar lezzetli yemekler akıllara gelse de, bir atkının düğümünde, bir buklenin düzeltilmesinde de aynı özen var. Bazen son bir anne dokunuşu her şeyi bambaşka yapabilir. Annenizin kendisine de en az başkalarına gösterdiği kadar şefkatle ve özenle yaklaşması için kişisel bakım ürünlerinden şahane hediyeler seçebilirsiniz. Parfümler, cilt bakım ürünleri, saç şekillendiriciler, makyaj setleri ve çok daha fazlası bu özel günde annenizin yüzünde güller açtırabilir.

‘Annemin tarzı’ gibi: Zamansız, şık ve özel parçalar

Bazı parçalar vardır, bize hep annemizi hatırlatır. Onun yıllardır severek taşıdığı bir fular, özel günlerde takındığı bir broş ya da gençliğinden kalma bir ceket… Şimdi, o hatıraların yanına çok daha özellerini eklemenin tam zamanı. Zarif elbiseler, şık altın takılar, birbirinden güzel aksesuarlar, rahat ayakkabılar, yazlık kombinlerini tamamlayacak parçalar ve çok daha fazlası Anneler Günü’nde harika hediyelere dönüşebilir.

‘Anne sofrasından fırlamış’ gibi: Sofralara renk ve lezzet katan detaylar

Anne sofrası; her tabakta ayrı bir hikaye, her kasede ayrı bir emek ama hepsinde aynı lezzet. Kimi zaman dört gözle beklenen bayram sofralarının, kimi zaman okuldan eve dönüşte karşılayan leziz yemeklerin yıldızı annelerin sofralarını daha da güzelleştirecek, mutfakta geçirdikleri zamanları kolaylaştıracak pratik ve şık ürünler harika hediyeler olmaz mı? Şık yemek takımları, renkli masa örtüleri, kahve makineleri, mutfak robotları, airfryer’lar ve çok daha fazlası tek bir tık uzağınızda.

Pazarama’da ‘anne evi rahatlığında’ alışveriş

Annenize hissettirmek istediğiniz tüm bu duygular, bir hediyeye sığabilir mi? Belki tam olarak değil, ama Pazarama’da, onun kalbine dokunacak seçenekler sizi bekliyor.

Pazarama, binlerce ürün seçeneği, avantajlı fiyatlar, çok kanallı erişim imkanı ve güvenli ödeme alternatifleriyle size anne evi rahatlığında bir alışveriş deneyimi sunuyor. Bir hediye seçin, içine sevginizi katın ve annenize onu ne kadar çok sevdiğinizi bir kez daha gösterin. Aradığınız her şey Pazarama’da.

Ayrıca Anneler Günü’ne özel şahane kampanyalar da sizi bekliyor. Pazarama üzerinden yapacağınız 750 TL ve üzeri alışverişlerde geçerli “HEDIYE125” kupon kodu ile 125 TL indirim fırsatı yakalayabilir, eğer Pazarama Plus üyesi iseniz aynı tutardaki alışverişleriniz için “PLUS200” kupon kodunu kullanarak 200 TL’lik özel indirimden faydalanabilirsiniz. Hepsi ve daha fazlası için hemen tıklayın, ‘tam anneme göre’ diyeceğiniz hediyeleri kaçırmayın. Her şeyin en iyisini hak eden anneler için, bu Anneler Günü’nde sadece bir hediye değil, bir “teşekkür” armağan edin.

*Bu yazı Pazarama katkılarıyla hazırlanmıştır.

İstanbul’un en iyi pizzacıları
İstanbul, gerçek İtalyan pizzası arayanlar için adeta bir lezzet cenneti. Şehrin dört bir yanında, odun…
Başarıyı engelleyen gizli tehdit: Sınav kaygısı
Sınavlar yaklaştıkça birçok öğrencinin odasında yankılanan, ailelerin ve öğretmenlerin dilinde gündeme gelen tek bir konu…
Mayıs-Haziran aylarında mutlaka görmeniz gereken sergiler
Mayıs Haziran ayının sergi rotası her zamanki heyecanıyla kentin kültür sanat sahnesini zenginleştirmeye kaldığı yerden…
İnsan diye tasvir edileni gübre edip üzerine filizlenendir ‘insan’
İnsan en çok kendi kurduğu oyuna yenilir. Belki de hayatının içinde karşılaşmak istemediği kendinden bile…
Hala orada mısın?
Geçen yazımızda aidiyet ve kaybetme duygularının bizi sürükleyebileceği fanatizm noktalarından konuşmuştuk. Bu hafta da bu…
İstanbul’un en iyi spa merkezleri
Yoğun şehir hayatının yorgunluğunu atmak, bedenini ve zihnini tazelemek isteyenler için spa merkezleri vazgeçilmez bir…
Haftalık burç yorumları: 5-11 Mayıs
Yeni bir hafta, yeni enerjiler! Gökyüzü hareketleri burçlar üzerinde etkisini gösterirken, sizi nelerin beklediğini merak…
İstanbul’un en iyi vegan restoranları
İstanbul, son yıllarda vegan mutfakta büyük bir dönüşüm yaşıyor. Et ve süt ürünlerine alternatif arayanlar…