İstediğiniz şeye ulaşınca hevesiniz mi kaçıyor: Hedonik adaptasyon nedir?

“Eskisi kadar hevesli değilim.”
“Alıştım.”
“İlk zamanlardaki isteğim kalmadı.”

Sahip olmayı istediğiniz şeyler, gitmeyi çok arzu ettiğiniz bir yer, bulunmak için can attığınız bir ortam, tanışmak için çaba harcadığınız biri… İsteklerinizi elde ettikten sonra yukarıdakilere benzer cümleleri aklınızdan geçirdiyseniz ya da söylediyseniz “hedonik adaptasyon” yaşamışsınız demektir.

Nedir hedonik adaptasyon?

İnsanın hayatında olması için çok büyük arzu duyduğu ve amaca ulaştığı zaman duyduğu mutluluğun giderek azalması ve eski duygu durumuna geri dönmesi haline hedonik adaptasyon denir.

Hedonik adaptasyon günümüzde her ne kadar bizi mutlu eden durumlar için kullanılıyor olsa da Brickman’ın 1970’lerde çıkardığı bu kavrama göre aslında insanın olumlu ya da olumsuz her türlü duruma bir süre sonra alışması durumuna tümüyle hedonik adaptasyon diyoruz. Hastalık, ölüm, doğal afet, boşanma, şehir ya da ülke değişikliği gibi hayatı etkileyen mevcut durumlara da insanın alışıyor olması hedonik adaptasyonun içine giriyor.

Hedonik adaptasyonun yan etkileri olarak beklentinin karşılanmaması, mutsuzluk, hayalkırıklığı, pişmanlık gibi duygular ortaya çıksa da, sonunda her şey insanlığın adaptasyon sürecine ve bu süreçte yaşadıklarına odaklanıyor.

Haz farkı

Bu yazıda bu teorinin mutlulukla ilgili olan kısmından ilerlemek istiyorum. Brickman’ın mutluluk çarkı teorisine göre belirli yaş dilimlerinde aldığınız hazların yoğunluğu değişiklik gösteriyor. Bunu bir örnekle açıklamak gerekirse, çocukluğunuzda çok istediğiniz ama kolayca sahip olamadığınız bir oyuncağı düşünün. Bir de yetişkin halinizi, kendi ekonomik özgürlüğünüzü, alım gücünüzü ve bu güce bağlı çok istediğiniz bir ev ya da arabayı düşünün. Çocukluğunuzda uzun zaman boyunca hayal edip sonunda elde ettiğiniz oyuncağın verdiği haz ile yetişkinlikte çok isteyip sonrasında sahip olduğunuz evi ya da arabayı aldıktan sonraki duyduğunuz haz arasında oldukça büyük fark oluyor. Çocuklukta duyduğunuz haz daha yoğun, daha değerli olurken, yetişkinlikteki haz daha geçici hale geliyor. Bu yüzden çocukluğumuzda bizi mutlu eden anıları çok kolayca hatırlayabiliyoruz.

Şükür mekanizması

Aldığımız her bir nefese odaklanıp günümüzü iyi geçirmek tamamen bizlerin elinde. Şimdi derin bir nefes alın ve duyduğunuz hazzı hissedin.

İlginizi çekebilir: “Mutluyken Zaman Hızlı Akar”: Zamana farklı gözle bakmanızı sağlayacak bir kitap