X

İshal tedavisinde nelere dikkat etmek gerekir?

Eski Yunancada akıp gitmek anlamında olan Diarrhioa sözcüğünden türeyen diyare (ishal), günde birden fazla, kıvam olarak sıvı ve yumuşak defekasyon olarak tanımlanabilmektedir. Bununla birlikte dışkının hacim ve sıvı oranında artış ile su ve elektrolit kaybı da diyare ile karakterizedir.

Bireylerin defekasyon sıklıkları yaş, sosyokültürel yapı, yaşam şekli gibi birçok faktörden etkilenmektedir. Günde 2-3 kez ve haftada 2-3 kez olacak şekilde defekasyon sıklığı farklılık göstermektedir. Yetişkinlerde normal dışkı ağırlığı 100-300 gram arasında değişmektedir. Dışkılama sayısı 3’ü geçtiğinde ve 300 gramı aştığında diyareden bahsedilebilir.

Diyare sınıflandırılması

Diyare tedavisinde zaman kaybını önlemek, potansiyel nedeni sınırlandırarak tespit etmek ve yapılacak olan zorlu tetkiklerin önüne geçebilmek adına diyare sınıflandırması oldukça faydalıdır. 

Hastalığın süresi (akut, kronik)

  • Risk grubu (gelişmekte olan ülkelere seyahat edenler, bağışıklık sistemi baskılanmış bireyler, hastanelerin klinik servislerindeki hastalar)
  • Diyarenin spesifik özellikleri (kanlı, yağlı, sulu)
  • Patofizyolojik kategorisi (ozmotik, sekretuvar, inflamatuar, dismotilite)

İlk iki sınıflandırma sadece detaylı bir anamnezle çözülebileceği için başlangıçta kullanılacak en pratik ve klinik açıdan en kullanışlı olanlardır. Fiziki muayene ve diğer spesifik tetkikler ile elde edilecek bulgular ile tanıların sayısını azaltmak için diğer sınıflandırmalar da kullanılabilir.

Diyare başlangıç ve semptomlara göre 2-3 haftadan az ise akut diyare, 2-3 haftadan fazla ise kronik diyare olarak sınıflandırılır. Akut diyare birkaç gün devam eder ve kendiliğinden geçebilir. Akut diyare sebepleri olarak aşağıdaki nedenler sayılabilir;

  • Enfeksiyonel nedenler: Bakteriler, mantarlar, virüsler, protozoonlar, helmintler,
  • Bakteri toksinlerinin sebep olduğu ishaller,
  • Besin zehirlenmeleri: E. Coli, S. aureus, Bacillus cereus, Clostridium perfringens, antibiyotiğe bağlı ishal
  • Kimyasal zehirler: Arsenik, kurflun, civa
  • Diğer nedenler: Gastrointestinal kanama, apendisit, divertikülit, iskemik kolit 

Kronik diyare ise 3 haftadan uzun sürer ve mutlaka medikal tedavi gerektirir. Kronik diyare sebepleri olarak da aşağıdaki nedenler sayılabilir;

  • İnflamatuvar bağırsak hastalıkları (Ülseratif kolit, Crohn hastalığı),
  • Enfeksiyonlar: Paraziter hastalıklar (E.histolytica, Giardia, Cryptosporidium), bağırsak tüberkülozü
  • Bağırsak tümorleri
  • Endokrin hastalıklar (hipertoridi, hipoparatroidi, diabetes mellitus)
  • Kistik fibrozis
  • Kısa bağırsak sendromu
  • Emilim bozuklukları
  • Besin alerjileri

Ayrıca kaynaklandığı bölgeye göre de intestinal ve kolonal olarak 2’ye ayrılır. İnce bağırsak rahatsızlıkları kaynaklı (intestinal) diyarede dışkı daha fazla sıvı yapıda ve miktarı çoktur (500 g/günden fazladır). Abdominal bölgede ağrı yaşanır ve ağrı defekasyonla beraber hafiflemez.

Kronik durumunda kilo kaybı gerçekleşir ve gaz çıkarma yaşanır. Kalın bağırsak rahatsızlıkları sonucu yaşanan (kolonal) diyarede ise defekasyon sayısı çok, fakat dışkı miktarı azdır. Dışkıda kan ve mukus görülebilir bununla birlikte defekasyon işlemi zor gerçekleşir. Ağrı kramp şeklinde yaşanır fakat defekasyon sonrası ağrı hafifler.

Diyarede uygulanabilecek tedaviler nelerdir?

Diyarede tedavi patofizyolojiye göre yapılmalıdır. Ancak kesin tanı yerine güçlü bir şüphe varsa veya etiyolojiye yönelik spesifik bir tedavi mevcut değilse bir yandan tanısal tetkikler yapılmalı, bir yandan da deneye dayalı tedaviler düşünülmelidir.

Evde yapılan oral sıvı tarifi

Evde 1 litre oral sıvı hazırlanması için gereken malzemeler;

  • Bir silme çay kaşığı tuz
  • Sekiz silme çay kaşığı şeker
  • Bir litre (5 bardak) içme suyu veya kaynatılıp soğutulmuş su

Diyarede beslenme tedavisi

Diyarenin tıbbi beslenme tedavisinde iki önemli adım bulunmaktadır. Bunlar; diyarenin önlenmesi ve diyare ile kaybedilen sıvı ve elektrolitlerin geri kazanılmasını sağlamaktır. Diyare tedavisinde kullanılacak oral sıvılar şeker, sodyum, potasyum ve klor içermelidir. Diyarenin ileri seviyeleri hariç durumlarda et suyu çorbaları, meyve suları, maden suyu, çay kaybedilen sıvının telafisinde kullanılabilir.

Yağsız pişirilmiş pirinç ve patates, yağ oranı düşük tuzlu krakerler bu sıvıların yanında tüketilebilir. Alerjen yapıları ve laktoz içermeleri sebebiyle süt ve süt ürünlerinden başlangıçta uzak durulmalıdır. Diğer laktoz içeren besinler ve kafein dışkı durumu düzelmedikçe kullanılmamalıdır.

Muz, patates, şehriye, pirinç gibi besinler dışkı durumunu düzeltmeye yardımcı olarak kullanılabilir. Çiğ sebze ve meyveler diyare süresini uzatma ve diyareyi artırma gibi riskler taşıdığı için başlangıçta tüketilmemelidirler.

Yapılan bir çalışmada akut diyare durumunda çinko kullanımının faydalı olabileceği bulunmuş olsa da, diyareye sebep olan patojenlere elektif etkisinin tespit edilebilmesi için daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyulmaktadır.

İshal durumunda kullanılan, ishale iyi gelen tüm yiyecekler ve besin değerleri rehberine buradan göz atabilirsiniz.

Ayrıca yapılan bir başka çalışmada diyare sırasında kısıtlı fizyolojik diyet ile sınırsız diyet uygulaması karşılaştırılmış ve kısıtlı diyet uygulayanlar ve sınırsız diyet uygulayanlar arasında diyare süresinin (37/33 saat) benzer olduğu tespit edilmiştir.
Bu sonuçlar, diyarenin antimikrobiyal bir ajanla tedavisi sırasındaki diyetin kısıtlanmasının, klinik semptomların iyileşmesiyle veya diyare süresinin azalması ile ilişkili olmadığını göstermiştir.

İlginizi çekebilir: İçinizi ısıtarak bağışıklığınızı güçlendirin: Kış için 7 bitki çayı önerisi

Diyetisyen Ayşe Tuğba Şengel: Diyetisyen Ayşe Tuğba Şengel, 2010 yılında Hacettepe Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümünden mezun olmuştur. 2010 yılından itibaren Ankara Numune Hastanesi, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, United Medical Group, Sarıyer Devlet Hastanesi gibi çeşitli özel sektör ve devlet hastanelerinde diyetisyen olarak görevini sürdürdü. Şu anda, zayıflama, kilo verme, hastalıklarda ve özel durumlarda beslenme gibi farklı alanlarda 4.Levent İstanbul’da ekibiyle beraber kendi kliniğinde hizmet vermektedir. Bunun yanında, YouTube kanalında ve aysetugbasengel.com web sitesinde sağlıklı beslenme, diyet listeleri ve detoks tarifler konularında her hafta bilimsel bilgilere dayalı içerikler yayınlamaktadır.

LEGO’dan hem çocukları hem yetişkinleri mutlu edecek en mükemmel yılbaşı hediyeleri

Yeni yıl, soğuk günleri sıcacık bir sevgiyle sarmalayan, neşe ve heyecan dolu büyülü bir dönem. Öyle ki yalnızca taptaze başlangıçların değil; sevdiklerimizi mutlu edecek fırsatların da habercisi. Bu özel dönemi daha da unutulmaz kılmanın ve yılbaşı coşkusunu sevdiklerimizle paylaşmanın en keyifli yollarından biri ise hiç şüphesiz gözlerden kalpler çıkaracak mükemmel yeni yıl hediyeleri. Peki ama gerçek anlamda mükemmel bir hediye bulmak mümkün mü?



Çocukken çok kolay olan hediye seçimi konusu, ne yazık ki yetişkinlikte zor bir hal alabiliyor. O zamanlar en sevdiğimiz karakterin yeni çıkan bir kitabı ya da havalı yeni bir oyuncak, bizi mutlu etmeye yeterdi. Ama büyüdükçe işler biraz karıştı… İhtiyaçlar, istekler, beklentiler, arzular, hepsi değişti, karmaşıklaştı. Haliyle, bir yetişkini ‘gerçekten’ mutlu edebilecek o ‘mükemmel’ hediyeyi bulmak da zorlu bir sanata dönüştü. Ama çözüm, sandığımızdan çok daha yakında olabilir. Belki de oyuna ve yaratıcılığa yeniden kucak açmak, tüm bu karmaşıklığı alıp götürmeye yetebilir. Siz de bu yıl sevdiklerinizi gerçekten heyecanlandıracak bir hediyenin peşine düştüyseniz aradıklarınızı LEGO’da bulabilirsiniz. Çocuklar için olduğu kadar yetişkinler için de oyunun, yaratıcılığın ve rahatlamanın kapılarını aralayan LEGO’da herkese uygun yüzlerce çeşit var:

Estetik ve dekoratif dokunuşları sevenlere özel

Çevrenizde gördüğü her boş duvarı doldurmak için hemen zihninde tasarım yapmaya başlayan ya da boş rafları estetik detaylarla dekore etmeye bayılan sevdikleriniz varsa, onlar için en iyi yılbaşı hediyesi bir LEGO’dan bir sanat eseri, doğadan bir parça veya mimari bir detay olabilir:

  • LEGO® Art Mona Lisa: Dekorasyonun yanı sıra sanat ve tarih meraklısı sevdikleriniz için Mona Lisa’nın 3D versiyonu şahane bir yeni yıl armağanı olabilir. Sevdiklerinizin duvarlarını süsleyerek yaşam alanlarına enerji katacak bu özel hediye, onların yaratıcı duygularını da harekete geçirebilir.
  • LEGO® Icons Yalıçapkını Kuşu: Doğanın dokunuşlarını yaşam alanlarına taşıyacak LEGO® Icons Yalıçapkını Kuşu, canlı renkleriyle sevdiklerinize yılbaşı coşkusunu yansıtırken mutluluktan gözlerinden kalpler çıkartabilir.

Enerjisini doğadan alanlara özel

Doğaya, yeşile, bitkilere düşkün, enerjisini, ilhamını büyüleyici çiçeklerden ve renklerden alan sevdikleriniz için de en mükemmel hediyeler, yine LEGO’da:

  • LEGO® Icons Orkide: Orkidelerin bitkiler aleminde çok özel bir yeri olduğu tartışılmaz. Siz de sevdiklerinize onların sizin için ne kadar özel olduğunu hissettirmek istiyorsanız bu seti kaçırmayın. 5 taban yaprağı ve 2 hava kökü ile gerçekçi bir görünüme sahip bu ikonik orkide setini görenler canlısından ayırmakta zorlanabilirler 🙂
  • LEGO® Icons Erik Çiçeği: Bu set, sevdiklerinize güzel bir kırmızı çiçeği tomurcuktan açmaya ve tam çiçeklenmeye kadar inşa etme fırsatı sunuyor. Üstelik sevdikleriniz bu seti sergilemekten de büyük haz duyacak. Hem şık bir dekor hem de yaratıcı bir yapım süreci, ikisi de bu mükemmel hediyede.

Hız, heyecan ve adrenalin tutkunlarına özel

Hız, şüphesiz ki büyük bir tutku. Özgürlüğüne düşkün, heyecanı seven, teknolojiye ve otomobil dünyasına meraklı herkes için LEGO’da şahane hediyeler bulabilirsiniz:

  • LEGO® Technic Mercedes-Benz G 500 Professional Line: Mercedes-Benz tutkusu olan herkesi heyecanlandıracak, otantik özelliklerle dolu ikonik G Serisi’nden bir model, mükemmel bir yılbaşı hediyesinden çok daha fazlası olabilir. Baştan sona adeta bir mühendislik deneyimi sunan bu modelin sevdiklerinizi çok mutlu edeceği kesin.
  • LEGO® Technic Emirates Team New Zealand AC75 Yat: Maceranın sudaki halini seven ve yelken sporuna da merak duyan sevdiklerinizi mutlu etmek için fazla düşünmenize gerek yok. Aradığınız hediye LEGO Technic Emirates Team New Zealand AC75 Yat. Biraz çılgın, biraz heyecanlı, en çok da kusursuz… Emin olun sevdikleriniz bu seti hem yaparken hem de sergilerken çok keyif alacak.

Sinemaseverlere özel

Beyaz perdenin büyüsüne kapılan sevdiklerinize, onların bu tutkusunu daha da derinleştirecek hediyelerle unutulmaz deneyimler sunabilirsiniz:

  • LEGO® Star Wars™ Millennium Falcon™: Çoğu sinemaseverin gönlünde taht kurmuş en özel serilerden biri hiç şüphesiz ki Star Wars. Star Wars™ Millennium Falcon’un kokpiti, uydu çanağı, topları ve diğer ikonik detaylarıyla sevdikleriniz inşa sürecini tamamlarken kendilerini galaksinin derinliklerinde bir macerada da hissedebilirler.
  • LEGO® Disney™ Genç Aslan Kral Simba: Sevdiklerinizin sinema tutkusunu nostaljik rüzgarlarla buluşturmak isterseniz, aradığınız mükemmel hediye yine LEGO’da. Onları LEGO® Disney™ Genç Aslan Kral Simba ile çocukluk anılarına doğru bir yolculuğa çıkarabilirsiniz.

Oyunculara ve uzay meraklılarına özel

Uzayın sınırsız gizemini merak eden ya da en zorlu oyunları bile tek hamlede geçmeyi başarabilen sevdikleriniz varsa, onlar için de en mükemmel yeni yıl hediyeleri LEGO’da:

  • LEGO® Super Mario™ Super Mario World™: Mario ve Yoshi: Mario, şüphesiz ki hem çocukların hem yetişkinlerin gönlünde büyük yer tutan en ikonik oyunlardan biri. Eğlenceli bir nostaljik tur, keyifli bir oyun deneyimi ya da rahatlatıcı bir aktiviteden çok daha fazlasını sunacak bu set, sevdiklerinize yepyeni bir dünya yaratmak için ilham verebilir.
  • LEGO® Technic NASA Apollo Ay Taşıtı – LRV: Kozmik maceracılar için en şahane hediye: NASA Apollo Ay Taşıtı (LRV) modeli. Sevdiklerinizi yıldızlara götürüp geri getirecek bu özel hediye, bambaşka dünyaların kapısını onlar için aralarken yaratıcı duygularını da harekete geçirebilir.

Bonus: Mırmır Pati ile eğlenceyi geri getirin

LEGO’nun sonsuz olasılıklarla dolu dünyasında en mükemmel hediyeler de eğlence de oyun da bitmez… Mırmır Pati, oyunu her yaştan insan için geri getiriyor ve herkesi yılın bu büyülü zamanını çok daha keyifli geçirmeye davet ediyor.

Mutlu bir yer inşa etmek isteyen herkes için mükemmel hediyeler ve çok daha fazlası LEGO’da. Hemen tıklayın ve sevdiklerinizi mutlu etmeye erkenden başlayın.

*Bu yazı LEGO katkılarıyla hazırlanmıştır.

İlgili Makale