İnsanların ilişkilerini farkında olmadan sabote etmelerinin sebepleri

Bazı insanlar için ilişkilere tutunmak biraz zordur. Her ne kadar yakınlık isteseler de, ilişkinin başarısız olmasına sebep olan davranışlarda bulunmaktan geri duramazlar. İlişkinin sabote edilmesi herkesi şaşırtır ve özellikle sebepsiz yere itilen bir partnerin bu durumu anlaması çok zorlaşır. Ancak sabote eden kişi bu paradoksal davranışına neyin sebep olduğu konusunda illaki farkındalığa da sahip değildir.

Belki sizin de uzun bir ilişkide kalmakta zorlanan yakın bir tanıdığınız vardır. İlk başlarda ilişki sanki çok başarılı olacakmış gibi başlar. Nereye gittiği konusunda iyimserlik vardır ve iki taraf da birbirinin “o kişi” olduğu konusunda emindir. Ancak sonrasında bu ışık söner ve her şey boşa gider. Bunun sebebi ise yakınınızın karşı tarafa söylediği üzücü şeyler olabilir ve karşı tarafın ilişkiyi bitirmek haricinde bir seçeneği de kalmaz.

Bunu hem başkalarında hem de kendinizde defalarca görmüş olma ihtimaliniz yüksek. Bu bazen sevdiğiniz bir şarkıcının eleştirilmesi şeklinde bile ortaya çıkabilir ve her ne kadar alışkın olsanız da sizi rahatsız edebilir. Peki bu neden olur?

İlişki sabotajının dinamikleri

2021 yılında yapılan bir araştırmaya göre kişinin bağlanma tarzı ilişkideki bu sabotajın neden olduğunu ortaya koyabilir. Bu da o kişinin geçmişinin bu açıklamayı desteklemesini sağlayabilir. Ailesi ihmalkar olabilir, çocuğun hep tek başına mücadele etmesine sebep olmuş olabilir. Dolayısıyla kişinin başkaları ile yakın bağ kurması zor olabilir.

Güvensiz bağlanma tarzı veya başkalarının güvenilmez olduğu inancı, yetişkinlikteki ilişkileri çok zor hale getirir. Güvensiz bağlanan insanlar yakınlıktan kaçınmanın yanında, başkalarına yakın olmaktan korkabilirler de çünkü zarar göreceklerine inanırlar.

Fakat bu bağlanma tarzı ilişkiye taş koymaya sebep olan bu kronik eğilimi açıklamakta yetersiz kalıyor. Bu davranışı daha iyi açıklayacak ve motivasyonu ortaya koyan ek bir faktör olmalı. Güvensiz bağlanma tarzında, kişi zarar görmekten kaçınacağı bir yola koyulur. Bu kişiler ilişkilerin daha en başından başarısız olacağını düşünürler ve bu nedenle partnerleri ile yaşadıkları problemlerde çözümleyici olmaktan da uzak olurlar. Bu ilişki korkusu kendini gerçekleştiren bir kehanete dönüşür.

Ayrıca bu kişilerin genelde kendi başarılarını da daha en baştan sabote edebilmeleri olasıdır. Bu kişilerin iç çatışmaları vardır ve bu nedenle başarıya götüren yaklaşımları benimseme konusunda sorun yaşarlar. Muhtemelen başarıya tutunamayan insanları duymuşsunuzdur. Bu kişiler yapacakları şeylerin yapmaya değmeyeceğini düşünüyor olabilirler.

İlişkinin sabotajında da benzer bir süreç işler. Ancak her şey aynı şekilde olmaz. Bazı insanlar ilişkide mutluluğu hak ettiklerini düşünmezler ve bazıları ise partnerlerinin “o kişi” olmadığını düşündükleri anda ilişkiye son verdikleri bir döngüye kilitlenmişlerdir. Bu grup tatmin edici olmayan ilişkide kalmaya devam edebilir ancak iyileştirmek için efor sarf etmez.

İlişki sabotajının ölçümü

İlişki sabotajındaki bazı davranış örüntüleri, bu davranışın açıklamasının birden fazla teorik gözlem noktasına bağlı olduğunu gösteriyor. Çalışmanın yazarları hem bağlanma tarzının hem de motivasyonel teorilerin güzel bir başlangıç noktası olabileceğini düşünüyorlar. İlk olarak ortalama yaşları 29 olan 321 yetişkinle online bir çalışma yapılmış ve geçmiş araştırmalar temelli bir araç kullanılmış. Sonrasında istatistik analizler kullanılmışlar. Sonrasında ortalama yaşları 32 olan 608 katılımcı ile çalışılmış ve böylece daha rafine sonuçlar elde edilmişler. Son olarak doğrulama için yaş ortalaması 27 olan 436 yetişkinle çalışma yapılmış ve ölçümler diğerleri ile karşılaştırılmışlar.

Son kullanılan araçta ise aşağıdaki maddeler varmış. Bu maddeleri kendiniz de puanlayabilirsiniz ve 1 hiç kabul etmiyorum olurken, 7 tamamen kabul ediyorum anlamına gelecek şekilde puan vererek başlayın.

İlişkimdeki adil olmayan konularda suçlanıyorum.
Genelde partnerim tarafından yanlış anlaşıldığımı hissediyorum.
Devamlı partnerim tarafından eleştirildiğimi hissediyorum.
Partnerim bana daha başarısız hissettiriyor.
Partnerimin arkadaşlarıyla geçirdiği vakit konusunda kızgınım.
Partnerimi güvende tutmak için nerede olduğunu bilmeliyim.
Partnerimi sık sık kıskanıyorum.
Bazen partnerimin sosyal medya hesaplarını kontrol ediyorum.
Partnerimin kızgın olduğunu fark ettiğimde, kendimi onun yerine koyuyorum ve böylece ne hissettiğini anlama imkanım oluyor. (ters puanlayın)
İlişkideki problemlere çözüm bulma konusunda açığım. (ters puanlayın)
Bir konuda yanlış olduğumda bunu itiraf ediyorum. (ters puanlayın)
Partnerimin ilişkiyi iyileştirmek için çabalarını dinlemeye açığım. (ters puanlayın)

Bu 12 maddenin analizi kişilerin her biri dört özelliğe sahip üç gruba düştüğünü gösteriyor ve bunlar şöyle:

Savunmacılık: 1-4 arasındaki maddelerin ortalama skoru 2.9 olmuş. Bu yaklaşım ilişkiyi sabote edenler tarafından sık kullanılıyor ve bu nedenle en güçlü bölüm olmuş. Savunmacılığı yüksek insanlar kendilerini sadece reddedilme korkusundan korumuyorlar, aynı zamanda bir çatışma yaşandığında ya saldırıyor ya da geri çekiliyorlar. Her iki yöntem de bir ilişkinin bitişinde büyük bir öneme sahiptir.

Güven problemleri: 5-8 arası maddelerde de ortalama skor 2.9 olmuş. Güven problemleri olan insanlar reddedilmekten korkmazlar ancak o kadar talepkar ve yapışkan olurlar ki, partnerleri onları itmek zorunda kalır. Güven yetersizliği sadece bağlanma tarzı ile alakalı değildir ancak geçmişte yaşanmış olan ihanetlerle de bağlantılıdır.

İlişki yeteneğinde yetersizlikler: 9-12 arası maddelerde ortalama skor 2.0 olmuş. Kötü ilişki yeteneklerine sahip insanlarda ilişki nihayet buluyor ancak özellikle gerçekçi olmayan beklentiler gibi konular ilişkiyi onarma konusunda geri kalmalarına yol açıyor. İşler yolunda gitmeyince hemen pes ediyorlar çünkü idealistik dünyalarında iyi bir ilişki otomatik bir pilot gibi ilerlemelidir.

İlişki sabotajcısına yardım etmek

İlişkinin sabotajında bulunan dinamiklerin farkında olmak, tanıdığınız insanlar gibi kişilere yardım etme konusunda faydalı olabilir. Bu kişiler sadece terkedilmekten korkmazlar, aynı zamanda ilişkideki problemleri onarma konusunda da temel içgörülerden yoksunlardır ve sabotajları durumu daha da kötü hale getirir.

Kendi içinizde bile bir sabotajcı bulabilirsiniz ve hatta bu kişi partneriniz de olabilir. Partnerinizin nerede olup ne yaptığına dair kaç defa çok fazla kontrolde bulundunuz? İlişkiniz romantik filmlerin bitişleri gibi hissettirmediği için şikayet ettiniz mi? Eğer öyleyse biraz fazla mükemmeliyetçi hale gelmiş olmanız mümkün.

Sonuç olarak, ilişkiyi sabote eden insanlar yaptıkları şeyleri aslında pek de sevmiyorlar. Bu dinamikleri anlayarak ilişkilerde daha kabullenici olmak mümkün olabilir. Böylece ilişkinin hem keyifleri hem de sınırlamalarına hakim olmak mümkün olur.

Kaynak: psychologytoday.com

İlginizi çekebilir: Monotonlaşan ilişkinizi renklendirmenizi ve birbirinizi daha iyi tanımanızı sağlayacak 101 soru