İnsanın 5 katmanına doğru kısa bir bakış: Kosha nedir?

Yoga felsefesinde önemli bir yeri olan koshalar oldukça derin konuları içermesine rağmen, kabaca ne olduğu ve nasıl işlediği hakkında bilgi almak isterseniz, bu yazı tam size göre!

Kosha tanımının ilk kez Upanishad’lardan Taittiriya Upanishad’da geçtiği söylenmektedir. Kosha temel olarak, her canlı varlığın birbirini saran ve gerçek benliğini örten 5 enerji katmanından oluştuğunu tarifleyen bir kavramdır. Yani gerçek benliğini örten, koruyan ya da saklayan 5 farklı beden katmanına sahip olduğumu anlatır. Daha süptil bir alanın konusu olan koshalar, insan bedeninde değerlendirilecek olursa, et bedenden içeriye, benliğin özüne doğru olan katmanları tarifler. Kelime anlamı olarak ise kosha zaten “katman” demektir.

Bu 5 katman çoğunlukla birbirini ve ruhu saran, iç içe geçen ve örten “soğan kabukları” olarak tariflenir. Yoga felsefesinde ise, her bir katman üzerine yapılan çalışmanın, kişiyi kendi özüne ve gerçek benliğe yaklaştırdığına inanılır.

En dış katman, yani kosha, fiziksel bedenimizdir. Bazı yerlerde bu “besin beden” olarak da geçer ve annamaya kosha olarak adlandırılır. Anna, besin anlamına gelir, maya ise içermek anlamı taşır. Yani besin içeren katman olarak söylenebilir. Bunun nedeni ise, “dünyadan aldığı besinlerden oluştuğu gibi, yine diğer canlılar için besin olacağı içindir” diye tariflenir. Yani aslında, fiziksel bedeni besleyen her ne varsa, annamaya kosha’yı da etkilediği söylenebilir.

Bir alt katmana doğru hareket ettiğimizde, besin-beden kadar rahatlıkla fark edemediğimiz, daha süptil bedenimizle alakalı olan katmanlar gelmeye başlar. Bunlardan ilki pranamaya kosha’dır. Prana daha önce de duymuş olabileceğiniz gibi nefes, yaşam gücü anlamlarına gelir ve pranamaya kosha ise enerji bedenimiz, enerjiyi taşıyan katman olarak tariflenebilir. Yogada asana çalışmalarında ya da meditasyonda, önce sadece bedensel bir egzersiz olarak başlayıp, pratik ettikçe ortaya çıkan ve içeriden gelen hisler, enerji akışlarını fark etmeye başlamak, pranamaya kosha alanına doğru geçtiğinizi ve sadece kendi bedeninizin değil, etrafınızdaki insanların da süptil bedeninden yayılan enerjileri hissetmeye başlamanızı kabaca özetleyebilir.

Üçüncü katman, manomaya kosha olan ve “zihin-beden” olarak anlatabileceğimiz katmandır. Mano, zihin anlamına gelir. Bizi “düşünen varlık” olarak tanımlayan her şey bu katmandadır. Özetlemek gerekirse, kendini ifade etmek için, var olduğun dünyada anlam çıkarmanı sağlayan her şeyi kapsadığı söylenmektedir. Düşünceler, hayaller, duygular, inanışlar gibi zihin bedenin sınırlarında da birçok katman vardır. Kendimizi ilk başta tanımladığımız, inanışlarımız, varsayımlarımız, içinde yaşadığımız kültürden gelen düşüncelerimizin hepsi bu koshanın çalışma alanında yer alır. Manomaya koshaya yaklaşmak için tüm bu düşünce ve duyguları bir kenara bıraktığımızda “Ben kimim?” sorusu ile manomaya kosha üzerinde çalışılabildiği söylenmektedir.

Bir alt katman, vijnanamaya kosha yani “farkındalık (bilgelik) bedeni”dir. Vijnana, fark edebilme, ayırabilme yeteneği olarak tanımlanır. Açıklaması ve de anlaması oldukça zor olan bir katman olan vijnanamaya kosha için, sahip olduğumuz düşüncelerden öte, daha içeriden gelen hislerin olduğu bir alanı fark edebilmekten geçer diyebiliriz.

En içte yer alan katman ise, anadamaya kosha’dır. Nedensel beden ya da saadet bedeni olarak da tanımlanan bu katman çoğumuz için fark edilmesi oldukça zor bir katmandır. Meditasyon oturuşlarındaki düşüncelerden tamamen sıyrılıp, sessizliğin içinde fark edilen derin huzur, mutluluk, aşk kişiyi bu katmana doğru yaklaştırır denilebilir ya da güçlü bir asana pratiğinin ardından, derin dinlenme (savasana) haline geçtiğimizde, boşluğun içinde hissettiğimiz hislerin de bizi bu katmana, gerçek benliğimizin ne olduğunu keşfetmeye doğru bir yolculuğa yaklaştırdığı söylenir.

Konuyla ilgili detaylı bilgi almak isterseniz, aşağıdaki kaynak linklere göz atmanızı öneririm.

1) https://www.yogajournal.com/yoga-101/getting-know
2) https://yogainternational.com/article/view/the-koshas-5-layers-of-being
3) https://www.yogapedia.com/definition/5889/annamaya-kosha

İlginizi çekebilir: Senin meditasyonun hangisi: Bilmeniz gereken 8 farklı meditasyon yöntemi